Oorlogen worden al sinds jaar en dag bevochten. Toch is Europa na 70 jaar vrede wreed wakker geschud door een bloedige oorlog in Oekraïne, die volgens premier Rutte ook ‘onze oorlog’ is. De aard van een oorlog is vaak hetzelfde, maar het karakter van een oorlog is wel aan verandering onderhevig. ‘Oorlog zit heel diep besloten in het wezen van de mens.’
‘We wonen nu een paar duizend jaar op een vaste plek, maar ver daarvoor zwierf de mensen in kleine groepen rond over de steppen, en moest vechten om te overleven’, zegt Tim Sweijs, directeur onderzoek bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, in het programma De Strateeg.
Daarmee hoort oorlog voeren bij de mens, denkt Sweijs. ‘Wij noemen onszelf de homo sapiens, de wijze mens. Maar wij zijn ook de verhalende mens, we houden ervan om elkaar verhalen te vertellen. Dat stelt ons in staat om ook een oorlogvoerende mens te zijn.’
De verhalen creëren een groepsverband, stelt hij. ‘Je deelt met elkaar een geschiedenis en communiceert daarover. Denk maar aan Nederland. Ons volkslied, het Wilhelmus, komt voort uit een verhaal over een krijgsheer, Willem van Oranje, die ons mobiliseerde ten opzichte van de Spanjaarden.’
Menselijk aspect
Gijs Tuinman, Luitenant-kolonel bij de Nederlandse krijgsmacht, ziet ook dat menselijke aspect: Als we het hebben over oorlog, dan hebben we het over tanks, vliegtuigen en drones. Maar ook over ontastbare doelstellingen zoals veiligheid, samenwerking, progressie. Terwijl het eigenlijk een menselijke twist is waarbij we proberen elkaars wil op te leggen. De een heeft iets wat de ander wil hebben, en andersom.’
‘’Amputatie, penicilline en gps-navigatie zijn spin-offs van een oorlog’
Tuinman, vocht lange tijd in Afghanistan en kreeg daarvoor de Militaire Willemsorde. Hij ziet een bepaalde balans. ‘Aan de ene kant hebben de kracht van de liefde, aan de andere kant de kracht van haat. Het is als Yin en Yang dat in ons zit.’
Niet omarmen, wel bewust zijn
Volgens Tim Sweijs helpt dit ons beseffen dat oorlog altijd de kop kan opsteken. ‘Het laat zien dat oorlog heel diep in de mens zit. We moeten het niet omarmen, maar je moet je ervan bewust zijn dat oorlog er altijd is’, zegt hij. ‘Geweld kan opschalen tot een grote oorlog. Dat ervaren de Oekraïense en ook de Russische militairen elke dag.’
Zowel Tuinman als Sweijs benadrukken dat een oorlog ook positieve kanten heeft. ‘Hoe verschrikkelijk het ook is. Maar, zaken als de amputatie, penicilline en ook gps-navigatie zijn spin-offs van een oorlog.’
Bron: BNR Nieuwsradio, 27 april 2023
Over deze podcast
De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.
Host: Paul van Liempt
Redactie: Michaël Roele & Danah Kolstee
Experts
Related Content
