Column: Er staat ons een lange oorlog in Oekraïne te wachten

Uit alles valt op te maken dat Poetin uitgaat van een langdurige strijd in Oekraïne. Hij laat zijn maximale doelstellingen van denazificatie en demilitarisering niet los, ook al lijken die luchtfietserij. Afgelopen januari droeg hij de nieuwe opperbevelhebber, generaal Gerasimov, op om de hele Donbas in maart te annexeren. Daarvan is weinig terechtgekomen.

In een poging de steun van de Russische bevolking te behouden, verkoopt hij de oorlog nu als een lange, existentiële strijd tegen de Navo. Zo legt hij de basis voor een nieuwe mobilisatie en rechtvaardigt hij een oorlogseconomie met prioriteit voor de defensie-industrie. Dit is nodig omdat hij door zijn tanks, granaten en raketten heen raakt. De aanvallen op Oekraïne zijn de afgelopen tijd flink in omvang en frequentie teruggeschroefd. Bij landen zoals Iran moet hij om drones bedelen.

Of het Poetin lukt de basis voor een langdurige oorlog te leggen is overigens de vraag. Hij verordonneerde voor het eind van het jaar 1600 nieuwe tanks te bouwen, maar de productie stagneert nu op enkele tientallen per maand. Een andere belangrijke aanwijzing dat hij uitgaat van een lange oorlog, is zijn desinteresse in welk vredesplan dan ook. Dat bleek tijdens het recente staatsbezoek van de Chinese leider Xi aan Rusland.

De Chinese president als verzoener

Daar lag, zoals verwacht, de nadruk op economische samenwerking. Maar de Chinese president tracht zich al tijden te profileren als verzoener. Dat lukte aardig in het Midden-Oosten waar hij de vijanden Saoedi-Arabië en Iran tot elkaar bracht. In de richting van de EU ondernam China de afgelopen maanden een charmeoffensief, mede om een wig tussen Europa en de VS te drijven. Want in Europa klinkt regelmatig de roep om Chinese bemiddeling.

Een scheuring in de trans-Atlantische wereld zou zijn droom van een nieuwe wereldorde met China als ‘redelijke’ wereldleider dichterbij hebben gebracht. Hij had kunnen voortbouwen op zijn twaalf punten tellende ‘vredesplan’ voor Oekraïne en bemiddeling kunnen aanbieden, zelfs zonder een concreet initiatief.

Maar Poetin lijkt elk initiatief af te wijzen zolang hij denkt de oorlog te kunnen winnen. Dat hij niet op Xi’s initiatieven zit te wachten bleek ook uit zijn besluit om kernwapens in Belarus te stationeren, terwijl beide leiders in hun slotcommuniqué beloofden juist geen kernwapens in andere landen te zullen plaatsen. Uit de reactie van Mao Ning, de woordvoerster van het ministerie van buitenlandse zaken, bleek dat China niet geamuseerd was.

Het Westen ontregelen

Hoe nu verder? Een staakt-het-vuren als gevolg van een patstelling is nog steeds mogelijk. Maar we moeten er ook ernstig rekening mee houden dat Poetin in een lange oorlog op het slagveld moet worden verslagen. Zijn mogelijkheden zijn nog niet uitgeput.

Afgezien van mobilisatie kan hij het Westen ontregelen met subversie, aanslagen en desinformatie, Belarus en andere landen directer bij de oorlog betrekken, en dreigen met kernwapens. Het Westen kan daarom niet gokken op een snel staakt-het-vuren, het verdwijnen van Poetin of dat hij zijn defensie-industriële basis niet op orde krijgt.

Dus moeten we heel snel onze defensie-industrie op orde brengen door aanbestedingsprocedures te versimpelen en te versnellen. En bovendien gestandaardiseerde wapens en munitie in grote hoeveelheden te produceren. Niet alleen voor Oekraïne, maar ook om ons zelf tegen de toenemende Russische agressie te kunnen verdedigen.

Rob de Wijk, Trouw, 30 maart 2023

Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.