’Stad van Vrede en Recht’. Zo mag Den Haag zich graag in de etalage zetten. De keus voor Den Haag voor de Afghanistanconferentie op 31 maart is logisch. Het is een VN-conferentie, die wordt gehouden in VN-stad Den Haag, waar het belangrijkste gerechtelijke VN-orgaan, het Internationaal Gerechtshof, is gevestigd. Maar volgens goed Nederlands politiek gebruik werd met argwaan op het initiatief van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Clinton gereageerd. SP’er Harry van Bommel wilde van minister Verhagen met spoed weten of het hier niet een truc betrof om Nederland te dwingen tot verlenging van de missie in Uruzgan. Het zal wel, denk ik dan.
De kernvraag is of die conferentie, ondanks alle goede bedoelingen, vrede en recht in Afghanistan veel dichterbij zal brengen. Secretaris Generaal Ban Ki-moon van de VN meldde in zijn laatste Afghanistanrapport dat 2009 een kritiek jaar wordt. De veiligheid neemt voortdurend af, het recht is ’onvoldoende geïnstitutionaliseerd’ en er wordt nauwelijks tegen schendingen van het recht opgetreden, schreef hij. Bovendien steeg vorig jaar het aantal burgerslachtoffers met 40 procent hetgeen het draagvlak voor de Navo ondermijnt.
Meer vrede en recht lijken daarom een vrijwel onbegonnen opdracht. Waar moet de conferentie dan over gaan? Over meer troepen? Dat is een onderwerp voor de Navo-top die een paar dagen later wordt gehouden. Over de Afghaanse verkiezingen die in augustus worden gehouden? Ook niet, want het gesteggel over de datum is voorbij, de voorbereidingen zijn aan de gang en de uitslag wordt niet op een conferentie in Den Haag bepaald. Wel zal president Karzai in Den Haag duidelijk worden gemaakt dat het niet verstandig is stemmen te winnen door van burgerdoden en anti-Amerikanisme een verkiezingsthema te maken. Of moet het gaan over de noodzaak van onderhandelingen met de taliban? Dat ook niet. Want achter de schermen wordt al onderhandeld en het is vooral de vraag hoe deze kunnen worden omgezet in formele besprekingen met de Amerikanen. Talibanleider Mullah Omar en de met de taliban sympathiserende opstandelingenleider Hekmatyar schijnen al toenadering te zoeken als gevolg van hun verliezen op het slagveld en de politieke ommezwaai in Pakistan, waardoor het geduld met deze leiders en hun achterbannen ten einde leek te komen. Inmiddels heeft Mullah Omar overigens alweer ontkend in onderhandeling te zijn.
Het belang van de conferentie is dat een aanzet wordt gegeven voor internationalisering van het conflict. Met Iran zal worden gesproken over doorvoer van troepen, materieel en bevoorrading nu dat door Pakistan en Kirgizië steeds moeilijker wordt. Daardoor kan Iran een positieve rol in de regio gaan spelen. Dit kan de weg tot verzoening met Amerika openen. Dat voor het eerst sinds de revolutie van 1979 op het hoogste niveau wordt gesproken is zonder meer een doorbraak.
Maar de crux is Pakistan, dat zich van crisis naar crisis voortsleept. Als de net in zijn ambt herstelde opperrechter Chaudhry, president Zardari wegens corruptie gaat aanpakken dreigt totale chaos waardoor voor Mullah Omar en Hekmatyar die respectievelijk in Quetta en Peshawar domicilie schijnen te houden, elke reden tot toenadering met Kaboel vervalt. Momenteel overweegt president Obama zijn geheime operaties uit te breiden naar Quetta van waaruit de taliban zijn operaties in het zuiden van Afghanistan leidt. De kunst is om de taliban in Pakistan zo onder druk te zetten dat ze gaan onderhandelen, zonder dat Pakistan zelf in opstand komt. Dat kan alleen wanneer islamitische landen uit de regio zich solidair met Amerika en de Navo verklaren en actief druk op het land gaan uitoefenen. Als daartoe in Den Haag een aanzet wordt gegeven, wordt geschiedenis geschreven.
Trouw
Experts
Related Content
