In de gezamenlijke minor Geo-resources for the Future leren, discussiëren en debatteren studenten van de drie universiteiten over grondstoffen voor een duurzame toekomst.

Lucia van Geuns, geoloog en adviseur Energie bij The Hague Centre for Strategic Studies: 'Studenten leren over de internationale oliemarkten en de economie van de internationale oliemarkten, zoals bijvoorbeeld de rol van olieprijzen in de wereldeconomie. En hoe de geopolitiek hier een rol in speelt, zoals de rol van Saoedi Arabië en de rol van Irak.’

Lees het hele artikel hier!

En daar was weer een tweet van Trump: schandelijk die hoge olieprijzen. Daarvoor is volgens de Amerikaanse president de OPEC verantwoordelijk. Er komen namelijk scheepsladingen vol met olie op ons af en toch is de prijs veel te hoog: "no good and will not be accepted".

Inderdaad kan niemand het zijn ontgaan dat de benzineprijzen aan de pomp weer aan het stijgen zijn. En in het kielzog daarvan de gasprijzen. Op zich lijkt dat een goed teken: de wereldeconomie zit in de lift, dus neemt de vraag toe. Anderzijds heeft Trump ook gelijk. De productieverlaging van de OPEC-leden en van Rusland was bedoeld om weg te komen van de dramatische lage olieprijzen van 2014. Toen schommelde de prijs per vat rond de 30 dollar, waardoor olie-exporterende landen zwaar in de problemen kwamen en sociale onrust dreigde. De productiebeperking lijkt nu eindelijk effect te hebben.

Maar Trump is deels zelf ook debet aan de hogere olierijzen. De president duwt de prijs met het grootste gemak omhoog met zijn dreigende handelsoorlog, zijn besluit de Iran-deal om zeep te helpen en zijn verhuizing van de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem. De stabiliteit van het Midden Oosten is er onder Trump niet beter op geworden. Alleen al dat is niet bevorderlijk voor de olieprijzen.

De meest directe invloed op de prijs heeft het opzeggen van de Iran-deal. Toen Trump zijn besluit bekend maakte en nieuwe sancties aankondigde, schoot de prijs per vat met drie procent omhoog. Dat is logisch, want nadat Iran met Amerika, Rusland, China, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk akkoord was gegaan met het aan banden leggen van zijn kernprogramma werd de Iraanse oliesector bevrijd van knellende sancties en schoot de productie omhoog.

De geschiedenis wijst uit dat bij een stijging van de olieprijs met tachtig procent binnen een jaar, er een recessie op komst is

Iran is de derde grootste olieproducent binnen de OPEC en is goed voor ongeveer drie procent van de mondiale olieproductie. Door nieuwe sancties kan de oliewinning gehalveerd worden waardoor er, mede door de productiebeperking van de OPEC, meer krapte op de markt kan ontstaan.

Volgens sommige experts moet de prijs niet te hard stijgen. De geschiedenis wijst uit dat bij een stijging van tachtig procent binnen een jaar, er een recessie op komst is. Dat gebeurde volgens financieel analist A.J. Bell al eerder in 1974, 1979, 1990, en 1999. Een jaar geleden stond de olieprijs op bijna 50 dollar per vat. Nu staat deze ver boven de 70 dollar. Reken maar na, zou ik zeggen.

Toch lijkt het voorlopig zo'n vaart niet te lopen. De Verenigde Staten zijn ‘swing producer' en de mate waarin zij schalieolie oppompen bepaalt in belangrijke mate de prijs. Als de prijs per vat boven de 50 dollar komt, dan is de winning ervan lucratief. Velden zijn tegenwoordig snel, gemakkelijk en relatief goedkoop te exploreren, zodat de Amerikanen in belangrijke mate aan de prijsknop zitten. De U.S. Energy Information Administration (EIA) heeft al gemeld dat de winning van schalieolie van iets meer dan 10 miljoen vaten per dag zal oplopen naar bijna 12 miljoen in 2019. Mogelijk is dit waar Trump in zijn tweet op wees.

