Lucia van Geuns in Trouw: Geen gas uit Rusland? Dan heeft ook Nederland een probleem

Duitsland bereidt zich er al op voor: dat er geen gas meer uit Rusland komt. Wat zou dat voor Nederland betekenen?

Zal Rusland de levering van gas aan West-Europa hervatten? En zo nee, moet er dan toch meer gas uit het Groningenveld worden gehaald?

Prangende vragen, waarvan er een op 21 juli wordt beantwoord. Sinds maandag stroomt er geen gas meer door Nord Stream 1, de belangrijkste gaspijpleiding tussen Rusland en West-Europa. Vanwege onderhoud, zoals elk jaar. Dat duurt tien dagen. Maar gaat Nord Stream daarna weer open? En hoeveel gas gaat er dan doorheen?

De laatste maanden ging er al 60 procent minder gas richting Duitsland dan normaal. Duitsland houdt er serieus rekening mee dat president Poetin de pijpleiding dicht houdt. Er zijn, om een voorbeeld te noemen, al sporthallen aangewezen waar mensen in de winter overdag terecht kunnen als ze hun gasrekening niet kunnen betalen.

Het vloeibare gas in Eemshaven gaat naar de hoogste bieder

Blijft Nord Stream dicht, dan heeft Nederland ook een probleem, zegt energiedeskundige Lucia van Geuns, werkzaam bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. 15 procent van al het gas dat in Nederland wordt gebruikt, komt uit Rusland. In Duitsland is dat 40 procent. Duitsland is dus veel afhankelijker van Russisch gas dan Nederland, maar toch. Er moeten alternatieven zijn en komen voor het Russische gas. Voor nu, maar ook voor de wintermaanden. De drie grote gasopslagplaatsen (Norg, Grijpskerk, Bergermeer) moeten dan vol zijn, of zo vol mogelijk.

Lukt dat? Het kabinet heeft al besloten dat kolencentrales weer op volle toeren mogen draaien. Dat scheelt. Er wordt veel vloeibaar gas (lng) geïmporteerd. Bij de Gate Terminal in Rotterdam, waar het vloeibare gas weer gasvormig wordt gemaakt, is het druk. In de nazomer komen er twee drijvende lng-terminals bij in de Eemshaven.

Maar niet al dat vloeibare gas komt in Nederland terecht. Het gas in de Eemshaven is bestemd voor ‘Nederland en Europa’, zegt een woordvoerder van Gasunie. Het gas uit de Gate Terminal gaat naar de hoogste bieders. Van Geuns: “Dat kunnen Nederlandse bedrijven zijn maar ook Duitse. En de prijzen zijn hoog, heel hoog.”

Toch iets meer gas uit Groningen?

Het kabinet is er vrij zeker van dat de leveringszekerheid niet in gevaar komt. Dat Nederland over voldoende gas kan blijven beschikken. Van Geuns is daar niet van overtuigd. Het kan krap worden, denkt ze.

Dat komt deels doordat de gasopslag in Bergermeer nog lang niet vol zit, iets wat volgens Van Geuns met het oog op de winter wel zou moeten. Verantwoordelijk voor die opslag is Taqa uit Abu Dhabi. De overheid heeft dat bedrijf niet verplicht om die opslag vol te krijgen. Daarnaast, zegt Van Geuns, zal Nederland aan zijn contractuele gasleveringsverplichtingen, vooral met Duitsland, moeten voldoen. En het is niet uitgesloten dat andere Europese landen met gastekorten gaan kampen. Zal Nederland dan bijspringen?

In principe is er, naast kolen en lng, nog een alternatief: gas uit het Groningenveld. Op 1 oktober gaat dat megaveld vrijwel dicht. Alleen in het alleruiterste geval wil het kabinet op dat besluit terugkomen. Maar als Nord Stream inderdaad geen gas meer levert, moet het kabinet toch een betere afweging maken, denkt Van Geuns. Kiezen voor mogelijke gastekorten en torenhoge gasprijzen met economische en sociale ontwrichting als gevolg, óf toch iets meer gas uit Groningen.

‘Gebruik dit geen airco’

Het meeste gas (38 procent) wordt verbruikt in gascentrales, dan volgen gebouwen (koken, verwarming, 34 procent), de industrie (21 procent) en de glastuinbouw (4 procent). Als er gastekorten komen, zullen industriële grootverbruikers op een lager pitje moeten draaien of hun productie tijdelijk staken, voorzover dat nu al niet gebeurt. Burgers en bedrijven moeten energie besparen, wat ze door de hoge gas- en stroomprijzen trouwens toch al doen. “Gebruik tijdens de hitte de komende dagen geen airco”, adviseert Van Geuns vast. “En zet in de winter de thermostaat lager”.

Mocht Poetin de gaskraan sluiten, dan zullen de prijzen voor gas en stroom nog hoger worden dan ze nu al zijn. Dan wordt de inflatie verder opgestuwd en zullen er bedrijven omvallen. Maar, zegt Van Geuns, voor landen als Pakistan en Bangladesh zijn de gevolgen nog groter. Met lng gevulde tankers varen die landen nu voorbij omdat Europese landen dat dure vloeibare gas wel kunnen kopen en zij niet.

Bron: Trouw