Nederland moet al snel meer aardgas importeren dan gedacht, bericht Trouw. Die import van gas heeft negatieve gevolgen voor het klimaat. Gas winnen uit de velden op de Noordzee en het Nederlandse vasteland leidt tot een ongeveer dertig procent lagere uitstoot van broeikasgassen dan de import van Russisch gas en de invoer van vloeibaar gas. Dat schrijven de energiedeskundigen Lucia van Geuns en Jilles van den Beukel in een studie die is gemaakt voor het The Hague Centre for Strategic Studies. Van Geuns werkt voor dat instituut, Van den Beukel is energie-analist en werkte jaren als geofysicus voor Shell. Zij betogen dat het ministerie van economische zaken de toekomstige opbrengst van de gaswinning uit eigen bodem flink overschat.
Nu de gaswinning uit het grote Groningenveld wordt gestaakt vanwege het gevaar van nieuwe aardbevingen, houdt Nederland alleen zijn ‘kleine velden’ over. Gaswinning uit die velden, op land maar vooral op de Noordzee, is jarenlang gestimuleerd. Zo kon het Groningenveld worden ontzien. Die velden leverden veel gas op: tussen 1985 en 2010 zelfs meer dan het Groningenveld.
Na 2010 is de opbrengst uit de kleine velden afgenomen, vooral omdat aangeboorde velden nu minder gas opleveren. In 2018 waren ze bij elkaar goed voor 16,2 miljard kubieke meter gas. Dat staat gelijk aan bijna de helft van het totale Nederlandse gasverbruik. Nederland gaat ervan uit dat er in 2030 nog 10 tot 12 miljard kuub gas uit de kleine velden wordt opgepompt. Maar dat is volgens Van Geuns en Van den Beukel veel te optimistisch: rekening houdend met een aantal recente ontwikkelingen komen zij veel lager uit: 5 kuub en mogelijk zelfs bijna nul. Nederland zal dus eerder meer gas moeten importeren.
Gaswinning in Nederland is voor bedrijven niet erg aantrekkelijk meer, stellen de twee energiedeskundigen. Belangrijkste probleem zijn de lange procedures. Het kan, na een nieuwe vondst, wel zes tot zeven jaar duren voordat een bedrijf gas uit de bodem kan halen. In Engeland en Noorwegen is die periode veel korter. Daarbij komt dat er in Nederland veel ruimte is om bezwaar te maken tegen gasboringen. Daardoor is het zoeken naar, en in gebruik nemen van, nieuwe gasvelden op land vrijwel onmogelijk geworden. Verder hebben Noorwegen en Engeland gaswinning fiscaal aantrekkelijker gemaakt. Nederland niet. Ook het verkrijgen van een exploratie-vergunning – nodig als bedrijven op zoek gaan naar nieuw gas – duurt in Nederland langer dan elders.
De stikstofcrisis heeft dat probleem verdiept. Door een uitspraak van de Raad van State van eind mei ligt de vergunningverlening voor activiteiten dichtbij natuurgebieden vrijwel stil. In een stevig getoonzette brief die gespeend was van de gebruikelijke beleefdheden, wees branche-organisatie Nogepa het kabinet er in oktober al op dat er mogelijk 33 gasprojecten zullen stilvallen. Daarbij gaat het om (vergunningen voor) seismisch onderzoek, exploratieboringen, productieboringen en onderhoudswerkzaamheden.
Van Geuns en Van den Beukel schrijven verder dat het aantal exploratieboringen sinds 2012 met 80 procent is gedaald. Tegelijkertijd komt er uit al aangeboorde velden steeds minder gas. Omdat gas een fossiele brandstof is en fossiele brandstoffen in het verdomhoekje zitten, staan banken onder druk om niet langer geld te lenen voor fossiele-energieprojecten. Tenslotte wijzen de auteurs erop dat de gasprijzen laag zijn en dat mogelijk ook blijven. Dat komt deels doordat de afzet van vloeibaar gas sterk stijgt. Dat gas wordt onder meer gewonnen in de VS, Qatar en Rusland. Het wordt vloeibaar gemaakt waardoor het sterk krimpt en kan dan worden verscheept. In het land van aankomst wordt het weer omgevormd tot gas. Dat laatste gebeurt onder meer in een terminal in Rotterdam.
Uit milieu-oogpunt is die import een slechte zaak, betogen Van Geuns en Van den Beukel. Bij de gaswinning in Rusland en de VS lekken veel meer broeikasgassen (methaan vooral) weg dan bij de gaswinning in Nederland. Het vervoer van vloeibaar gas kost veel energie, het transport van Russisch gas naar Nederland ook. Gas winnen uit eigen bodem scheelt dertig procent aan uitstoot van broeikasgassen.
Die extra uitstoot die het gevolg is van het binnen de EU vervangen van Nederlands gas door Russisch gas en LNG doet volgens de auteurs alle klimaatwinst teniet die tot nu is behaald door bij de stroomvoorziening gebruik te maken van wind- en zonne-energie. Dat dat argument tot nu toe geen rol heeft gespeeld in de discussie over de gaswinning, komt volgens Van Geuns en Van den Beukel doordat die extra uitstoot niet in Nederland plaatsvindt maar in de VS, Rusland en op zee. Die extra uitstoot wordt niet toegerekend aan Nederland, maar is er wel.
Dit artikel verscheen op 28 januari 2020 in Trouw.
