Na het bombarderen van doelen in Syrië en Irak, precies een week geleden, trachtten China en Rusland de Amerikanen tijdens een spoedbijeenkomst van de Veiligheidsraad aan de schandpaal te nagelen. Hun grief laat zich raden: Amerika schendt de soevereiniteit van die landen.
Maar als het om het internationaal erkende beginsel van soevereiniteit gaat, hebben Rusland en China weinig redenen om de Amerikanen de maat te nemen. Rusland is het soevereine Oekraïne binnengevallen en China tast de soevereiniteit van landen aan door zich grote delen van de Zuid-Chinese Zee illegaal toe te eigenen.
Bovendien zijn de Amerikaanse troepen in Irak gestationeerd met instemming van de regering. Zij moeten die regering bijstaan in haar strijd tegen de terreurbeweging Islamitische Staat. Dat belang weegt nu kennelijk minder zwaar dan de poging om Amerika uit Irak te werken.
Het gaat allang niet meer om Gaza
Sinds de start van de Gaza-oorlog hebben pro-Iraanse strijders daartoe vele tientallen aanvallen op de Amerikaanse troepen uitgevoerd. Om die reden trachten ook Irakese pro-Iraanse parlementariërs deze troepen met legale middelen uit het land te verdrijven. China en Rusland steunen die strijd.
Inmiddels gaat het in het Midden-Oosten allang niet meer alleen om Gaza. Integendeel. De strijd is geëscaleerd tot een grootmachtsstrijd van China, Rusland en Iran tegen de Verenigde Staten. De verontwaardiging van de Chinezen en Russen in de Veiligheidsraad is daarom hypocriet. Dit heeft weinig te maken met respect voor het internationale recht, maar alles met de wens om Amerika een toontje lager te laten zingen. Poetin en Xi zeggen nu ook openlijk dat dit een van de doelstellingen van de oorlog tegen Oekraïne is.
Wie wil begrijpen wat China en Rusland drijft moet de vijfduizend woorden tellende verklaring van Xi en Poetin in de marge van de Olympische Winterspelen van februari 2022 lezen. Daarin gaven zij de aanzet voor de verbouw van de wereldorde die naar hun smaak te veel door de Amerikanen wordt gedomineerd. Die verbouw is nu in volle gang. Daarbij zijn alle middelen geoorloofd, inclusief nauwe samenwerking met paria’s als Iran en Noord-Korea.
Hypocrisie en eigenbelang bepalen de wereldvrede
De rol van China is overigens opmerkelijk. Xi steunt Rusland en Iran zonder veel ronkende retoriek. Bovendien speelt hij geen enkele constructieve rol in het oplossen van welk conflict dan ook. Tegelijkertijd is zijn streven naar een ‘stabiele, harmonieuze en welvarende multipolaire wereld’ ontaard in dood en verderf.
Of Amerika in die strijd overeind kan blijven is de vraag. Dat ligt aan Amerika zelf, in het bijzonder de Republikeinen. In een vlaag van kortzichtigheid blokkeerden zij de steun aan hun bondgenoten. In de Senaat verwierpen ze de deal om in ruil voor hulp aan onder meer Oekraïne en Israël, de illegale immigratie vanuit Mexico te stoppen. Presidentskandidaat Donald Trump wil dat niet.
Trump zet zijn partij onder druk om niet akkoord te gaan, omdat hij anders president Biden er niet meer van kan beschuldigen niets aan de migratiestroom via Mexico te doen. Dat Amerika door deze hypocrisie zelf onderuit kan gaan, interesseert hem niet.
Hypocrisie en kortzichtig eigenbelang bepalen inmiddels de wereldvrede. Het eerste slachtoffer is duidelijk: Zelensky. En daarmee de veiligheid van heel Europa.
Rob de Wijk, Trouw, 8 februari 2024
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
