Na een nutteloos Kamerdebat over de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen vroeg ik mij af hoeveel politici in staat zijn dit land door de huidige internationale turbulentie te leiden. De oppositie was het er vooral over eens dat ‘de regering moet regeren of opstappen’. Maar opstappen betekent dat er mogelijk anderhalf jaar lang helemaal niet wordt geregeerd en dat oplossingen voor alle crises, van stikstof tot asielopvang, nog verder uit zicht raken.
Kennelijk is het veel politici niet duidelijk dat politieke stabiliteit in de huidige internationale situatie een landsbelang is. Electoraal belang daaraan bovengeschikt maken is dan ronduit gevaarlijk.
De oorlog in Oekraïne lijkt immers in een bepalende fase te komen. Uit gelekte geheime documenten blijkt dat de Amerikanen zich grote zorgen maken over de aanvoer van munitie voor de luchtafweer. Oekraïne zou op 23 mei door zijn eigen voorraden heen zijn en is dan volledig afhankelijk van het Westen. Maar dat kan onvoldoende produceren. Loopt alles spaak, dan kan Rusland zijn vliegtuigen naar eigen inzicht inzetten ter ondersteuning van de strijd op de grond. Voor die strijd op de grond heeft Oekraïne steeds minder 155 mm granaten. De Europese Unie heeft er 1 miljoen voor het eind van het jaar toegezegd, maar dat lijkt onhaalbaar. Oekraïne jaagt er 250.000 per maand doorheen. Dat is veel meer dan de gecombineerde output van alle Europese munitiefabrikanten bij elkaar. Ook Amerika kampt met productieproblemen en schakelt Israël en Zuid-Korea in. Dit lijkt helaas geen soelaas te bieden.
Poetin wil niet onderhandelen, dus zal Xi geen stap naar voren doen
De gevolgen van een ongewenste uitkomst van deze oorlog voor de veiligheid van heel Europa moet bij politici de alarmbellen laten rinkelen. Sommigen zullen hopen dat Xi Poetin ervan kan overtuigen te stoppen. Maar dat heeft weinig zin. Poetin wil niet onderhandelen, dus zal Xi geen stap naar voren doen. Macron en Von der Leyen zijn daar tijdens hun bezoek aan China ook achter gekomen. Bovendien zakken Amerika en China steeds dieper weg in de crisis om Taiwan. Het recente bezoek van de Taiwanese president aan Amerika en een Congresdelegatie aan Taiwan heeft weer geleid tot oorlogsretoriek en de grootste oefeningen ooit.
Het meest destabiliserend is dat Amerika door Rusland en China als zwak wordt gezien. Dat begon al in augustus 2021 met de vernederende terugtrekking uit Afghanistan. Medio maart reageerde Amerika niet op het neerhalen van een Reaperdrone door Rusland boven de Zwarte Zee. In de Taiwancrisis is het niet veel anders. In de jaren negentig stuurde Amerika nog oorlogsschepen door de Straat van Taiwan als antwoord op Chinese raketlanceringen. Die waren toen ook al een reactie op een reis van de Taiwanese president naar Amerika. Nu weerhoudt de Chinese militaire macht Amerika van een reactie en verzwakt president Macron de eenheid van het Westen met de opmerking dat Europa zich niet moet laten meeslepen in een confrontatie tussen China en Amerika.
Die vermeende zwakheid zet aan tot nog meer militair avonturisme tegen de Navo in Europa en tegen de Verenigde Staten in Azië. Daarmee dreigt het conflict tussen kernwapenmogendheden verder te escaleren. Maar de Kamer is vooral in de ban van Caroline van der Plas en haar stikstofoorlog.
Rob de Wijk, Trouw, 13 april 2023
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