Lees de column van Rob de Wijk voor Energiepodium hier!

Imperial overstretch. Kent u die term nog? In 1987 schreef historicus Paul Kennedy dat wereldmachten ten onder kunnen gaan als ze te veel hooi op hun vork nemen. Kennedy heeft niets aan actualiteit ingeboet. Kijk naar Trump. 

Zijn zelfoverschatting kent geen grenzen en zijn ambities sporen niet met de middelen die hij tot zijn beschikking heeft. Dit, in combinatie met de opkomst van China, kan Amerika nekken. Precies zoals Kennedy beschreef.

In het Witte Huis is het een komen en gaan van topfunctionarissen die plaatsmaken voor ideologische hardliners als veiligheidsadviseur Bolton en minister van buitenlandse zaken Pompeo, die weinig oog hebben voor de haalbaarheid van beleid. Dit doet sterk denken aan de tijd van president George W. Bush. Opgejut door neoconservatieve adviseurs als Wolfowitz startte hij na de aanslagen van 11 september 2001 een interventie in Afghanistan om vervolgens de strijd te verplaatsen naar Irak om daar Saddam Hoessein uit het zadel te wippen. 

Achter die interventies zat de overtuiging van het morele gelijk van Amerika en het idee van onoverwinnelijkheid. Het bleek een faliekante misvatting. Als Bush alle aandacht op Afghanistan had gericht, dan had hij een kans gehad. Maar door verschuiving van de aandacht naar Irak zitten we anno 2018 nog steeds met een puinhoop in beide landen. Het machtige Amerika kon niet winnen van de middeleeuwse Taliban, en het ontwrichtte Irak voor lange tijd.

Terug bij af

Trump lijkt ziende blind te zijn en onmachtig te erkennen dat imperial overstretch inderdaad op de loer ligt. Dat dit zo is blijkt uit het feit dat hij veel losmaakt, maar vervolgens weinig voor elkaar krijgt.

Natuurlijk viel te verwachten dat Kim Jong-un een streep door het proces van toenadering met inbegrip van nucleaire ontwapening zou zetten als de Amerikaans-Koreaanse militaire oefeningen doorgang zouden vinden. In zijn ogen heeft Kim voldoende positieve stappen gezet. Hij mocht inderdaad een blijk van goede wil verwachten in de vorm van het schrappen van de door hem zo gehate jaarlijkse oefeningen. In Noord-Korea lijkt Trump nu terug bij af.

Natuurlijk viel te verwachten dat Rusland, China en de EU de Iran-deal overeind willen houden. Het bezoek van de Iraanse minister van buitenlandse zaken Zarif aan EU-buitenlandcoördinator Mogherini zal in het Witte Huis tandenknarsend zijn gevolgd en zal de trans-Atlantische relatie verder doen verzuren.

En natuurlijk viel te verwachten dat de verplaatsing van de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem tot rellen zou leiden. Zeker als die verhuizing een provocatie is door hem te laten samenvallen met de zeventigste verjaardag van Israël en daarmee met de herdenking van de Nakba, of het verdrijven van de Palestijnen uit hun huizen en van hun land, destijds.

Churchill wist al dat de prijs voor grootsheid, verantwoordelijkheid is. Verantwoordelijkheid betekent in de internationale politiek terughoudendheid en je tanden laten zien als het echt niet anders kan. Trumps beleid lijkt echter op het Wilde Westen: eerst schieten, dan praten.

Daardoor maakt Trump krachten los die hij niet onder controle kan houden. Paul Kennedy bewees al dat dit gedrag bijdraagt aan de ondergang van een grootmacht.

afbeelding: EU-buitenland-chef Federica Mogherini (l) en Javad Zarif (tweede van rechts) tijdens de ontmoeting in Brussel, afgelopen dinsdag. 'Het bezoek zal in het Witte Huis tandenknarsend zijn gevolgd.' © EPA

Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw

There may be no factor more influential and less understood in contemporary geopolitics than the revolutions in conventional and renewable energy.

