De Poolse president Andrzej Duda pleitte deze week bij zijn collega Trump voor meer Amerikaanse troepen op zijn grondgebied. Net als de Baltische landen is Polen als de dood voor Rusland. Eerder deze maand zegde Trump duizend Amerikaanse militairen extra toe. Maar Duda wil meer. Hij aast op het grootste deel van de bijna tienduizend militairen die Trump uit Duitsland wil terugtrekken.
Die troepen worden daar voor straf weggehaald. Want Duitsland spendeert één in plaats van twee procent van zijn bbp aan defensie. Inmiddels is nog maar de helft van de Duitse tanks, vliegtuigen en schepen inzetbaar. Even storend vindt Trump dat Duitsland zich met de nieuwe Nord Stream 2-pijpleiding voor zijn gasvoorziening afhankelijk van Rusland maakt. Waarom zouden Amerikaanse troepen Duitsland tegen Rusland moeten beschermen, als Duitsland met gasaankopen de Russische krijgsmacht financiert? Maar voor bondskanselier Angela Merkel zijn die gasimporten van levensbelang. En in het duurdere Amerikaanse vloeibare gas LNG heeft ze geen zin.
Verstoorde trans-Atlantische betrekkingen
De Duitsers reageerden gelaten op Trumps aankondiging. Dit laat zien hoe verstoord de trans-Atlantische betrekkingen inmiddels zijn.
Militair-strategisch is er veel voor te zeggen om de Amerikaanse troepen naar Polen te verplaatsen. Dat land kan vanuit de Russische enclave Kaliningrad onder vuur worden genomen.
Duda krijgt inderdaad wat extra troepen. Maar het lukte hem niet Trump ervan te overtuigen helemaal geen troepen uit Europa weg te halen. Want Trumps aversie tegen de Navo is groter dan zijn sympathie voor de Poolse antidemocraten van de regerende PiS. In 2018 speelde de Amerikaanse president meerdere malen met de gedachte om het bondgenootschap op te blazen. Het Congres ging vierkant voor het idee van de Amerikaanse terugtrekking uit de Navo liggen.
Maar via een omweg lijkt Trump nu alsnog bezig de Navo irrelevant te maken. Door de terugtrekking wordt de Amerikaanse veiligheidsgarantie voor Europa, precies zoals Duda vreest, verzwakt.
Dit wordt versterkt door het feit dat de inzet van Amerikaanse troepen in crisistijd afhankelijk is van het besluit van opperbevelhebber Trump. In 2018 beschreef hij het jongste Navo-lid Montenegro als een land met ‘agressieve mensen’ die de oorzaak van ‘de Derde Wereldoorlog’ kunnen zijn. Daarmee gaf hij feitelijk aan geen troepen voor de verdediging van Europa te willen inzetten.
Machtsstrijd met China
De veiligheidsgarantie wordt verder verzwakt door Amerika’s machtsstrijd met China. Die strijd wordt de komende jaren alleen maar heftiger. Wat dat betreft maakt het niets uit wie er in het Witte Huis zit. China, de economie en binnenlandse onlusten hebben meer prioriteit dan Europa. De Europese landen mogen na zeventig jaar Amerikaanse bescherming zichzelf gaan verdedigen.
Ik geloof geen moment dat Rusland op het punt staat de Navo-landen binnen te vallen, maar de afbraak van de Amerikaanse militaire macht en de twijfel over de Amerikaanse veiligheidsgarantie maakt de kans op ongelukken groter in een tijd dat de spanning oploopt. Die conclusie wordt versterkt door de verbijsterende afwezigheid van elk debat in Europa over de nieuwe veiligheidssituatie. Het lijkt erop dat als Trump al zijn troepen terugtrekt, niet alleen Duitsland zijn schouders ophaalt, maar dat dit in veel Europese landen gebeurt. Behalve in Polen en de Baltische landen.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
