Volgens onderzoeksbureau Verisk Maplecroft is Nederland samen met Bosnië-Herzegovina en Zwitserland een van de drie Europese landen met de meeste kans op sociale onrust. De coronarellen na het ingaan van de avondklok waren een voorproefje. De keiharde boerenprotesten met hun omgedraaide vlaggen, die ook in sommige achterstandswijken wapperen, maken weer duidelijk dat mensen tot actie bereid zijn. Maar door de exploderende energieprijzen en de dure boodschappen kan de vlam nu echt in de pan slaan.
Die prijsexplosie is in belangrijke mate het gevolg van het EU-beleid, dat overigens door alle lidstaten werd gesteund. In de Kamer riep Jesse Klaver snel na de start van de oorlog al op tot een boycot van olie en gas omdat die Poetins oorlogskas spekt. Die boycot kwam er.
Het plan RePowerEU moet de EU geopolitieke slagkracht geven tegen het regime-Poetin. Dat kon, zo werd gedacht, door voor het eind van dit jaar tweederde minder gas van Rusland af te nemen. In 2030 mag er helemaal geen olie, gas of steenkool meer uit Rusland worden geïmporteerd. Dat Poetin ons vervolgens een handje helpt om nog eerder dan gepland van zijn energieleveringen af te komen, was voorspelbaar.
De energieboycot mist zijn doel
De EU heeft zich met de aankondiging van het Russische gas af te willen zonder dat daarvoor een goed alternatief is, chantabel voor Poetin gemaakt. Natuurlijk doen al die andere sancties pijn, maar als de pijn bij ons even hard of harder wordt gevoeld, dan schieten sancties hun doel voorbij. Dat is een ijzeren les die uit vroegere sancties is geleerd, maar totaal werd genegeerd.
Ik ben voor sancties, maar de energieboycot mist zijn doel. In plaats daarvan had Poetin nog meer sancties in het vooruitzicht moeten worden gesteld als hij de olie- en gaskraan zou dichtdraaien. En die oorlogsmachine dan? Helaas hebben sancties nog nooit een einde aan een oorlog gemaakt.
Dat mensen massaal de straat op gaan, is een kwestie van tijd. De demonstratie van 70.000 Tsjechen afgelopen weekeinde tegen de hoge energieprijzen, was mogelijk de eerste van een hele reeks massabetogingen in Europa.
Nederland lijkt nu extra vatbaar voor deze sociale onrust. De coronapandemie, de toeslagenaffaire, de stikstofcrisis en de opvang van vluchtelingen maken duidelijk dat Nederland onbestuurbaar wordt.
Visie is een vies woord
Ook dit is het gevolg van verwijtbaar gedrag. Uit eigen ervaring weet ik dat de overheid worst case scenario’s als doemdenken afserveert en dat elke dreiging wordt gebagatelliseerd. Visie is een vies woord. Er is weinig aandacht voor scenario-denken en strategie.
Met twintig partijen in de Kamer is het politieke stelsel te gefragmenteerd om echt controle te kunnen uitoefenen. Kennis is in die minifracties nauwelijks meer aanwezig. Kamerleden zijn daarom gevoelig voor lobby’s van belangengroepen en activisten. Meningen zijn even belangrijk als feiten. Door bezuinigingen en de eis dat hoge ambtenaren algemene managers moeten zijn, is veel kennis uit de ministeries verdwenen.
In het kabinet zitten nauwelijks vakministers en de premier is een voorzitter zonder veel macht. En Den Haag blijft polderen. Dat is prima, maar niet in een crisissituatie waarin alles om leiderschap draait. Goede communicatie was een manco tijdens alle voorgaande crises en ook nu weer vertelt niemand ons of we barre tijden tegemoet gaan. Of kan men zich dat in Den Haag gewoon niet voorstellen?
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw
Experts
Related Content
