Research
Nationale veiligheid begint bij strategische anticipatie: wat zijn de risico’s voor de Nederlandse nationale veiligheid? Hoe kan Nederland zich daar tegen beschermen? En welke keuzes én investeringen zijn daarvoor noodzakelijk?
De HCSS Strategische Monitor analyseert mondiale trends in coöperatie, confrontatie en conflict en brengt de belangrijkste veiligheidsrisico’s in beeld voor Nederland.
De belangrijkste bevindingen van het rapport:
Het rad van fortuin draait neerwaarts: de Europese veiligheidssituatie blijft verre van rooskleurig.
De relaties tussen Rusland en het Westen zijn onveranderd gespannen. De Russische militaire modernisering, de retoriek van Russische leiders, maar met name ook haar assertief en soms agressief gedrag, vormen een substantiële bedreiging voor de nationale veiligheid van Nederland en haar bondgenoten.
Dit is geen incident maar een trend: het assertivitis virus tiert welig onder grootmachten anno 2016. De kans op interstatelijke crises, van het type dat een vorige generatie al te goed kende uit de Koude Oorlog, is meer dan reëel.
De conflicten in het Midden Oosten zijn van lange adem en hebben humanitaire en economische gevolgen van immense proporties. Oorlog en instabiliteit in de regio hebben directe uitstraal-effecten naar Europa en Nederland. De vluchtelingen-stromen – direct het gevolg daarvan – zetten druk op de Europese eenheid. De fusie, besmetting en spillover van conflicten aldaar, en de slag- en organisatie-kracht van ISIS, voeden radicalisering en terrorisme in de Europese hoofdsteden.
De stagnatie van de Nieuwe Vrede zet door. Met name het aantal major conflicts – met meer dan 1000 doden – is aanzienlijk toegenomen. Het aantal directe oorlogsslachtoffers is gestegen van 18.000 in 2005 tot 125.000 in 2014 (meest recente data beschikbaar). Dit is het dodelijkste jaar (on record) sinds 1994, maar blijft desondanks nog steeds onder het Koude Oorlog gemiddelde van 180.000 slachtoffers per jaar.
Conflict projecties bieden weinig aanleiding tot optimisme voor de nabije toekomst: de HCSS modellen voorzien het voortduren, en in sommige gevallen verslechteren van verschillende conflicten, met name in de MENA (Middle East & North Africa) regio en Sub-Sahara Afrika.
De verschillenden veiligheidsuitdagingen vereisen verschillende antwoorden. Capaciteiten op het gebied van collectieve verdediging en afschrikking zijn van essentieel belang in het adresseren van de bedreiging uit het Oosten, evenals instrumenten in het domein van crisis management én de crisis diplomatie. De instabiliteit in het Zuiden en Zuidoosten vereisen daarbij ook andere middelen en vaardigheden. Deze liggen op het vlak van containment en indamming van conflicten en conflict actoren, humanitaire hulpverlening en – op een gegeven moment – ondersteuning van de opbouw van stabiliteit in deze gebieden.
Toch draait het rad van fortuin ook opwaarts: de menselijke conditie blijft verbeteren.
Op het mondiale niveau zijn mensen beter geschoold, gevoed, gezonder, toleranter en hebben meer vrijheid dan ooit tevoren. Individual empowerment bevordert de weerbaarheid van samenlevingen terwijl de voortdurende ICT revolutie nieuwe vormen van samenwerking over grote afstanden ontsluit. Deze positieve trends beïnvloeden onze veiligheid en welvaart evenzeer als negatieve trends, al krijgen ze minder aandacht in onze politieke besluitvorming en publieke discourse. Investeren in deze daadwerkelijke bronnen van veiligheid, blijft onverminderd belangrijk, juist in deze periode die wordt gekenmerkt door snelle en (deels) onvoorspelbare ontwikkelingen..
Het veiligheidsrad van fortuin gaat op..en neer, draait rond.. en rond, steeds sneller … en sneller. De risico-ruimte verdiept, verbreedt en kantelt. Een herbezinning op de Nederlandse bijdrage op het gebied van vrede en veiligheid is dringend noodzakelijk.
