Trump zorgt ervoor dat de EU en China gelijke, anti-Amerikaanse belangen krijgen

Hoe zou de Franse president Macron zich voelen nu president Trump de Iran-deal heeft opgeblazen? Waardeloos denk ik.

Hij had zich kunnen profileren als de enige EU-leider die invloed op Trump had. Maar voor de zoveelste keer werd duidelijk dat de Amerikaanse president zijn eigen plan trekt.

Investeren in de relatie met Trump heeft dus geen zin. Ook in Nederland hoor ik regelmatig dat dit moet omdat we hem uiteindelijk nodig hebben. Dat mag zo zijn, maar investeren is zinloos als hij ons niet nodig heeft.

Het meest verontrustende is dat Trump niet langer in de hand wordt gehouden door gematigde krachten als McMaster en Tillerson. Nu zij door rabiate machtsdenkers als de nieuwe veiligheidsadviseur Bolton en de nieuwe minister van buitenlandse zaken Pompeo zijn vervangen, kan hij in alle vrijheid zijn ideologie van America First erdoor drukken.

Behalve Israël, Saudi-Arabië en zijn achterban in Amerika staat vrijwel niemand te juichen over zijn besluit. Daardoor kan het opblazen van de Iran-deal een keerpunt in zijn presidentschap worden. Waarom? De Verenigde Staten zijn weliswaar nog steeds de enige militaire supermacht op aarde, maar in Afghanistan en Irak konden de Amerikanen niet winnen. Tegen Iran zullen de Amerikanen eveneens weinig klaar kunnen spelen. Ook op economisch gebied kunnen de Amerikanen niet alles bepalen. De overige ontwikkelde economieën zijn met inbegrip van de Europese Unie gezamenlijk veel groter, en met China erbij heel veel groter.

Contraproductief

Als de Europese Unie en China serieus zijn in hun afschuw over het afblazen van de Iran-deal dan moeten zij de Amerikanen economisch onder druk zetten. Tijd genoeg, want Trump kan pas over negentig dagen daadwerkelijk nieuwe sancties aan Iran opleggen waarna de ontrafeling van de Iran-deal begint.

Het lijkt mij een heilloze weg om door middel van overleg Trump op andere gedachten te brengen of de deal opnieuw te gaan uitonderhandelen.

Sterker, onderhandelen is contraproductief. Trump ziet alles in termen van onderhandelingen en beschouwt het opzeggen van de Iran-deal als openingszet. Wie Trump in het hart wil treffen, moet juist niet gaan onderhandelen. Hem moet duidelijk worden gemaakt dat hij een rode lijn heeft overschreden en dat hij niet straffeloos de huidige, op regels en verdragen gebaseerde, wereldorde kan afbreken.

Druk opvoeren

De overige ondertekenaars van de Iran-deal hebben verklaard zich aan de afspraken te zullen houden. Maar dat is onvoldoende. Zij moeten de druk op Trump opvoeren door dit dossier te koppelen aan Trumps wens de ‘oneerlijke’ handelsbalans met de Unie en China in evenwicht te brengen. Zowel over de Iran-deal als over de handelsgrieven wordt niet onderhandeld, maar er wordt botweg gedreigd met keiharde tegenmaatregelen als Trump toch handelsbarrières opwerpt. Maar soepelheid kan worden betracht als Trump de Iran-deal met rust laat.

Voor Trump moet het te denken geven dat door de Iran-deal en de dreigende handelsoorlog de EU en China gelijke, anti-Amerikaanse belangen krijgen. In de internationale betrekkingen is dat iets wat een ervaren leider van Amerika altijd zal willen voorkomen. Want dit maakt de weg vrij voor een keiharde gezamenlijke Chinees-Europese aanpak die Trump vermoedelijk niet kan pareren.

Lees de wekelijkse column van Rob de Wijk in Trouw.