Research
In een tijd van toenemende geopolitieke spanningen, maatschappelijke onrust en zorgen over de weerbaarheid van democratische instituties, is het van strategisch belang om structureel inzicht te krijgen in hoe burgers maatschappelijke stabiliteit ervaren. De nieuwe HCSS Publieksmonitor Maatschappelijke Stabiliteit biedt dit inzicht door op structurele wijze te meten hoe Nederlanders systeemdruk en veerkracht binnen hun samenleving percipiëren.
De monitor is ontwikkeld door het HCSS in het kader van de Strategische Monitor Politie (SMP), en richt zich op vier centrale dimensies: externe dreigingen, intern ongenoegen, subversieve krachten en elementen van weerbaarheid en veerkracht. Door deze samenhangend te analyseren ontstaat een holistisch beeld van hoe burgers stabiliteit en risico’s waarnemen – en waar discrepanties liggen tussen perceptie en objectieve dreiging.
Het instrument is ontworpen voor gebruik door de Nederlandse politie en bredere beleidskringen en biedt ondersteuning op drie fronten:
- (Vroeg)signalering van maatschappelijke kwetsbaarheden, door publieke percepties van dreigingen en spanningen te meten;
- Strategisch situationeel bewustzijn, door de publieke beleving te integreren in scenario’s en risicomodellen;
- Evidence-based beleidsvorming, via inzicht in publieke zorgen, vertrouwen en draagvlak.
De gegevens uit de peiling worden door HCSS verrijkt en verwerkt, en dienen als input voor uiteenlopende analyseproducten zoals de Strategische Monitor, dashboards en thematische Strategic Alerts. Dit maakt longitudinale trendanalyses mogelijk én stelt beleidsmakers in staat om snel te reageren op actuele sentimenten onder de bevolking.
Een belangrijk kenmerk van de monitor is de combinatie van een vast vragendeel – gericht op structurele inzichten in maatschappelijke stabiliteit – en een flexibel thematisch deel, waarin per kwartaal wordt ingezoomd op een actueel onderwerp. In de eerste editie is dit thema: autocratische sentimenten onder de Nederlandse bevolking.
Met dit nieuwe instrument wil HCSS bijdragen aan het versterken van democratische weerbaarheid en het maatschappelijk contract in een veranderende wereld. Door de stem van de burger structureel mee te nemen in analyses, wordt het mogelijk om proactiever en effectiever te anticiperen op maatschappelijke ontwikkelingen.
Lees de eerste analyses van de Zomerpeiling 2025, leer in de Scoping Paper meer over het concept en de toepassing van dit nieuwe instrument en bekijk de explainer video hieronder:
De publieksmonitor is een onderzoekslijn binnen HCSS in opdracht van de strategieafdeling van de Nederlandse politie. De analyses in dit rapport zijn afgerond in juni 2025. Gebeurtenissen of ontwikkelingen die plaatsvonden in de periode tussen afronding en publicatie zijn niet van invloed geweest op de bevindingen.
- Auteurs: Gerben Bakker, Jesse Kommandeur
- Met medewerking van: Emma Bokel, Thijs van Aken
- Met dank aan: Jeroen van Lindert (KiesKompas) en Willem Blanken (KiesKompas)
Related Content
