Het wordt een trend: na president Erdogan in Turkije en Xi Jinping in China heeft nu ook de Russische president Poetin zijn positie als alleenheerser bevestigd. Maar of hij zijn vierde termijn ongeschonden doorkomt, is de vraag.
Tot nu toe is hij in de ogen van veel Russen zonder twijfel succesvol geweest. Na de desastreuze regeerperiode van president Boris Jeltsin met zijn totaal mislukte democratische experimenten heeft hij zijn land er economisch bovenop geholpen en het land zijn waardigheid teruggegeven.
Hij heeft Rusland door de financiële en economische crises van 2009 en 2014 geloodst en voert een buitenlandse politiek waardoor het net lijkt of Rusland weer een supermacht is. De vernederingen die Rusland door toedoen van het Westen heeft moeten ondergaan, van de eenwording van Duitsland en de uitbreiding van de Navo en de Europese Unie tot – in Russische ogen – onrechtmatige interventies in Kosovo, Irak en Libië, zet hij met harde hand recht.
De Krim is geannexeerd en stevig in Russische handen. Na de interventie in Syrië is Rusland nu een sleutelspeler in het Midden-Oosten en door de conflicten met Oekraïne en Georgië blokkeert Moskou effectief het Navo-lidmaatschap van beide landen en dat van de EU voor Oekraïne. De banden met China zijn aangehaald en Rusland is inmiddels de belangrijkste bondgenoot van Noord-Korea. Waarom? Om de Verenigde Staten dwars te zitten en de Russische grootmachtaspiraties te onderstrepen.
Voor een effectief weerwoord is Europa politiek te verdeeld en militair te zwak, terwijl de Amerikaanse president Trump bezig is de trans-Atlantische solidariteit te slopen.
Maar schijn bedriegt. Poetin heeft met veel kunst- en vliegwerk zijn megaoverwinning geboekt. De combinatie van vooral lage olieprijzen en in mindere mate sancties heeft de economie hard getroffen. Per 1 februari heeft het Kremlin noodgedwongen het reservefonds moeten opheffen dat bedoeld was om begrotingstekorten op te vangen. Er wordt nu een greep gedaan in de kas van een sovereign wealth fund, een fonds voor ‘Nationaal Welzijn’ dat vooral een reservepot voor de pensioenen is.
Recessie
Dit alles hoeft geen probleem te zijn als de olieprijzen stijgen en de economie gaat groeien. Maar dat is niet het geval. Weliswaar kwam Rusland in 2017 uit de recessie, maar inmiddels heeft Amerika vanwege de Russische inmenging in de verkiezingen nieuwe sancties afgekondigd. De Amerikaanse zakenbank JPMorgan Chase meldt zelfs dat Rusland alweer in een recessie zit.
Het lijkt erop dat Poetin handig gebruik heeft gemaakt van een zeer kortstondige opleving van de economie en daarmee – en door het aanspreken van financiële reserves – de onvrede in eigen land heeft afgekocht.
Het probleem van Rusland is dat die supermachtambities van het Kremlin kostbare avonturen in het Midden-Oosten en enorme investeringen in futuristische raketten en kernwapens eisen. Maar deze investeringen worden niet geschraagd door een bloeiende economie. De fundamentele Russische zwakte is de eenzijdige afhankelijkheid van de export van olie en gas. Helaas voor Rusland loopt de vraag terug, onder meer als gevolg van de energietransitie. Daardoor kan sociale onrust lastiger worden afgekocht met bijvoorbeeld hogere pensioenen en voedselsubsidie. Als dat zo is, ligt meer binnenlandse repressie voor de hand. Net zoals in Turkije en China overigens.
Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw
Experts
Related Content
