Welke voorlopige lessen kunnen we leren na één jaar oorlog in Oekraïne? Na de Russische inval in buurland Oekraïne is een grootschalige en zelfs nucleaire oorlog in Europa niet meer ondenkbaar. Europese krijgsmachten zijn niet uitgerust voor een oorlog in het hoogste geweldspectrum, en Amerikaanse steun is nog altijd noodzakelijk voor de verdediging van Europees grondgebied.
HCSS heeft zich in deze eerste analyse gefocust op het landgevecht. Want de Oekraïneoorlog kent natuurlijk vele dimensies. Er wordt keihard gevochten te land, ter zee en in de lucht, en ook cyberspace, het elektromagnetisch domein, de informatieoorlog en de ruimte spelen een vitale rol. Maar de oorlog in Oekraïne gaat vooral om het verdedigen, veroveren en heroveren van grondgebied waarbij de Russische en Oekraïense legers de hoofdrol spelen en al de andere machtsmiddelen van de Russische en Oekraïense staat als hoofdtaak hebben om dit beslissende gevecht te ondersteunen. HCSS maakte een analyse van de voorlopige lessen voor het landoptreden die hieruit getrokken kunnen worden.
Belangrijkste observaties uit deze studie:
- Inzicht in de tegenstander is van fundamenteel belang. Wij moeten niet alleen onze tegenstander begrijpen, maar onze tegenstander moet ook ons begrijpen. Afschrikking is immers niet mogelijk als wij elkaars signalen niet begrijpen. Voor Westerse landen kwam de Russische aanval als een verrassing ondanks de maandenlange Russische voorbereiding. Rusland op haar beurt onderschatte de stevige reactie van het Westen na de aanval.
- De oorlog kent een zware landcomponent. Hierin zijn gemechaniseerde infanterie, tanks en artillerie essentieel, zowel om terrein te verdedigen als om terrein (terug) te veroveren.
- Onbemande vliegende systemen (ook wel ‘drones’) hebben een belangrijke operationele waarde als verkenningsmiddel op meerdere niveaus. De integratie van waarnemings- en inlichtingenmiddelen, direct gekoppeld aan doeltoewijzing en vuurleiding en ondersteund door beveiligde satellietcommunicatie, is cruciaal om beslissend te zijn op de grond.
- Niet zichtbaar voor het blote oog, maar niet minder belangrijk, zijn cyber- en elektromagnetische oorlogsvoering ter ondersteuning van operaties in andere domeinen. Het verstoren van radioverkeer tussen eenheden, radar, luchtverdediging, datacommunicatie, internet, GPS en de besturing van drones heeft enorme impact op het slagveld.
- Voortzettingsvermogen is een kritieke randvoorwaarde voor militair succes. Het verbruik van materieel en munitie en de verliezen aan mankracht zijn enorm. Om een oorlog vol te houden zijn grote voorraden noodzakelijk en moeten verliezen voortdurend aangevuld kunnen worden.
- Adaptief vermogen is de sleutel tot militair succes. De Oekraïense strijdkrachten hebben hele korte en snelle leercycli. Maar ook Rusland leert van haar vele fouten en de Russische strijdkrachten passen hun optreden aan.
- De oorlog tussen Rusland en Oekraïne kan op verschillende manieren eindigen. In bijna elk scenario zal Rusland de komende 10-15 jaar een geduchte militaire tegenstander en belangrijke militaire dreiging voor de Europese veiligheid blijven. De Russische strijdkrachten hebben gevechtservaring, leren van hun mislukkingen, en passen zich aan.
De oorlog in Oekraïne is niet het enige sjabloon voor toekomstige oorlogen. Oorlog is immers een veelkoppig monster. Maar de combinatie van dreiging en impact van dit type grootschalige conventionele oorlog vereist voorbereiding op een worst-case scenario.
Terwijl de Amerikaanse focus naar de Indo-Pacific verschuift, staan Europese landen aan het begin van een periode van herbewapening en wederopbouw van hun krijgsmachten. Het is raadzaam dat zij hierbij gebruikmaken van inzichten over strategie, organisatie en bevelvoering, technologie en platforms, wijze van optreden, en training en opleiding, op basis van een analyse van deze verschrikkelijke oorlog op het Europees continent.
Auteurs: Frederik Mertens, Björn de Heer, Tim Sweijs, Paul van Hooft en Frank Bekkers.
Foto bron: Een Pantserhouwitser in actie, Ministerie van Defensie
