Voor Trump moest diplomatie niet te ingewikkeld zijn. Morele overwegingen waren onbelangrijk. Dus kon de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman (MBS) zijn gang gaan in Jemen, criticus Jamal Khashoggi vermoorden, zijn eigen onderdanen naar believen afmaken en de mensenrechten schenden. In ruil voor olieleveranties en wapenaankopen gaf Trump MBS carte blanche.
De banden waren innig. Trumps eerste buitenlandse trip was naar Saudi-Arabië. Hij blokkeerde de pogingen van de VN en het Congres om de oorlog in Jemen te stoppen en schroefde de wapenverkopen verder op.
Opvolger Biden wil vrede in Jemen, eist dat de Saudiërs daar stoppen met bombarderen en stuurt een gezant voor vredesonderhandelingen. Hij straft het Koninkrijk voor de moord op Khashoggi en wil tot ontzetting van MBS de nucleaire deal met aartsvijand Iran herstellen. Alle reden voor een fikse ruzie. Maar daarmee is niemand gebaat.
Kroonprins ontzien
Biden weet dat hij de Saudiërs niet al te hard voor het hoofd moet stoten. Dus moet hij de kroonprins ontzien. Een inreisverbod in de VS of een aanklacht voor moord zou de relatie onherstelbaar beschadigen. Daarom was het een goede zet om contact met de koning op te nemen, ook al is het aannemelijk dat hij gezien zijn hoge leeftijd en geestelijke gesteldheid niet alles heeft meegekregen wat Biden tegen hem heeft gezegd.
Bidens primaire doel lijkt mij het voorkomen dat het Midden-Oosten wegzakt in chaos. Daarbij kan hij opmerkelijk genoeg gebruikmaken van de erfenis van Trump. Die heeft de Verenigde Arabische Emiraten dichter bij Israël gebracht. Eind vorig jaar ontmoette MBS in het geheim de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Pompeo, was er ook bij. Biden zal die erfenis niet willen verkwanselen. Dus zal ook de Amerikaanse ambassade niet terugverhuizen van Jeruzalem naar Tel Aviv.
Goede betrekkingen zijn ook van belang omdat Saudiërs de belangrijkste sponsoren van extremistische salafisten zijn en terroristische groepen als Al-Qaida en de Taliban steunen. Als gevolg van een fikse ruzie zal daar elke grip op verloren gaan.
Terug bij traditionele diplomatie
Biden moet vooral voorkomen dat MBS de Verenigde Staten als een onbetrouwbare bondgenoot gaat zien en geen fiducie meer heeft in de verkapte veiligheidsgarantie die de Amerikanen na de Golfoorlog van begin jaren negentig aan Saudi-Arabië gaven. Zeker als de president toenadering tot Iran zoekt is de kans dan groot dat MBS zich meer op China richt en een kernwapen wil hebben. En als de Saudiërs dat doen, dan doet Iran dat ook. Als dat gebeurt is Biden de grote verliezer.
In 2003 lekte een geheim document uit waarin de Saudiërs drie mogelijkheden uittekenden: streven naar een kernwapenvrij Midden-Oosten, zelf een kernwapen bouwen en optrekken met een ander land. Dat laatste lijkt wat Riyad wil. Amerika kan die nucleaire garantie bieden. Dus zal ook MBS de zaak niet op de spits drijven. Als terugvaloptie lijkt het Koninkrijk zo nodig van Pakistaanse kernwapens gebruik te kunnen maken.
Met Biden zijn we terug bij de traditionele diplomatie waarbij alle belangen worden gewogen. Dat leidt tot lelijke oplossingen waarbij een potentaat vrijuit gaat, maar waarbij de stabiliteit in de hele regio is gediend.
Bidens diplomatie: lelijke oplossingen, maar wel stabiliteit | Trouw
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