Launched this Spring, the HCSS Energy Transition Program provides custom-made research on multi-speed geopolitical challenges in international energy markets. These challenges include climate change, the socio-economic effects of new energy technologies, shifting energy business models, and the national energy security implications of these changes. 

Please download our brochure for further information.

On 1 May 2018, The Royal Netherlands Society of Engineers (KIVI) organized a symposium entitled “Moving Away from Fossil Fuels” at The Hague University of Applied Sciences. Including keynote speakers such as Jeroen van der Veer (former CEO of Shell), the symposium informed its audience on the wide-ranging opportunities and threats of the energy transition to the Dutch industry.

During the event, HCSS Strategic Energy Advisor Lucia van Geuns gave a well-received presentation on the uncertainties around the global energy transition. Entitled “Global Energy Transition: preparing for an unpredictable future," the summary of her presentation can be downloaded here.

Hoe zou de Franse president Macron zich voelen nu president Trump de Iran-deal heeft opgeblazen? Waardeloos denk ik.

Hij had zich kunnen profileren als de enige EU-leider die invloed op Trump had. Maar voor de zoveelste keer werd duidelijk dat de Amerikaanse president zijn eigen plan trekt.

Investeren in de relatie met Trump heeft dus geen zin. Ook in Nederland hoor ik regelmatig dat dit moet omdat we hem uiteindelijk nodig hebben. Dat mag zo zijn, maar investeren is zinloos als hij ons niet nodig heeft.

Het meest verontrustende is dat Trump niet langer in de hand wordt gehouden door gematigde krachten als McMaster en Tillerson. Nu zij door rabiate machtsdenkers als de nieuwe veiligheidsadviseur Bolton en de nieuwe minister van buitenlandse zaken Pompeo zijn vervangen, kan hij in alle vrijheid zijn ideologie van America First erdoor drukken.

Behalve Israël, Saudi-Arabië en zijn achterban in Amerika staat vrijwel niemand te juichen over zijn besluit. Daardoor kan het opblazen van de Iran-deal een keerpunt in zijn presidentschap worden. Waarom? De Verenigde Staten zijn weliswaar nog steeds de enige militaire supermacht op aarde, maar in Afghanistan en Irak konden de Amerikanen niet winnen. Tegen Iran zullen de Amerikanen eveneens weinig klaar kunnen spelen. Ook op economisch gebied kunnen de Amerikanen niet alles bepalen. De overige ontwikkelde economieën zijn met inbegrip van de Europese Unie gezamenlijk veel groter, en met China erbij heel veel groter.

Contraproductief

Als de Europese Unie en China serieus zijn in hun afschuw over het afblazen van de Iran-deal dan moeten zij de Amerikanen economisch onder druk zetten. Tijd genoeg, want Trump kan pas over negentig dagen daadwerkelijk nieuwe sancties aan Iran opleggen waarna de ontrafeling van de Iran-deal begint.

Het lijkt mij een heilloze weg om door middel van overleg Trump op andere gedachten te brengen of de deal opnieuw te gaan uitonderhandelen.

Sterker, onderhandelen is contraproductief. Trump ziet alles in termen van onderhandelingen en beschouwt het opzeggen van de Iran-deal als openingszet. Wie Trump in het hart wil treffen, moet juist niet gaan onderhandelen. Hem moet duidelijk worden gemaakt dat hij een rode lijn heeft overschreden en dat hij niet straffeloos de huidige, op regels en verdragen gebaseerde, wereldorde kan afbreken.

Druk opvoeren

De overige ondertekenaars van de Iran-deal hebben verklaard zich aan de afspraken te zullen houden. Maar dat is onvoldoende. Zij moeten de druk op Trump opvoeren door dit dossier te koppelen aan Trumps wens de 'oneerlijke' handelsbalans met de Unie en China in evenwicht te brengen. Zowel over de Iran-deal als over de handelsgrieven wordt niet onderhandeld, maar er wordt botweg gedreigd met keiharde tegenmaatregelen als Trump toch handelsbarrières opwerpt. Maar soepelheid kan worden betracht als Trump de Iran-deal met rust laat.

