Het gesol met vluchtelingen aan de PoolsWit-Russische grens en het verplaatsen van Russische troepen in de richting van Oekraïne leggen genadeloos de zwakte van Europa bloot. Voor Loekasjenko en Poetin staat de veiligheid van hun grondgebied voorop. Europeanen zijn vooral begaan met het lot van mensen en zien de bescherming van hun land als iets uit het verleden.
Dus blijven wij steken in morele verontwaardiging over het ‘inhumane en onacceptabele’ gebruik van vluchtelingen als wapen en proberen wij het tij met sancties te keren. Dit maakt ons in de ogen van Loekasjenko en Poetin zwak, gedegenereerd en decadent. Daarom zien ze ons als kwetsbaar voor botte machtspolitiek en militaire dreigementen die de Europese eenheid kunnen ondermijnen. Dat lukt aardig. Annalena Baerbock, leider van de Duitse Groenen, riep op om direct humanitaire hulp te sturen, maar Michael Kretschmer de premier van Saksen wil geen migrant toelaten. Hij wenst niet te buigen voor chantage.
Deze richtingenstrijd verdeelt niet alleen de Duitse politiek, maar de hele EU. En dat is precies de bedoeling. Want een politiek verscheurd Europa levert voor Loekasjenko en Poetin een minder bedreigende EU en Navo op. Daarom gaat de Poolse regering nu haar eigen weg. Het gevolg is dat de Wit-Russische president klem komt te zitten. Door geen migrant toe te laten draait Polen de rollen om. De door Loekasjenko gecreëerde migratiecrisis wordt nu zijn probleem. Dit heeft effect: hij biedt aan ze op het vliegtuig naar huis te zetten.
Volledig uit de duim gezogen
Bovendien manoeuvreert de Wit-Russische president zich in een onmogelijke positie ten opzichte van Poetin. Die laatste wil een Unie met Wit-Rusland. Loekasjenko is niet tegen, maar sinds de annexatie van de Krim in 2014 vreest hij dat ook zijn land geannexeerd wordt en Moskou hem wil uitrangeren. Sindsdien botert het niet meer tussen de twee. Dat Poetin van deze potentaat af wil, bleek tijdens de verkiezingen van vorig jaar toen de Russische Wagner Groep de Wit-Russische verkiezingen had willen saboteren.
Door westerse sancties als reactie op zijn frauduleuze herverkiezing, het wederrechtelijk aan de grond zetten van een Ryanair-toestel, de arrestatie van dissidenten en de migratiecrisis dreef Loekasjenko zichzelf alsnog in Poetins armen. Beiden zagen in de westerse reactie een militaire dreiging die tot samenwerking dwingt. Gezien de deplorabele staat van de Europese krijgsmachten was dit volledig uit de duim gezogen. Maar voor Poetin bood militaire steun een uitgelezen kans om meer grip op Wit-Rusland te krijgen.
De grootste Russische oefening ooit, Zapad-21, werd deels in Wit-Rusland gehouden. Poetin liet nucleaire bommenwerpers langs het grensgebied van Polen en Wit-Rusland vliegen. Volgend jaar worden de militaire banden geformaliseerd. Inmiddels heeft Rusland zelf troepen nabij de Wit-Russische en Oekraïense grens samengetrokken, maar dit lijkt vooral een reactie op uitspraken van de Amerikaanse defensieminister Lloyd Austin die de deur voor Oekraïne als Navo-lid op een kier hield en Kiev militair zegt te zullen steunen.
Nieuw realisme
Voor Europa is het speelkwartier voorbij. Er is een nieuw realisme nodig en de bereidheid landen tegen concrete dreigingen te willen beschermen. Zo niet dan wordt Europa zelf de speelbal van ondemocratische potentaten.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw.nl
Experts
Related Content
