Wie zich beroepsmatig met internationale politiek bezighoudt en Israël bezoekt heeft een grote kans ermee te maken te krijgen: presentaties op basis van geheime documenten over wat dit land bedreigt. Je krijgt het gevoel een voorkeursbehandeling te ondergaan, maar tegelijkertijd weet je dat je voor een politiek karretje wordt gespannen.
Toen de Israëlische premier Netanyahu deze week zijn 55.000 pagina’s tellend archief over het geheime Iraanse atoomprogramma aan de wereld ontvouwde, leverde dat bij mij een déjà vu vanjewelste op. Zijn belangrijkste boodschap was dat het kernprogramma nog steeds bestaat en dat Iran de afgelopen jaren dus keihard gelogen had.
Netanyahu’s presentatie was duidelijk bedoeld om Trump een zet te geven in de richting van het opgeven van het Joint Comprehensive Plan of Action, beter bekend als de Iran-deal. Dit plan verplicht Iran zijn kernprogramma af te bouwen in ruil voor de afbouw van internationale sancties.
Trump en Netanyahu willen van de deal af om zo snel mogelijk opnieuw sancties te kunnen invoeren. Daarvoor is het kennelijk gepermitteerd om geheime documenten op te voeren uit de tijd van voor de ontmanteling van het Iraanse programma. Het politieke doel heiligt de middelen.
Toch is de vrees voor Iran verklaarbaar. Als het niet langer een paria is en niet meer door sancties in het gareel wordt gehouden, gaat dit land volgens Trump en Netanyahu een nieuwe dreiging voor de hele regio vormen. Vooral omdat door Iran gesteunde landen als Syrië en Irak, en de terreurbeweging Hezbollah daar wel bij zullen varen. Nu al worden met Iraanse steun langs Israëls grenzen militaire capaciteiten ontwikkeld waarmee het land rechtstreeks wordt bedreigd. Om dat te voorkomen voert Israël regelmatig bombardementsvluchten uit, waarop Iran weer wraak zweert.
Zolang Iran met sancties in de tang wordt gehouden, geen kernwapens bezit en Israël die wel heeft, is deze situatie beheersbaar. Als Trump na het opblazen van de deal ook nog eens de ontwikkeling van Iraanse ballistische raketten aan banden gaat leggen, is dat voor Israël helemaal goed nieuws.
De zorgen over Iran hebben dus weinig te maken met de vrees dat het land de boel flest, maar des te meer met een gevreesde machtsverschuiving die verhoudingen in het Midden-Oosten op zijn kop zet en voor Israël ronduit bedreigend is. Sterker, Iran kan zijn macht alleen maar uitbreiden als het zich aan het akkoord houdt. Bedonderen is juist niet in Irans belang.
Alleen al daarom vind ik de conclusie van het onafhankelijke Internationaal Atoomenergieagentschap dat Iran zich wel degelijk aan de afspraken houdt, geloofwaardiger dan die van Netanyahu.
Het is overigens geen wonder dat Irans bondgenoten, China en Rusland, de deal voluit steunen. De toenemende macht van Iran verstevigt hun positie, zeker als Trump ook nog eens besluit zijn troepen uit de regio terug te trekken. En Europa? Dat wenst zoals gebruikelijk het machtspolitieke spel niet te spelen en is tevreden met een kernwapenvrij Iran.
Op 12 mei weten we wie heeft gewonnen. Dan besluit Trump welke kant hij kiest: die van Macron, die hem ervan probeerde te overtuigen de Iran-deal te respecteren, of van Netanyahu, die er juist vanaf wil.
Lees de wekelijkse column van Rob de Wijk in Trouw!