Voor Trump moet het te denken geven dat door de Iran-deal en de dreigende handelsoorlog de EU en China gelijke, anti-Amerikaanse belangen krijgen. In de internationale betrekkingen is dat iets wat een ervaren leider van Amerika altijd zal willen voorkomen. Want dit maakt de weg vrij voor een keiharde gezamenlijke Chinees-Europese aanpak die Trump vermoedelijk niet kan pareren.

Lees de wekelijkse column van Rob de Wijk in Trouw.

Wie zich beroepsmatig met internationale politiek bezighoudt en Israël bezoekt heeft een grote kans ermee te maken te krijgen: presentaties op basis van geheime documenten over wat dit land bedreigt. Je krijgt het gevoel een voorkeursbehandeling te ondergaan, maar tegelijkertijd weet je dat je voor een politiek karretje wordt gespannen.

Toen de Israëlische premier Netanyahu deze week zijn 55.000 pagina’s tellend archief over het geheime Iraanse atoomprogramma aan de wereld ontvouwde, leverde dat bij mij een déjà vu vanjewelste op. Zijn belangrijkste boodschap was dat het kernprogramma nog steeds bestaat en dat Iran de afgelopen jaren dus keihard gelogen had.

Netanyahu’s presentatie was duidelijk bedoeld om Trump een zet te geven in de richting van het opgeven van het Joint Comprehensive Plan of Action, beter ­bekend als de Iran-deal. Dit plan verplicht Iran zijn kernprogramma af te bouwen in ruil voor de afbouw van internationale sancties.

Trump en Netanyahu willen van de deal af om zo snel mogelijk opnieuw sancties te kunnen invoeren. Daarvoor is het kennelijk gepermitteerd om geheime documenten op te voeren uit de tijd van voor de ontmanteling van het Iraanse programma. Het politieke doel heiligt de middelen.

Toch is de vrees voor Iran verklaarbaar. Als het niet langer een paria is en niet meer door sancties in het gareel wordt gehouden, gaat dit land volgens Trump en Netanyahu een nieuwe dreiging voor de hele regio vormen. Vooral omdat door Iran gesteunde landen als Syrië en Irak, en de terreurbeweging Hezbollah daar wel bij zullen varen. Nu al worden met Iraanse steun langs ­Israëls grenzen militaire capaciteiten ontwikkeld waarmee het land rechtstreeks wordt bedreigd. Om dat te voorkomen voert Israël regelmatig bombardementsvluchten uit, waarop Iran weer wraak zweert.

Zolang Iran met sancties in de tang wordt gehouden, geen kernwapens bezit en Israël die wel heeft, is deze situatie beheersbaar. Als Trump na het opblazen van de deal ook nog eens de ontwikkeling van Iraanse ballistische raketten aan banden gaat leggen, is dat voor Israël helemaal goed nieuws.

De zorgen over Iran hebben dus weinig te maken met de vrees dat het land de boel flest, maar des te meer met een gevreesde machtsverschuiving die verhoudingen in het Midden-Oosten op zijn kop zet en voor Israël ronduit bedreigend is. Sterker, Iran kan zijn macht alleen maar uitbreiden als het zich aan het akkoord houdt. Bedonderen is juist niet in Irans belang.

Alleen al daarom vind ik de conclusie van het onafhankelijke Internationaal Atoomenergieagentschap dat Iran zich wel degelijk aan de afspraken houdt, geloofwaardiger dan die van Netanyahu.

Het is overigens geen wonder dat Irans bondgenoten, China en Rusland, de deal voluit steunen. De toenemende macht van Iran verstevigt hun positie, zeker als Trump ook nog eens besluit zijn troepen uit de regio terug te trekken. En Europa? Dat wenst zoals gebruikelijk het machtspolitieke spel niet te spelen en is tevreden met een kernwapenvrij Iran.

Op 12 mei weten we wie heeft gewonnen. Dan ­besluit Trump welke kant hij kiest: die van Macron, die hem ervan probeerde te overtuigen de Iran-deal te respecteren, of van Netanyahu, die er juist vanaf wil. 

