In hoog tempo nam de Tweede Kamer de afgelopen tijd moties aan waarin China wordt veroordeeld voor ‘genocide’ op de Oeigoeren, het kabinet wordt opgeroepen de ‘Armeense genocide’ te erkennen en koning en premier wordt verzocht niet naar het WK voetbal in Qatar te gaan. Want daar zijn bij de aanleg van stadions 6500 doden gevallen.
Hoe sympathiek ook, deze acties doen denken aan die van EU-buitenlandchef Josep Borrell die in Moskou de vrijlating van Navalny eiste. Omdat hij geen stok achter de deur had, werd zijn eis met hoon ontvangen. Principiële diplomatie werkt niet als je een land niet kan straffen. Het geeft vooral een goed gevoel.
Inmiddels kennen buitenlandse regeringen het activisme van de Kamer. Ze weten ook dat de regering moties veelal naast zich neerlegt om de betrekkingen met het aangeklaagde land niet te schaden.
Je zou denken dat deze morele en ethische politiek ook zwaar door zou klinken in de verkiezingsprogramma’s. Gedeeltelijk is dat ook zo, maar tegelijkertijd klinkt in de verkiezingsprogramma’s het besef door dat de wereld in moordend tempo verandert en dat aanpassing onafwendbaar is.
Verlangen naar een gezellig verleden
De enigen die hier blind voor zijn, zijn de PVV en het FvD. Hun verlangen naar een gezellig verleden dat niet bezoedeld is door moslims en andere vreemde kostgangers is daarvoor te groot. Baudet overgiet deze boodschap met complottheorieën. En beide willen van de EU af. Op een ‘intelligente’ manier, schijft Baudet. Waarschijnlijk heeft hij daarbij het overweldigende succes van de Brexit voor ogen en willen hij en Wilders, net als premier Johnson, de geschiedenis in gaan als de slopers van hun land. Gelukkig wil niemand met hen regeren.
Partijen die wel serieus te nemen zijn, hebben een opmerkelijke draai gemaakt. Ze delen in meerderheid de analyse dat, in de woorden van de SGP, de 21ste eeuw weleens de eeuw van China zou kunnen worden. Waar China de grootste geopolitieke uitdaging is, wordt Rusland als het grootste veiligheidsrisico gezien. Opmerkelijk is ook, dat niet opgelucht adem wordt gehaald nu Trump is vertrokken. De teneur is niet dat alles goed komt met Biden aan het roer. Samenwerking ja, maar geen overgave.
Meer Europa en meer defensie
De gevolgen worden door de meeste verkiezingsprogramma’s erkend: meer Europa en meer defensie. Zeven partijen pleiten voor een verhoging van het defensiebudget, maar in de doorrekening van het CPB blijft daar alleen bij de VVD en het CDA iets van over. Binnen de Navo blijft Nederland dus gewoon een klaploper.
Iets positiever ben ik over Europa. Bij geen enkele mainstreampartij is een onversneden eurokritisch geluid te horen. Niet verrassend is dat buitenbeentjes SP en de ChristenUnie dit geluid wel laten horen. Beide willen niet uit de EU, maar ze moeten niks van de euro hebben.
Wel verrassend vond ik de passage in het VVD-programma die een sterke Unie als ‘cruciaal voor de Nederlandse veiligheid en welvaart’ ziet. Hopelijk gaat onze premier hierdoor ook wat warmer over de EU praten.
Het realisme dat zich meester heeft gemaakt van het merendeel van de partijen is hoopgevend. Het zou mooi zijn als dit de opmaat is naar een realistischer buitenlandbeleid zonder Borrelliaanse uitglijders.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
