Met enige verbazing kijk ik naar al die verkiezingsdebatten die losgezongen lijken te zijn van de werkelijkheid. Politici overtroeven elkaar in empathie voor de door inflatie getroffen burger en komen met maatregelen om de bestaanszekerheid te vergroten. Ondertussen woeden in en om Europa conflicten die diezelfde bestaanszekerheid kunnen ondermijnen.
De Haagse werkelijkheid is er een van een maakbare wereld waarin Nederland niet of nauwelijks met de buitenwereld rekening hoeft te houden.
Dit staat opmerkelijk genoeg haaks op de verkiezingsprogramma’s. Die erkennen in grote meerderheid dat de wereld verandert en er niet veiliger op wordt.
Alle politiek is lokaal
Het heeft geleid tot een redelijke consensus over hogere defensie-uitgaven. Van de belangrijke partijen vindt alleen de Partij voor de Dieren een verdere verhoging niet nodig. PVV, SP en Denk hebben geen standpunt.
Maar in de praktijk beperkt het verkiezingsdebat zich tot wat mensen echt belangrijk vinden: huizenmarkt, zorg, armoede, migratie en vertrouwen in de overheid. In de top van het wensenlijstje staan geen grote internationale thema’s als klimaat en duurzaamheid, die net als internationale veiligheid een enorme impact hebben op onze toekomst, dus bestaanszekerheid.
Het is een bekend fenomeen. ‘All politics is local’, alle politiek is lokaal, weten ze in de Verenigde Staten al sinds de jaren dertig. Dat blijkt ook nu weer. Het Trump-minnende deel van de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden wil de steun aan Oekraïne opschorten. Dat Rusland daardoor de oorlog kan winnen, interesseert ze niet. Dat Europa dan gevaar loopt interesseert ze ook niet. En dat zij ons dan voor de derde keer in 100 jaar uit de brand moeten helpen, komt vermoedelijk niet eens bij ze op.
Nederland te klein om het verschil in de wereld te maken
Je zou verwachten dat dit in Nederland wordt onderkend en dat dit in het verkiezingsdebat zo nu en dan doorklinkt.
Het zou logisch zijn als de roep om versterking van de Europese defensie-industrie klinkt. Of om vaart te maken met Europa’s strategische autonomie. Die moet ons niet alleen minder afhankelijk maken van China en Rusland, maar ook van Amerika.
Mogelijk heb ik iets gemist, maar ik heb er de afgelopen weken nauwelijks iets over gehoord.
Dat bestaanszekerheid niet wordt gekoppeld aan de grote mondiale uitdagingen is om meerdere redenen een probleem. Ondanks onze vermeende hoogverheven morele standaarden is Nederland te klein om het verschil in de wereld te maken. Politici moeten u en mij laten beseffen dat zij slechts kunnen reageren op wat er buiten Nederland gebeurt.
Beloften van politici zijn op drijfzand gebaseerd
Als er een regionale oorlog in het Midden-Oosten uitbreekt kunnen de olieprijzen verdubbelen en wordt onze economie hard geraakt. Als Rusland van Oekraïne wint, slaat de blinde paniek toe, is die 2 procent voor defensie te weinig. Dan schakelen we over op een vorm van oorlogseconomie voor de wederopbouw van de krijgsmacht en gaan we nadenken over de dienstplicht omdat er te weinig militairen zijn.
De beloften van politici zijn dus op drijfzand gebaseerd. Het vertrouwen in de politiek zal wederom een deuk krijgen als het buiten Nederland misgaat.
De oplossing is een goede premier. Eentje die boven het gekrakeel uitstijgt en begrijpt hoe Nederland internationaal moet opereren. Zo iemand kiezen, is voor mij de belangrijkste reden om naar de stembus te gaan.
Rob de Wijk, Trouw, 16 november 2023
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