Lees de wekelijkse column van Rob de Wijk in Trouw!

Donald Trump is niet de eerste Amerikaanse president die een handelsoorlog met Europa begint. Herbert Hoover deed het in de jaren dertig. En in 2002 stelde George Bush voor 3 jaar 30 procent invoerrechten in op Europees staal. Beide keren was het geen succes voor Amerika. Waarom maken wij er ons dan zo druk over?

Beluister het fragment met Lucia van Geuns hier

Water insecurity is becoming a worldwide problem, as 36% of the world population already lives in water-scarce regions. Over the last few years, leading institutions from the World Economic Forum to the U.S. intelligence community and the Dutch army have raised a red flag regarding the potential social, economic and peace and security impacts arising from increasing threats to water security in the world.

The High Level Panel on Water on 22 March recognized the nexus on water, peace and security and forced displacement. With expected growing populations, rapid urbanisation and increased economic demands for water, further exacerbated by ecosystem losses and climate change impacts, this problem may increase to unprecedented levels. It is becoming an urgent risk for livelihoods, economies and even global stability. The Water, Peace and Security (WPS) works on practical approaches to facilitate evidence-based actions that can reduce water related security risks.

"If we will go to war over something as trivial as oil, we definitely go to war over water," 

Mr. Schuwer, Ambassador of the Netherlands

Two discussions on the Water – Security Nexus

On 24th April two discussions on the water – security nexus took place, involving participants from the diplomatic, development and defence sectors: one in Washington DC and one in The Hague. The session in The Hague, facilitated by the Ministry of Foreign Affairs and the Ministry of Infrastructure and Water, was aimed at informing visitors from the National Defence University in Washington DC, about Dutch policy, expertise and actions, with respect to climate and water related -security risks. The WPSI was presented to illustrate possible action in the area of water induced human insecurities. Questions from the diverse audience, with backgrounds from civil servants to airforce pilots, were mainly directed towards how different interests can be integrating into one approach. And how to stimulate the necessary political will in order to translate information into effective action.

The Washington D.C. meeting of The Hague Roundtable, a climate security forum based in the Netherlands, highlighted the U.S. and global engagement with Dutch water and climate initiatives.  Representatives from government agencies, embassies, NGOs, universities & research institutions, the private sector, military and media met and discussed issues on water shortages and flooding. The session was hosted by the Elliot school for International Affairs of George Washington University by Dr. Marcus King and The Centre of Climate & Security. The ambassador of the Netherlands, Mr. Henne Schuwer, opened the discussion with framing the yet invisible importance of the water and security nexus; ‘Water is not a problem that stops at the border. If you live in a delta like the Dutch with water coming from all directions, you know you need to work together to successfully manage climate change & water management issue.’

Map: Preliminary results of water shortage areas for the 2050 RCP 4.5 SSP 2 scenario. Source data: UU / PBL. PCRGLOBWB simulation results for Global Land Outlook.

Five key findings of the discussions

• There was general agreement that climate change and water security threats are an important security issue.
• New technology is providing tools to get a good understanding and advance insight in what is going on and what the implications are. In The Hague, all presentations provided maps and scenarios, each with slightly different focus. In other words, the basic information we need exists, but requires processing and combining to get information that can support action.
• Although there is technical knowledge to adapt to and to mitigate climate change and water shocks, different countries have different policies and customs regarding whether to invest in prevention or rather in response and rebuilding.
• Trade-offs are likely needed between different interests, for instance between certain sources of renewable energy (hydro-power, bio-fuels) or expansion of irrigated agriculture on the one hand and ecosystems and livelihoods of people depending on ecosystems on the other hand.  
• WPSI can assist in making trade-offs and scenarios more clear for decision makers and use this information to create political - and stakeholder support for conflict-sensitive adaptation. This may include alternative options, compensation or benefit-sharing to mitigate negative impacts of trade-offs.

