HCSS
  • News
    • BNR | De Strateeg
    • Columns
    • Draghi Report Series
    • Events
    • Podcasts
  • Publications
    • Publications
      • All Publications
    • Defence & Security
      • Behavioural Influencing in the Military Domain
      • (Nuclear) Deterrence and Arms Control
      • Hybrid Threats
      • Rethinking Fire and Manoeuvre
      • Robotic and Autonomous Systems
      • Strategic Monitor Dutch Police
      • Transnational Organised Crime
    • Geopolitics & Geo-economics
      • China in a Changing World Order
      • Europe in a Changing World Order
      • Europe in the Indo-Pacific
      • Knowledge base on Russia (RuBase)
      • PROGRESS / Strategic Monitor
      • Transatlantic Relations
    • Climate, Energy, Materials & Food
      • Climate and Security
        • International Military Council on Climate and Security (IMCCS)
        • Water, Peace & Security (WPS)
      • Critical Minerals
      • Energy Security
        • Tank Storage in Transition
      • Food Security
    • Strategic Technologies
      • Cyber Policy & Resilience
        • Global Commission on the Stability of Cyberspace (GCSC)
      • Emerging Technologies
      • Global Commission on Responsible Artificial Intelligence in the Military Domain (GC REAIM)
      • Semiconductors
      • Space
  • Dashboards
    • Dashboards
      • All Dashboards
        • GINA
    • Defence & Security
      • DAMON | Disturbances and Aggression Monitor
      • GINA | Military
      • Nuclear Timeline
    • Geopolitics & Geo-economics
      • Dutch Foreign Relations Index
      • GINA | Diplomatic
      • GINA | Economic
      • GINA | Information
    • Climate, Energy, Materials & Food
      • Agrifood Monitor
      • CRM Dashboard
    • Strategic Technologies
      • Cyber Arms Watch
      • Cyber Comparator
      • Cyber Norms Observatory
      • Cyber Transparency
  • Services
    • HCSS Boardroom
    • HCSS Datalab
    • HCSS Socio-Political Instability Survey
    • Strategic Capability Gaming
    • Studio HCSS
    • Indo-Dutch Cyber Security School 2024
    • Southern Africa-Netherlands Cyber Security School 2025
  • NATO Summit
  • GC REAIM
    • GC REAIM | Members
    • GC REAIM | Conferences
    • GC REAIM | Partners, Sponsors, Supporters
  • About HCSS
    • Contact Us
    • Our People
    • Funding & Transparency
    • Partners & Clients
    • HCSS Newsletter
    • HCSS Internship Programme
    • Press & Media Inquiries
    • Working at HCSS
    • Global Futures Foundation
  • Click to open the search input field Click to open the search input field Search
  • Menu Menu

News

Nieuw rapport | De Staat van de Rechtsstaat: Waar Staan We, Waar Gaan We Naartoe?

June 13, 2023

De wereldwijde druk op democratische rechtsstaten lijkt toe te nemen, zoals blijkt uit recente bestormingen van overheidsgebouwen in de VS en Brazilië. Hoewel de Nederlandse rechtsstaat internationaal consistent hoog scoort, vertonen maatschappelijke dynamieken tekenen van erosie. Dit nieuwe HCSS-rapport onderzoekt de huidige staat van de Nederlandse rechtsstaat aan de hand van literatuuronderzoek en data-analyse. Acht specifieke maatschappelijke factoren die de gezondheid van de rechtsstaat beïnvloeden, worden geïdentificeerd:

  1. Maatschappelijke atomisering en ontrafeling van het sociaal weefsel
  2. Versplintering en verharding van het publiek discours
  3. Druk op de journalistiek
  4. Strijd om de waarheid
  5. Ondermijning van binnenuit
  6. Effectiviteit van de rechtspraak
  7. Ondermijning van buitenaf
  8. Vertrouwen in de rechtsstaat

Hoewel de analyse geen onvermijdelijke afglijding van de rechtsstatelijke gezondheid aangeeft, wijst deze duidelijk op tekenen van afbrokkeling. De verzamelde dataset stelt ons in staat twee mogelijke negatieve toekomstperspectieven te verkennen. Ten eerste kan de erosie van onderaf doorzetten, waardoor burgers niet langer op de overheid vertrouwen voor veiligheid en welvaart. Het resultaat is een proces van “herzuiling”. Hier leidt de toenemende polarisatie, versterkt door mechanismen op sociale media, tot een grootschalige maatschappelijke versnippering. In het tweede scenario komt de erosie voornamelijk van bovenaf. Dit leidt tot een proces van “democratische terugval”, waarbij politieke entrepreneurs – die via democratische wegen aan de macht komen – in toenemende mate ondermijnend gedrag vertonen en zo rechtsstatelijke elementen afbreken.

