Column Rob de Wijk: Het ‘gezond verstand’ is de winnaar, met welke schade voor Nederland?
Het gezond verstand heeft gezegevierd, dat wil zeggen volgens de rechtse winnaars van de verkiezingen. Gezond verstand leidde al eerder tot de brexit, die rampzalig voor de Britse economie heeft uitgepakt. Dichter bij huis leidde gezond verstand tot de overtuiging dat handelsverdragen nadelig zijn en er een rem op kenniswerkers moet komen. Dat ASML een van de belangrijkste bedrijven is, waar Nederlanders die opgegroeid zijn met pretpakketten en een zesjescultuur nauwelijks aan de bak komen, doet er niet toe. Dat zonder kenniswerkers hele industrietakken zullen verdwijnen, kennelijk evenmin.
Gezond verstand is niet meer dan een rechtse term voor ongefundeerd wensdenken. Dat is overigens geen exclusief kenmerk van rechts. Want feitenvrije politiek is al een tijd in de mode. Het geeft een goed gevoel, maar leidt tot slecht beleid.
Mensen lopen achter elke zelfbenoemde verlosser aan
Als u mijn twee meest recente columns heeft gelezen, dan zal het u niet verbazen dat ik niet compleet verrast was door deze overwinning van het gezonde verstand. Het is voor mij al heel lang duidelijk dat onvrede tot politieke aardverschuivingen kan leiden. In een woelige wereld zoeken mensen naar houvast en lopen achter elke zelfbenoemde verlosser aan die zondebokken voor hun noden aanwijst.
Noden als huisvesting, zorg en armoede zijn reëel, maar ze kosten veel om op te lossen. De leiders die nu aan zet zijn, moeten daarover eerlijk zijn. Ze moeten uitleggen dat de lengte van hun polsstok bepaald wordt door het Nederlandse verdienvermogen. Dat is in belangrijke mate afhankelijk van onze uitstekende internationale positie als handelsland, concurrentievermogen en een constructieve opstelling binnen de EU. Tasten politici dit alles aan, dan blijven arme mensen arm.
Ik heb er niets over gehoord toen ik de afgelopen week door omstandigheden weinig anders kon dan luisteren naar commentaren over de verkiezingen. Het ging niet over de vraag hoeveel schade Nederland zou lijden als gezond verstand onze internationale reputatie ten gronde richt. Den Haag was het centrum van een wereld waaraan de rest zich moest aanpassen.
Deskundigen mochten hun eigen falen komen duiden
Collectief dook men op voorspellingen, om vervolgens te constateren dat die er allemaal naast zaten. Daarna werden dezelfde deskundigen opgetrommeld om hun eigen falen te duiden. Na de verkiezingen ging het over de vraag wie het met wie zou gaan doen. Maar de vraag waar PVV, NSC en BBB het geld vandaan gaan halen om hun plannen te betalen, werd nauwelijks gesteld.
De eerste test voor het nieuwe Nederland komt medio december, als de Europese Raad over de uitbreiding van de EU spreekt. Die uitbreiding gaat net als handelsakkoorden allang niet meer over de vraag wat we er economisch mee opschieten. Het gaat over de vraag hoe wij onze welvaart en veiligheid willen beschermen tegen grootmachten als China en Rusland. Die willen van Europese landen hun speelbal maken. Dat laatste lukt hen beter naarmate wij minder eenheid tonen.
De partijen die nu aan zet zijn, hebben blijkens hun verkiezingsprogramma’s geen benul van deze uitdagingen. Hun gezond verstand zegt dat meer lidstaten en handelsverdragen slecht voor Nederland zijn. Als demissionair premier Rutte door de nieuwe Tweede Kamer met die boodschap naar Brussel wordt gestuurd, komen mijn donkerste gevoelens uit en ben ik mijn Nederland kwijtgeraakt.
Rob de Wijk, Trouw, 30 november 2023
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