Further development of WPS

WPS is assessing the needs of different types of stakeholders to develop assessment - and intervention tools for global early warning and intervention assessments for specific cases. WPS will be piloting how to use evidence and information tools to support early action and dialogue. The tools will combine geophysical aspects with demographic, social and economic information. During the International World Water Week in Stockholm (26-31 August 2018) WPS will share the first outcomes of these tools.

Extra information: The WPS Initiative

Water, Peace and Security Initiative (WPS) was established in 2017 by IHE Delft, World Resources Institute (WRI), The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS)  and Deltares with support from the Netherlands Ministry of Foreign Affairs.

The initiative is a response to the urgent threat to water security globally, which may impact human security and social stability. The initiative embarks on a pilot project for two years.

The Global Commission on the Stability of Cyberspace (GCSC) will convene its second meeting of 2018 on 19-20 May, following the GLOBSEC 2018 Forum in Bratislava, Slovakia 17-19 May.

On 19 May, the Commission will hold its public Cyberstability Hearings between 15:00-19:00 at the GLOBSEC 2018 Forum. The Hearings are open to all GLOBSEC participants and are conducted in an expanded round-table format, allowing the GCSC Commissioners to engage in discussion with government and non-state experts on the issue of norms and cyberstability and the international peace and security architecture. They will provide advanced insight into and discussion about some of the current thinking of the Commission, including the issued norm to protect the public core of the Internet, the future of norms of responsible state and non-state behavior in cyberspace, and the long-term strategic vision for the international cybersecurity architecture.

Commissioners are also taking an active part in the GLOBSEC Forum, participating in various sessions and panels. Chair Marina Kaljurand will take part in a panel looking at the impact of emerging technologies over the next ten years. Carl Bildt is speaking on transatlantic relationships. Samir Saran is speaking on a panel about cyber threats to democracy. Joseph Nye will discuss innovation and leadership in technology development as an increasing source of soft power. Michael Chertoff is speaking in the panel Too Much Intel, Too Little Action. The GLOBSEC Talk: Depth and Darkness of the Web will be led by the GCSC Commissioner Jeff Moss. Alexander Klimburg and Christopher Painter are participating in a panel discussion on the build-up of offensive cyber capabilities.

On 20 May, the Commission will convene in a closed session to advance its agenda. This meeting builds on the discussion in Lille in January, where Commissioners set up several working groups to advance additional proposed norms. The groups have been working on topics such as protecting electoral systems, vulnerabilities equities processes, reducing the danger from technical vulnerabilities in information and communications technology, and further defining the elements of the public core of the Internet. The results of this work will be presented for discussion in Bratislava.

Onlangs publiceerde minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok de ‘Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie’. Hoe is dit document te duiden?

“Wat in het buitenland gebeurt, raakt rechtstreeks aan de veiligheid van Nederland”, stelde minister Blok. Op 20 maart presenteerde het kabinet de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS). Vijf jaar na de eerste Internationale Veiligheidsstrategie Veilige wereld, veilig Nederland noopt het snel veranderende veiligheidsklimaat tot herziening. De strategie lijkt een stap in de goede richting. Juist de integratie van een buitenland- en veiligheidsbeleid voor de komende vier jaar is hard nodig gezien de snelle wereldwijde ontwikkelingen. De concrete doorvertaling naar beleid volgt later in andere beleidsdocumenten. Daar valt op dit moment derhalve nog niet veel over te zeggen. Een eerste analyse van de strategie brengt echter drie punten aan het licht: (1) de link van de strategie met andere beleidsdocumenten is niet altijd duidelijk; (2) een goede prioritering van doelstellingen ontbreekt; en (3) de (potentiële) rol van technologie in het domein van de diplomatie blijft onderbelicht. Is de nieuwe Nederlandse strategie een echte stap voorwaarts in het omgaan met een snel veranderende wereld? Of is de strategie een gemiste kans?

Lees de bijdrage van Karlijn Jans gepubliceerd in het blad Atlantisch Perspectief.

