De toekomstige Nationale Inzet van de Krijgsmacht

Hoe zal de toekomstige invulling van de nationale inzet van de krijgsmacht er waarschijnlijk uit zien? En welke (aanvullende) capaciteiten heeft Defensie daarvoor nodig zodat zij tegelijk kan blijven voldoen aan internationale verplichtingen?

De verwachting is dat de vraag naar ondersteuning van de krijgsmacht in het nationale domein de komende jaren zal toenemen. Zij kan met haar unieke capaciteiten bijvoorbeeld bijdragen aan de aanpak van structurele veiligheidsproblemen in de Nederlandse samenleving, zoals de bestrijding van georganiseerde criminaliteit en ondermijning, en de continuïteit van vitale processen. 

In het nadenken over de rol van de krijgsmacht in het nationale domein is de groeiende verwevenheid tussen internationale en binnenlandse veiligheid bepalend. Het klassieke beeld van verdediging van ‘het nationale territoir’ is volstrekt achterhaald. De mogelijke dreigingen die op ons land afkomen, vereisen een gelaagde aanpak waarin verschillende overheidsinstanties, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers allen een rol spelen. De krijgsmacht vormt daarbij een structurele partner in de veiligheidsketen.

De toenemende overlap tussen de nationale en internationale dimensies van veiligheid wordt aangetoond door de oorlog in Oekraïne, die het Westen op hardhandige wijze confronteert met de vraag hoe Russische agressie moet worden afgeschrikt. Afschrikking en collectieve verdediging staan weer centraal in de defensieplanning de komende jaren.

En omdat agressie met hybride dreigingen tegen de individuele NAVO-landen zal worden ingeleid, begint dit op eigen grondgebied. De rol van de krijgsmacht in de verdediging van de buitengrenzen van het NAVO-gebied vermengt zich zo met de binnenlandse rol van de krijgsmacht.

Om het domein van nationale inzet te duiden is in dit onderzoek gekozen voor een indeling in ‘inzetvelden’: handhaven openbare orde en rechtsorde; bestrijden georganiseerde misdaad en terrorisme; bewaken en beveiligen vitale processen; leveren van hulp bij incidenten en rampen; tegengaan van hybride dreigingen; en optreden in geval van internationale crises en oorlog.

De onderzoekers komen in dit rapport tot de volgende conclusies en aanbevelingen:

• Verlaat verouderd concept van ‘hoofdtaken’. De indeling in hoofdtaken voor het huidig tijdsgewricht biedt niet langer een eenduidige en logische indeling voor het inzetspectrum van de krijgsmacht.
• Voeg rol van safeguard toe. De Defensievisie 2035 hanteert naast het begrip ‘zwaardmacht’ twee rollen voor Defensie: first responder en last line of defence. De rol van safeguard zou daaraan toegevoegd moeten worden. In deze rol treedt Defensie op ter ondersteuning van de veiligheids-partners, waarbij die partners nog steeds verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van hun taken en ook nog in staat zijn om hun primaire taken uit te voeren.
• Werk keuzes / dilemma’s bij gelijktijdige nationale en internationale inzet nader uit. De vraag naar nationale inzet van de krijgsmacht kan zeer wel interfereren met verplichtingen of lopende missies in het kader van de internationale veiligheid.
• Geef invulling aan rol in verhogen maatschappelijke weerbaarheid. Als goed georganiseerde partij ook onder moeilijke c.q. crisisomstandigheden, kan Defensie een duidelijke structuur gevende en faciliterende rol in deze weerbaarheid worden toebedacht, onder meer in het kader van hybride dreigingen.
• Creëer (wettelijke) kaders voor ‘informatiegestuurd optreden’. De inzet van het Land Information Manoeuvre Centre (LIMC) om informatie over de impact van COVID-19 te verzamelen en te analyseren was een voorbeeld van een vele bredere behoefte van proactieve voorbereiding voor mogelijke inzet van de krijgsmacht in het nationale domein, (opnieuw) onder meer in het kader van hybride dreigingen. De inzet van het LIMC ontbeerde echter een juridische grondslag.

Auteurs: Frank Bekkers, Hans van der Louw en Bjorn de Heer. Met dank aan Peter Bos en Paul Ducheine voor hun waardevolle input. Deze studie is door het Den Haag Centrum van Strategische Studies (HCSS) verricht in opdracht van het Ministerie van Defensie.

Cover foto bron: M1 Abrams-gevechtstank arriveert in Vlissingen, Defensie.nl