Lucia van Geuns | Telegraaf: ’Win meer olie en gas uit Noordzee, leunen op import riskant’

Nederland moet meer olie en gas uit de eigen Noordzee winnen. Het leunt te veel op import, zeggen energie-experts nu ook de Britten en Noren meer voor hun kust gaan oppompen.

Eigen gas en olie zijn goedkoper, de winning steunt de economie en gebeurt hier bovendien met fors minder uitstoot van CO2 dan in bijvoorbeeld Qatar, stellen zij in De Telegraaf.

Met de naderende winter moet de overheid een wederom hoge gasprijs voorkomen, en klaarstaan voor onverwachte gebeurtenissen, zegt energie-analist Lucia van Geuns (HCSS). „Als er sabotage komt op de Noorse pijpleiding naar Nederland, dan zal dat zeker bij een zeer koude winter tot opnieuw hoge prijzen kunnen leiden. Daar moet Nederland zich tegen wapenen.”

Energiemaatschappijen beperken tegelijkertijd investeringen in windparken als alternatief voor ’vuile’ olie en gas. Vattenfall blies recent een groot project voor de Britse Noordzeekust als te duur af. „Zelf meer winnen betekent dat Nederland zijn afhankelijkheid van buitenlandse aanbieders vermindert. Dat is economisch verstandig”, zegt energie-expert Hans van Cleef (Publieke Zaken).

Nederland telt 130 gasvelden op zee. Maar investeerders willen eerst meer zekerheid van het nieuwe kabinet dat zij bij het opdiepen van olie en gas niet worden teruggefloten, zegt Arendo Schreurs, directeur van brancheclub Element.nl. „Nu verkeren we tussen hoop en vrees.”

Jaloers

Nederlandse energie-experts kijken jaloers naar Britten en Noren. Die gaan alsnog miljoenen liters extra olie en gas oppompen om winters door te komen. „Meer olie en gas winnen is ook voor Nederland verstandig”, zeggen de experts. Critici waarschuwen dat dit klimaatafspraken torpedeert.

Meer eigen olie en gas zal de energienota drukken, stellen de Britten. Want importgas is duur. Eigen brandstoffen winnen is ook ’duurzamer’. „De import van vloeibaar gemaakt gas zorgt nu voor dertig procent meer CO2-uitstoot”, zegt Lucia van Geuns, energie-analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Winning van eigen bodem is dan schoner.

Extra olie en gas winnen is weer populair, omdat de klad in zonne- en windparken is geraakt. Nieuwbouw daarvan is door hoge kosten voor staal, installatieschepen en personeel duur geworden. Net als Vattenfall aarzelen veel groene producenten.

Russische dreiging

Bij een naderende winter en de Russische dreiging worden landen voorzichtiger. „Als er sabotage komt op de Noorse pijpleidingen naar Nederland, dan zal dat zeker bij een zeer koude winter tot opnieuw hoge prijzen kunnen leiden. Daar moet Nederland zich tegen wapenen”, stelt Van Geuns.

Nederland mijdt Russisch gas, maar importeerde afgelopen maanden voor miljarden euro’s dure lng uit Qatar en de Verenigde Staten. „Zelf winnen betekent dat Nederland daarmee zijn afhankelijkheid van buitenlandse aanbieders vermindert. Dat is economisch verstandig”, meent energie-analist Hans van Cleef van consultant Publieke Zaken.

Maar hoeveel is er? Uit de Noordzee kwam vorig jaar rond negen miljard kuub aan gas. Dat was in 2000 rond 27,5 miljard kuub gas. Nederland verbruikte vorig jaar echter ruim 31 miljard kuub, volgens CBS-cijfers. Dat was een kwart minder dan het jaar ervoor, vooral veroorzaakt door besparingen na immens hoge prijzen als gevolg van de Russische inval in Oekraïne. In de Noordzeebodemlagen zit nog voor 78 miljard kuub aardgas, blijkt uit inventarisatie door TNO. Het grote Groningenveld met geschat nog 2800 miljard kuub, gaat volgend jaar zo goed als op slot. Dit jaar wint de NAM nog 2,8 miljard kuub gas.

