De historische betekenis van de Zweedse en Finse toetreding tot de Navo is enorm. De veiligheidskaart van Europa wordt hertekend. Het sleutelwoord is containment, die draait om de indamming van de agressieve Russische expansiedrift. Eerder deze week ging het tijdens de G7-top ook om indamming, namelijk van een steeds assertiever wordend China dat landen op het zuidelijk halfrond tracht te paaien.
De situatie doet denken aan het begin van de jaren vijftig toen het communisme opkwam en de Korea-oorlog een mondiale schok veroorzaakte. Het was het begin van een succesvolle, door Amerika geleidde indammingspolitiek die tot het einde van de Koude Oorlog duurde. Door het ineenstorten van de Sovjet-Unie verloor het Westen zijn vijand, implodeerde dit systeem en raakte de westerse wereld stuurloos. Als de geschiedenis ons iets kan leren dan is het wel dat nieuwe dreigingen landen verenigen. Precies dat gebeurt nu weer.
In Europa is inmiddels duidelijk hoe indamming eruitziet. Met de uitbreiding van de Navo en 300.000 parate troepen langs de grens van Rusland wordt een nieuw IJzeren Gordijn opgetrokken. Oekraïne en Moldavië worden de Europese Unie ingetrokken. Er ontstaat een aaneengesloten geografische ruimte waarin gelijkgestemde landen economisch en militair samenwerken. Georgië blijft buiten die ruimte en kreeg zijn gedroomde kandidaat-lidmaatschap van de EU niet.
Poetin wint in Oekraïne misschien een veldslag, maar hij verliest de oorlog
De gevolgen voor Rusland zijn groot. Poetin wint in Oekraïne misschien een veldslag, maar hij verliest de oorlog. Hij krijgt wat hij wilde voorkomen: een verenigd Westen, geen bufferzone, maar een nieuwe IJzeren Gordijn. Bovendien komt er een gedeeltelijke ontkoppeling met de rijke westerse economieën. Samenwerking met China kan voor Poetin de schade beperken. Maar voor een land met elf tijdzones, en met name het relatief rijke westen van Rusland, ligt China erg ver weg.
Over China gesproken. Deze week werd bij de G7-top in Zuid-Duitsland duidelijk welke landen de zeven westerse industriële grootmachten als hun belangrijkste bondgenoten voor de indamming van China zien: India, Indonesië, Japan, de Afrikaanse Unie – vertegenwoordigd door de president van Senegal – en Zuid-Afrika. Vier van hen waren er te gast. Als het aan president Biden ligt gaan deze landen ook een blok tegen Rusland vormen.
De strijd om de gunst van de belangrijkste landen van de wereld is begonnen
Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want de G7 wordt uitgedaagd door de Brics-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) die pogen de onderlinge handelsrelatie te verbeteren en ook op andere terreinen zeggen samen te werken. China heeft nu een Brics-plus voorgesteld die samenwerkt met andere gelijkgestemde landen: Argentinië, Egypte, Indonesië, Kazachstan, Nigeria de Emiraten, Saudi-Arabië, Senegal en Thailand. Een aantal van hen schoof eerder deze week dus ook al aan bij de G7.
India is een bijzonder geval, omdat dit land China als vijand ziet en daarom met Australië, Korea, Japan en de VS ook de Quad vormt, voor ‘een strategische veiligheidsdialoog’ in de Indo-Pacific.
Kortom, de strijd om de gunst van de belangrijkste landen van de wereld is begonnen. De wereld wordt opnieuw ingericht, er ontstaan nieuwe machtsblokken. Europa stevent af op een nieuwe Koude Oorlog met een even harde deling van het continent als indertijd. Van mij hoeft het niet zo. Maar dat is nu eenmaal wat er gebeurt als China opkomt en Poetin een onzalige oorlog faciliteert.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw, 1-juli-2022
