Beschermen van de Europese burger tegen de nadelige effecten van de mondialisering moet volgens de Franse president Sarkozy het hoofddoel van de Europese Unie worden. Helaas werd hij direct al aan het begin van zijn termijn als voorzitter van de Unie gedwarsboomd door Tsjechië en Polen.
Deze landen willen de ratificatieprocedure van het Verdrag van Lissabon staken nu de Ieren zich er in een referendum tegen hebben uitgesproken.
Sarkozy heeft twee opties. Allereerst kan hij zijn politieke gewicht in de strijd te gooien om Polen en Tsjechië te verleiden door te gaan met de ratificatieprocedure. Als dat lukt, heeft hij een krachtig argument om de Ieren te verzoeken het verdrag nogmaals in stemming te brengen, of dit land te isoleren.
De keerzijde van deze aanpak is dat hij nauwelijks in staat zal zijn om gedurende het Franse voorzitterschap de Unie stappen voorwaarts te laten doen en een Unie te creëren die daadwerkelijk beschermt tegen de nadelige effecten van de mondialisering.
Die stappen kunnen ook zonder Verdrag van Lissabon worden gezet, maar het gedoe rond referenda en ratificatie verlamt de Unie politiek en frustreert de uitvoering van de Franse agenda.
Het wordt nu moeilijk om concrete afspraken te maken over de doelstelling om in 2020 het aandeel duurzame energie op 20 procent te brengen en de uitstoot van broeikasgassen met 20 procent te verminderen.
Het wordt ook moeilijk om afspraken te maken over de aanpak van illegale en legale immigratie en een Europees ’inburgeringscontract’ te eisen voor geschoolde immigranten. En het wordt al helemaal moeilijk aan het Europese Veiligheid- en Defensiebeleid een impuls te geven door betere coördinatie in de aanschaf van materieel en training.
Pappen en nathouden werkt niet meer. Dat brengt mij op de tweede optie, die beter past bij de veranderingszin van Sarkozy: een Europa van meerdere snelheden. Het is ontoelaatbaar dat een handvol landen, die sterk van de toetreding tot de Unie hebben geprofiteerd, de rest van Europa in gijzeling houdt en verhindert dat andere Europese landen een Unie bouwen die overeind blijft in de dynamiek van de mondialisering.
Ik heb er al vaker op gewezen dat alleen een politiek krachtige Unie de belangen van zijn burgers kan beschermen die worden bedreigd door klimaat, grondstoffenschaarste en de opkomst van de BRIC landen, Brazilië, Rusland, India en China.
Het is onvermijdelijk dat de belangrijkste Europese spelers onder leiding van Frankrijk de strategische fout corrigeren die aan het einde van de vorige eeuw is gemaakt, namelijk het besluit om de Unie uit te breiden zonder dat eerst tot politieke verdieping werd besloten. In die tijd werd al gediscussieerd over een Europa van meer snelheden. Terecht werd toen verondersteld dat een grotere Unie moeilijk tot politieke overeenstemming zou kunnen komen. Een van de modellen die toen werden besproken was die van de variabele geometrie waarbij landen hun samenwerking op specifieke terreinen, bijvoorbeeld defensie, kunnen verdiepen. Dit is mogelijk binnen het bestaande verdrag en wordt bijvoorbeeld al toegepast op monetaire samenwerking. Ik vind echter dat Sarkozy een stap verder moet gaan om het politieke punt te maken dat landen de Unie niet mogen verlammen. Hij zet de zaak op scherp als hij een model voor een core Europe presenteert, waarbij een kerngroep naar verdergaande integratie streeft en daarvoor parallelle instituties opricht.
Als dat gebeurt, moeten de lidstaten kleur bekennen. Ik ben ervan overtuigd dat alleen al het uitspreken van de politieke intentie om een Unie van A- en B-leden te creëren dwarsliggers tot de orde roept en een nieuwe dynamiek aan een verder wegzakkende Unie geeft.
Trouw
