Research
Moskou gebruikt nucleaire dreigementen om de spanningen met de NAVO te managen zonder dat escalatie oncontroleerbaar uit de hand loopt. Dat betekent niet dat het risico van de baan is, want het is de vraag of het Westen deze signalen in voldoende mate opvangt en, belangrijker nog, begrijpt, schrijft gast auteur Majoor Frederik A.J.J. Wintermans in een essay.
De afgelopen maanden zijn de “onverantwoorde” Russische nucleaire dreigementen door velen – terecht – veroordeeld, maar morele verontwaardiging is onvoldoende basis voor het maken van effectief tegenbeleid: daarvoor is beter inzicht nodig in de betekenis van de signalen die het Kremlin afgeeft. Immers, als het Westen Russische signalen verkeert interpreteert, verhoogt dit het risico op oncontroleerbare escalatie tot het punt van een onbedoeld militair conflict.
Hoewel Moskou en Westerse regeringsleiders vrijwel niet meer met elkaar praten, wordt er toch opmerkelijk veel gecommuniceerd. Het is echter de vraag of het Westen deze signalen in voldoende mate opvangt en, belangrijker nog, begrijpt. Het stapje voor stapje vergroten van het risico op een grootschalig militair conflict is een doelbewuste methode van Moskou om de NAVO in toom te houden. Niet alleen NAVO-bondgenoten, maar ook het Kremlin maakt zich zorgen over een potentiële militaire confrontatie.
Nu Poetin steeds verder in het nauw gedreven wordt, is het des te belangrijker om een vinger aan de pols te houden; een kat in het nauw maakt immers rare sprongen. Zeker in crisistijd is een volledig geïsoleerd Russisch politiek en militair leiderschap onwenselijk. Poetin ziet de spanningen met de NAVO als een ‘contest in risk taking.’ Het verlies van strategische diepte omdat de NAVO naar het oosten oprukt tergt Moskou en leidt ertoe dat Moskou het Westen nucleair intimideert in de hoop dat de NAVO terugdeinst.
De respons van de NAVO op de Russische agressie isoleert Moskou in toenemende mate op politiek en militair vlak. Hoewel het beleid om Moskou te isoleren en de Russische krijgsmacht te verzwakken effectief lijkt, is een onbedoeld gevolg dat signalen met nucleaire dreigingen lastiger te lezen zijn. Alleen door directe interactie met het Russische regime, of met mensen die zich rondom het regime begeven, kan de atmosfeer van het besluitvormingsproces in het Kremlin worden geproefd.
Een ingang om gepercipieerde angst weg te nemen, of dit nu terechte angst is of slechts verbeelding, kan het verschil maken tussen het uitbarsten van een militair conflict of ontspanning. Contact, hoe onwenselijk dat politiek ook lijkt, vergroot de kans dat signalen worden opgevangen.
NAVO-bondgenoten kunnen een aantal maatregelen nemen die enerzijds bijdragen aan het voorkomen van nucleaire escalatie en anderzijds bijdragen aan het beperken van de schade bij een onverhoopt militair conflict met nucleaire component.
Om beter inzicht in het gedrag van het Kremlin te krijgen, gaat het eerste deel van dit essay over de betekenis van nucleaire signalen. Het tweede deel stelt de vraag wat de toenemende isolatie van het Kremlin doet met de kans op escalatie. Het derde deel maakt het op het eerste oog roekeloze gedrag van Poetin inzichtelijk. Het laatste deel doet aanbevelingen voor beleid.
Over de auteur:
Majoor Frederik A.J.J. Wintermans is een landmachtofficier die momenteel werkt op de Staf van het Commando Landstrijdkrachten in Utrecht bij de Afdeling Integratie. Vorig jaar studeerde hij aan de Command and General Staff College in Leavenworth, Kansas, waar hij een scriptie schreef over de rol van niet-strategische nucleaire wapens in Russische afschrikking.
Dit is een gastbijdrage aan de HCSS paper series over Afschrikking.
Cover image source: Russian Ministry of Defense