Uit deze analyse vloeien vier aangrijpingspunten voor versterking van de Nederlandse rechtsstaat:

  1. Versterking van de uitvoering middels preventief onderhoud.
  2. Verbetering van zichtbaarheid, toegankelijkheid en aanspreekbaarheid van de uitvoerende instanties van de rechtsstaat.
  3. Inperking van de negatieve effecten sociale media door het reguleren van aanbevelingsalgoritmen en het vergroten van de weerbaarheid van burgers tegen desinformatie middels educatie in mediawijsheid.
  4. Versterking van de alertheid middels verdere versteviging van de monitorfunctie.
Download het rapport hier (PDF)

Auteurs: Linde Arentze, Diederik Dekkers, Paul Sinning, Frank Bekkers en Tim Sweijs. Met medewerking van: Arnoud van Bree, Eline de Jong, Laura Jasper en Tara de Klerk.

Dit onderzoek is verricht door HCSS in opdracht van de Nederlandse politie, als onderdeel van het meerjarige programma Strategische Monitor Politie. Dit programma heeft tot doel een ‘van buiten naar binnen’ en toekomstgerichte blik op en duiding van relevante trends en ontwikkelingen te geven, om daarmee de strategievorming van de Nederlandse politie te ondersteunen. Deze studie is nadrukkelijk niet bedoeld als een alomvattende wetenschappelijke analyse, maar vormt een eerste verkenning waarmee het een basis biedt voor dialoog.

Het onderzoek voor dit rapport is afgerond in maart 2023. Gebeurtenissen of ontwikkelingen die plaatsvonden in de periode tussen afronding en publicatie zijn niet van invloed geweest op de bevindingen.

Cover image source: Alex Au Yung (@alexayyh) via Unsplash

  • Share on Facebook
  • Share on X
  • Share on WhatsApp
  • Share on LinkedIn
  • Share by Mail

Experts

Paul Sinning
Frank Bekkers
Tim Sweijs
Laura Jasper

Related News

Related Content

De Strateeg: Hoe wantrouwen de Nederlandse democratie tot op het bot kan raken
Nieuw rapport: Maatschappelijke Ontgoocheling van de Middenklasse
De Strateeg | Vertrouwen in politiek neemt af, maar vertrouwen in elkaar neemt toe

Office Address

  • The Hague Centre for Strategic Studies
  • Lange Voorhout 1
  • 2514 EA The Hague
  • The Netherlands

Contact Us

  • Telephone: +31(70) 318 48 40
  • E-mail: info@hcss.nl
  • IBAN NL10INGB0666328730
  • BIC INGBNL2A
  • VAT NL.8101.32.436.B01
  • Contact

Legal & Privacy

  • Disclaimer & Privacy
  • Algemene Voorwaarden (NL) 
  • Terms & Conditions (ENG) 
  • Coordinated Vulnerability Disclosure
  • Ethical Standards
  • Manual for Responsible Use of AI

Follow us

© The Hague Centre for Strategic Studies
    Link to: Friso Stevens: ‘A war between the US and China is becoming more likely’ Link to: Friso Stevens: ‘A war between the US and China is becoming more likely’ Friso Stevens: ‘A war between the US and China is becoming more likely’ Link to: Lang Verhaal Kort: Waarom er nu méér kernwapens zijn Link to: Lang Verhaal Kort: Waarom er nu méér kernwapens zijn Lang Verhaal Kort: Waarom er nu méér kernwapens zijn
    Scroll to top Scroll to top Scroll to top

    GDPR Consent

    Your privacy is important to us. Here you can set which consent you are allowing us with regards to the collection of general information, the placing of cookies of the collection of personal information. You can click 'Forget my settings' at the bottom of this form to revoke all given consents.

    Privacy policy | Close
    Settings

    GDPR Consent Settings

    Your privacy is important to us. Here you can set which consent you are allowing us with regards to the collection of general information, the placing of cookies of the collection of personal information. You can click 'Forget my settings' at the bottom of this form to revoke all given consents.

    Website statistics collect anonymized information about how the site is used. This information is used to optimize the website and to ensure an optimal user experience.

    View details

    Functional cookies are used to ensure the website works properly and are neccessary to make the site function. These cookies do not collect any personal data.  

    View details
    Forget my settings Deleted!