Op 13 november organiseerden de denktanks Clingendael en HCSS gezamenlijk de ‘Dag van Progress’. Tijdens deze besloten middag verkenden onderzoekers, beleidsmakers en strategische denkers de uitdagingen en kansen voor Europa in tijden van veranderende trans-Atlantische verhoudingen, en wat dit betekent voor Europa’s strategische autonomie, defensie-industrie en technologische weerbaarheid.
De ‘Dag van Progress’ is een jaarlijkse conferentie met inspirerende sprekers, panels en workshops rond het onderzoeksprogramma PROGRESS, georganiseerd door Instituut Clingendael en het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) – in samenwerking met de opdrachtgevende ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie. De bijeenkomst is alleen voor genodigden.
De 2025 editie van de Dag van Progress trapte af met een gezamenlijke blik op Europese kennis, kracht en samenwerking door Tanja Röling (Directeur Eenheid Strategische Advisering, Ministerie van Buitenlandse Zaken), Fenna Leijten (Hoofd Kennis & Innovatie, Ministerie van Defensie), Monika Sie Dhian Ho (Algemeen directeur van Clingendael) en Tim Sweijs (Onderzoeksdirecteur van HCSS).
Onderzoekers Christopher Houtkamp (Clingendael) en Gerben Bakker (HCSS) gingen vervolgens in gesprek over de hoe de MAGA-ideologie in Europa resoneert, in een plenair panel gemodereerd door Clingendael directeur Monika Sie. Wereldwijd kampen landen met democratische terugval, maar betekent dit ook het einde van de liberale democratie?
Het programma vervolgde met een viertal breakout sessies, waarin onderzoekers van Clingendael en HCSS dieper ingingen op een aantal actuele onderzoeksthema’s van het PROGRESS-programma:
- De Europese defensie-industrie en ontkoppeling van de VS (Engelstalig); door Bart van den Berg & Davis Ellison – Kan de Europese defensie-industrie de uitdaging van strategische autonomie aangaan – door de industriële basis, innovatiecapaciteit en gezamenlijke inkoopmechanismen te bouwen die nodig zijn om de Europese veiligheid op eigen voorwaarden te waarborgen? Of blijft Europa structureel afhankelijk van Amerikaanse systemen, toeleveringsketens en politieke wil – waardoor het praten over “Europese soevereiniteit” eerder een illusie dan een strategie wordt?
- Nieuwe technologie en digitale soevereiniteit; door Alexandre F. Gomes & Ron Stoop – Hoe kan Europa de digitale en technologische afhankelijkheden ten aanzien van de VS structureel verkleinen, zonder de bestaande (geopolitieke) verhoudingen op handels- en defensiegebied op korte termijn te verstoren?
- Territoriale politiek en ‘corridor-denken’ (Engelstalig); door Julia Soldatiuk-Westerveld & Benedetta Girardi – Hoe kan Nederland samenwerken met kuststaten rond de Zwarte Zee, de Rode Zee en de Zuid-Chinese Zee om deze belangrijke machtscorridors open te houden en tegelijkertijd de geopolitieke spanningen te beheersen die de stabiliteit van de toeleveringsketen bedreigen?
- Werken met AI-modellen en de implicaties daarvan; door Niels Drost & Jesse Kommandeur – Wat is de voornaamste toegevoegde waarde van onderzoekers en trainers in het AI-tijdperk? Wat kunnen we als denktankers aan AI overlaten en wat vooral niet?
De vraag “Hoe kan Europa zijn soevereiniteit versterken in een veranderende wereldorde?” stond vervolgens centraal in het plenaire slotpanel “Europese soevereiniteit als opdracht”, met gastsprekers van internationale partner-denktanks: Lotje Boswinkel (PhD researcher, Centre for Security, Diplomacy and Strategy – CSDS) en Steven Everts (Director, EU Institute for Security Studies – EUISS), gemodereerd door HCSS onderzoeksdirecteur Tim Sweijs.
Voordat de inspirerende dag officieel eindigde met een netwerkborrel, boden Bob Deen, hoofd van de Clingendael Security Unit, en Tim Sweijs, directeur onderzoek van HCSS, een vooruitblik op wat we kunnen verwachten van de beide denktanks in PROGRESS 2026.
Related Content
