Staatssecretaris van Defensie Christophe van der Maat bracht op dinsdag 28 maart een werkbezoek aan het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Na een korte introductie met HCSS-oprichter Rob de Wijk, uitvoerend directeur Paul Sinning, directeur politieke zaken Han ten Broeke en adjunct-directeur Michel Rademaker, volgde een inhoudelijk programma rondom een aantal HCSS onderzoeksprogramma’s op het gebied van geopolitiek, defensie en internationale veiligheid.
Rob de Wijk beet het spits af met een uiteenzetting over hoe we met de nieuwe én tegelijkertijd oude Russische dreiging moeten omgaan, waarbij oorlogsvoorkoming door afschrikking centraal stond. Om een antwoord te krijgen op de vraag hoe Rusland moet worden afgeschrikt, is het noodzakelijk om inzichten en concepten uit de Koude Oorlog opnieuw te bezien, in het licht van de huidige tijd met zowel duidelijke vergelijkbare als echt andere kenmerken.
Strategisch analist Joris Teer gaf vervolgens een briefing over halfgeleiders en kritieke technologieën. Het behalen van de doelstellingen voor de grote transities waar Nederland voor staat, onder meer op het gebied van digitalisering en energie, is mede afhankelijk van de levering van zeldzame grondstoffen. Dit creëert nieuwe geopolitieke afhankelijkheden en geo-economische uitdagingen, zoals de rol van Taiwan voor de levering van halfgeleiders. Bovendien heeft de Amerikaans-Chinese concurrentie op technologisch gebied wereldwijd verstrekkende gevolgen.
Staatssecretaris Van der Maat kreeg aansluitend een uitleg van strategisch analist Laura Jasper over het HCSS platform rondom ‘Influencing Human Behaviour’, dat in het leven is geroepen om het debat over informatiemanoeuvres en gedragsbeïnvloeding in het militaire domein te vergemakkelijken. Zolang er oorlogen zijn, is informatie van vitaal belang geweest bij het bepalen van de resultaten op het slagveld. In de afgelopen jaren is de rol van informatie in conflicten alleen maar belangrijker geworden, naarmate de mogelijkheden op het gebied van informatie- en communicatietechnologie toenamen. Hierdoor zijn de grenzen tussen het slagveld en daarbuiten vervaagd. Het HCSS platform tracht ons begrip over het gebruik van informatie in de militaire context te vergroten.
De terugkeer van competitie tussen de grote mogendheden en de rol van Europa in de Indo-Pacific, waren de volgende onderwerpen op het programma, nader uitgelegd door strategisch analisten Paul van Hooft en Davis Ellison, die dieper ingingen op de HCSS-onderzoeksthema’s “Europe in the Indo-Pacific” en de “Future of Transatlantic Relations”.
Deze programma’s onderzoeken het uitgangspunt dat Europa en Nederland proactiever moeten zijn en meer verantwoordelijkheid moeten nemen, gezien de nauwe verbondenheid tussen de Atlantische Oceaan en de Indo-Pacific, en het feit dat China zich nadrukkelijk op de voorgrond plaatst als concurrent. Toegang tot de wereldwijde maritieme communicatielijnen die de Europese economieën met die in Azië verbinden, is van essentieel economisch belang voor Europa, maar de toegenomen militarisering van Azië kan deze mondiale toeleveringsketens gaan belemmeren – alsmede de multilaterale orde waarop kleine en middelgrote mogendheden in Europa en Azië afhankelijk zijn.
Welke voorlopige lessen kunnen we leren na één jaar oorlog in Oekraïne? Dat was de vraag die strategisch analist Frederik Mertens vervolgens besprak in zijn presentatie. Na de Russische inval is een grootschalige en zelfs nucleaire oorlog in Europa niet meer ondenkbaar, maar Europese landen staan slechts aan het begin van een periode van herbewapening en wederopbouw van hun defensieapparaat.
De tweede helft van het programma begon met een introductie van het HCSS Datalab door adjunct-directeur Michel Rademaker. De analytische mogelijkheden van ons Datalab vormen de basis voor de besluitvorming van honderden organisaties. Strategische besluitvorming is inherent onderhevig aan aanzienlijke risico’s, en onzekerheid maakt het moeilijk om beslissingen voor de lange termijn te nemen, en de gewenste impact of het gewenste potentieel te realiseren. Het HCSS Datalab biedt de mogelijkheid om complexe fenomenen te modelleren, de impact van beslissingen te kwantificeren en vergelijken en risico’s te begrijpen.
Strategisch analist Irina Patrahau informeerde de Staatssecretaris daarna over de kritieke materialen die nodig zijn voor defensietoepassingen, waarbij zij benadrukte dat het gaat om grondstoffen die vaak óók essentieel zijn voor de energie- en digitale transitie van Europa. In een recent HCSS-rapport worden meer dan veertig kritieke en grondstoffen als strategisch beschouwd voor de Europese defensie-industrie. Het veiligstellen van de aanvoer van deze strategische grondstoffen vereist samenwerking tussen het civiele en militaire domein, samenwerking op Europees niveau om belemmeringen in de aanvoer te overwinnen en trans-Atlantische dialoog om de aanvoer van militaire technologie te waarborgen.
Tot slot kreeg Staatssecretaris Van der Maat een presentatie van senior strategisch analist Laura Birkman over het HCSS Climate and Security Program (CASP). Met dit programma probeert HCSS de kloof te overbruggen tussen onderzoekers en beleidsmakers die werken aan klimaat-gerelateerde veiligheidsuitdagingen in Europa en de rest van de wereld. Het programma heeft als doel om een realistische aanpak voor klimaatactie te ontwikkelen, bewustwording en begrip te vergroten over het verband tussen klimaat-gerelateerde risico’s, instabiliteit en conflicten, en op data gebaseerde analyses voor early warning aan beleidsmakers en besluitvormers te bieden.
Vorige week bezocht ook Minister van Defensie Kajsa Ollongren het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS).
HCSS is bijna 16 jaar geleden opgericht door Rob de Wijk. In deze veranderende geopolitieke en geo-economische wereldorde zijn het state-of-the-art strategisch onderzoek en de dienstverlening van HCSS, evenals ons uitgebreide internationale kennisnetwerk, essentieel voor Defensie – en voor Nederland.