Staatssecretaris Vijlbrief (Mijnbouw) meldde geen vergunning voor winning op land meer uit te geven. Als Nederland op eigen grond brandstoffen wil winnen, dan zijn er nog 130 gasvelden op zee, met deels al pijpleidingen en platforms, ook wingebied dat voor uitbreiding snel aan te sluiten is.

Vergunningverlening

Ondernemers beginnen er ondanks de gestegen gasprijs nauwelijks aan. Het Nederlandse kabinet kwam in de energiecrisis met een ’versnellingsplan’ voor gaswinning. Dat moet nog door de Tweede Kamer. „Die versnelling is nog niet succesvol. De winning gaat eerder naar beneden dan boven”, constateert René Peters, directeur gastechnologie bij TNO. „De belangrijkste verklaring is dat de vergunningverlening traag verloopt. De Nederlandse overheid belijdt met de mond uitbreiding, in de praktijk gaat vergunningverlening traag.”

Door de stikstofuitspraak van de Raad van State liggen veel projecten stil. Zonder zekerheid over die uitspraak voor de kabinetsplannen, aarzelen multinationals met extra gas- en oliewinning. „Dat het kabinet demissionair is, komt slecht uit. We verkeren nu tussen hoop en vrees. De Britten en Noren kondigen wel investeringen aan, daar barst energie los op de Noordzee. En onze sector werkt bij uitstek internationaal, de leveranciers en operators kunnen kiezen. Nederland laat nu kansen liggen. Importgas is duurder, er moet geen stilstand komen”, zegt Arendo Schreurs, directeur van Element.nl, de branchevereniging van de twaalf bedrijven met een vergunning voor het opsporen en winnen van aardgas. „De neergang moet je afremmen, de investeringen opvoeren ook om de business in Nederland te houden.”

Onbenut

Nederland laat geologisch potentieel in zijn bodem onbenut, zegt Van Geuns. „Afgelopen tien jaar is er een trend geweest van afname in winning uit kleine velden. Die trend moet je keren, nu het nog kan. Er is nog expertise en geologische kennis. Maar het investeringsklimaat was jaren erg ongunstig. Veel investeerders hebben te weinig zekerheid of het bij ongewisse prijzen zal lonen om te produceren”, zegt Van Geuns. „De grote oliemaatschappijen laten de productie in de Nederlandse Noordzee voor wat het is”, ziet zij.

„Als je nu naar gas- en olievoorraden zoekt, duurt ontwikkeling soms een tiental jaren”, zegt Lex de Groot van Neptune Energy, de grootste offshore gasproducent van Nederland. „Dus zoek je vooraf naar zekerheid. Je kunt zo’n aangeboord veld niet makkelijk even uitzetten als je eenmaal begint. Garanties zijn moeilijk te krijgen, maar je wilt wel een duidelijk signaal van de overheid. Inclusief vergunningen ben je zes tot acht jaar verder voordat je commercieel kunt winnen.”

Als gevolg staan veel bedrijven op de Noordzee te koop. Sommige exploitanten wachten op betere tijden. Energieinstituut IEA in Parijs waarschuwt overheden echter al maanden geen nieuwe olie- en gasvelden aan te laten boren: olieproductie verhoogt de CO2-uitstoot, terwijl die in 2050 naar vrijwel nul moet. Maar Nederlandse bedrijven en huishoudens zijn tot minstens 2035 nog sterk afhankelijk van gas, aldus de expert.

Van Geuns: „De gasprijzen komen nu een beetje in de richting van voor 2021. Maar dat kan veranderen, de komende jaren zullen een relatief instabiele markt geven, omdat we zo afhankelijk zijn van import.”

Bron: Telegraaf, 9 augustus 2023