Op woensdag 22 maart bracht de Minister van Defensie Kajsa Ollongren een bezoek aan het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS), waar zij diverse briefings bijwoonde van onze strategisch analisten over HCSS onderzoek en analyse. Ze werd welkom geheten door HCSS-oprichter Rob de Wijk, gevolgd door een korte introductie met directeur politieke zaken Han ten Broeke en onderzoeksdirecteur Tim Sweijs.
Directeur onderzoek Tim Sweijs verklaarde: “We zijn blij met deze erkenning, om te zien dat de Minister het enorme belang inziet van directe toegang tot een diepe nationale kennisbasis op het gebied van internationale veiligheid, defensie en strategie, en tot de internationale netwerken die HCSS nu al bijna 16 jaar heeft opgebouwd – een essentiële troef in een tijd van enorme internationale turbulentie.”
Strategisch analist Joris Teer gaf vervolgens een briefing over de kwetsbaarheid van onze kritieke infrastructuur op zee – een week nadat de Koninklijke Marine twee Russische militaire schepen had geëscorteerd toen ze door het Nederlandse deel van de Noordzee voeren. De incidenten waarbij de Nord Stream-pijpleidingen werden vernield, vertoonden opvallende gelijkenis met een van de scenario’s beschreven in ons rapport uit 2021, “The High Value of the North Sea“, waarin werd gewaarschuwd voor de gevaren voor de talrijke leidingen, installaties en kabels die relatief onbeschermd voor onze kust liggen, of nog in aanbouw zijn.
Nederland staat voor een aantal grote transities, onder meer op het gebied van digitalisering en energie. Het behalen van deze doelstellingen is mede afhankelijk van de levering van zeldzame aardmetalen uit het buitenland, niet zelden autoritair geregeerde landen die onze normen en waarden niet delen. Dit creëert nieuwe geopolitieke afhankelijkheden en geo-economische uitdagingen, zoals de rol van Taiwan voor de levering van halfgeleiders, iets dat HCSS al benadrukte in het rapport “Reaching Breaking Point”. Bovendien heeft de Amerikaans-Chinese concurrentie op technologisch gebied wereldwijd verstrekkende gevolgen.
De minister werd vervolgens door strategisch analisten Paul van Hooft en Davis Ellison bijgepraat over de terugkeer van competitie tussen de grote mogendheden, waarbij de analisten dieper ingingen op de HCSS-onderzoeksprogramma’s “Europe in the Indo-Pacific”, de “Future of Transatlantic Relations” en “Strategic Stability: Arms control and Deterrence”.
Deze programma’s onderzoeken het uitgangspunt dat Europa en Nederland proactiever moeten zijn en meer verantwoordelijkheid moeten nemen, gezien de nauwe verbondenheid tussen de Atlantische Oceaan en de Indo-Pacific, en het feit dat China zich nadrukkelijk op de voorgrond plaatst als concurrent. Toegang tot de wereldwijde maritieme communicatielijnen die de Europese economieën met die in Azië verbinden, is van essentieel economisch belang voor Europa, maar de toegenomen militarisering van Azië kan deze mondiale toeleveringsketens gaan belemmeren – alsmede de multilaterale orde waarop kleine en middelgrote mogendheden in Europa en Azië afhankelijk zijn.
In het HCSS Datalab werd minister Ollongren door strategisch analist Benedetta Girardi geïnformeerd over de kritieke materialen die nodig zijn voor defensietoepassingen, waarbij zij benadrukte dat deze grondstoffen niet alleen essentieel zijn voor de energie- en digitale transitie van Europa, maar dat hun belang voor het militaire domein even groot is. In een recent HCSS-rapport worden meer dan veertig kritieke en grondstoffen als strategisch beschouwd voor de Europese defensie-industrie. Deze worden in de lucht-, zee- en landdomeinen gebruikt in verschillende militaire toepassingen en componenten. Het veiligstellen van de aanvoer van deze strategische grondstoffen voor defensie vereist samenwerking tussen het civiele en militaire domein, samenwerking op Europees niveau om belemmeringen in de aanvoer te overwinnen en trans-Atlantische dialoog om de aanvoer van militaire technologie te waarborgen.
Strategisch analist Linde Arentze informeerde de minister vervolgens over hoe opkomende technologieën nieuwe hybride dreigingen vormen en hoe deze kunnen worden aangepakt door veerkracht en afschrikkingsvermogen op te bouwen. Desinformatie, met name Russische inmenging, vormt een groeiende dreiging, en deze kan worden bestreden door middel van internationale samenwerking en normen. Toen Joseph Borrell de oprichting aankondigde van een Disinfo ISAC (d.w.z. een internationaal platform voor informatie-uitwisseling over het tegengaan van desinformatie), was dit een directe gevolg van een HCSS-aanbeveling.
Meer investeringen in innovatie en hightech zijn dringend nodig om onze veiligheid te versterken en ons te verdedigen tegen deze nieuwe dreigingen, bevestigde Ollongren na haar aankondiging eerder deze week dat Nederland de thuisbasis wordt van het hoofdkwartier van het NAVO-Innovatiefonds, in lijn met de ambities van Defensie om te innoveren op het gebied van zogenaamde Emerging & Disruptive Technologies (EDT’s).
Linde vervolgde haar briefing over het HCSS ‘Platform Influencing Human Behaviour’, dat in het leven is geroepen om het debat over informatiemanoeuvres en gedragsbeïnvloeding in het militaire domein te vergemakkelijken. Speciale vermelding werd ook gemaakt voor het werk dat HCSS al jaren verricht op het gebied van de effecten van kunstmatige intelligentie in het militaire domein. Ten slotte ging Linde dieper in op de kansen en voordelen die robotica en autonome systemen bieden voor de krijgsmacht, maar ook op de ethische en juridische kwesties die zich voordoen bij de implementatie ervan.
HCSS is bijna 16 jaar geleden opgericht door Rob de Wijk. In deze veranderende geopolitieke en geo-economische wereldorde zijn het state-of-the-art strategisch onderzoek en de dienstverlening van HCSS, evenals ons uitgebreide internationale kennisnetwerk, essentieel voor Defensie – en voor Nederland.
Aanstaande zondag zal Minister Ollongren ook te gast zijn in onze Podcast ‘De Strateeg’ op BNR Nieuwsradio.
Related Content