(foto: cover Atlantisch Perspectief)

The Global Security Pulse enables you to spot new security developments ahead of the curve. This month we present novel and must-read developments on interstate military competition. With the resurgence of geopolitical competition and the proliferation of technological advancements, interstate military competition is rapidly changing with the emergence of new arms races and contests. Much of the international order has had a hard time coping with these changes - is your organisation prepared? Read the Pulse here.

The Global Security Pulse allows our readers to spot new security developments ahead of the curve. The Pulse covers a wide range of security topics from environmental stress to military competition, focussing every month on one distinct theme. The Global Security Pulse is a collaborative product between the Clingendael Institute and The Hague Centre for Strategic Studies - based on a jointly expanded versions of Clingendael’s horizon-scan methodology ranging from  manual scanning, Twitter analysis to validated expert input. The product is part of the Strategic Monitor Programme and stimulates foresight at the Dutch Ministries of Foreign Affairs and Defense.

Authors: Kars de Bruijne (Clingendael), Karlijn Jans, Tim Sweijs, Mischa Sibbel, Kay de Jonge (Clingendael), Paul Verhagen, Lucie Kattenbroek.

With contributions from: Rob de Rave, Dick Zandee (Clingendael) Peter van Ham (Clingendael).

DISCLAIMER
The Global Security Pulse is part of the PROGRESS Program, Lot 5, commissioned by the Netherlands’ Ministries of Foreign Affairs and Defense. Responsibility for the contents and for the opinions expressed rests solely with the authors; publication does not necessarily constitute an endorsement by the Netherlands Ministries of Foreign Affairs or Defense.

Tot nu toe verloopt de crisis over het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma volgens het boekje.

Kim Jong-un ging onverstoorbaar door met de opbouw van zijn arsenaal aan kernwapens en raketten waarmee hij zegt Amerika te kunnen vernietigen. Trump dreigde, schreeuwde en beledigde en werd pas rustig toen Kim eind vorig jaar verklaarde dat hij zijn doel had bereikt. Daarop startte Kim een charmeoffensief en stemde in met een gezamenlijk Zuid- en Noord-Koreaans olympisch team voor de spelen in Pyeongchang. Ter verhoging van de feestvreugde stuurde hij ook nog een peloton kleurige, altijd lachende cheerleaders. Vorige week opende hij een hotline, zodat hij en zijn Zuid-Koreaanse collega Moon Jea-in bij dreigend onheil de telefoon kunnen pakken. Kim kondigde aan te stoppen met het testen van kernwapens en raketten en wil nu 'denucleariseren'. Tegen welke prijs is niet duidelijk. Daarover zal ongetwijfeld vandaag tijdens de topontmoeting tussen de twee Koreaanse leiders diepgaand worden gesproken.

Kim heeft het initiatief. Door het voltooien van zijn kernwapenprogramma heeft hij een patstelling gecreëerd waardoor hij alle partijen dwingt een nieuw hoofdstuk open te slaan. Dat is knap.

De grote vraag is wat hij wil. Zeker is dat kernwapens zijn status en de veiligheid van zijn land vergroten. Zowel Zuid-Korea als Amerika zal het nu wel uit hun hoofd laten om Noord-Korea binnen te vallen. Kernwapens verschaffen Kim een onderhandelingspositie die een pauper als Noord-Korea anders nooit had gehad. Zo ontstaat zicht op een vredesakkoord waarop sinds het einde van de Koreaanse oorlog in 1954 wordt gehoopt. Vervolgens komt ook een niet-aanvalsverdrag met de Verenigde Staten in zicht.

'Normaal' land

Wat de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Mike Pompeo naar aanleiding van zijn recente geheime bezoek aan Noord-Korea hierover in de Senaat verklaarde, ligt daarmee in lijn: Amerika wil niet door Noord-Korea bedreigd worden. En niet onbelangrijk: Pompeo stelde in de Senaat dat Kim niet weg hoeft. Dit maakt de weg vrij voor erkenning van Noord-Korea als een 'normaal' land dat zelfs het terugtrekken van troepen uit het grensgebied rechtvaardigt.

De retoriek van Trump lijkt dit te ondersteunen. Niet langer predikt hij hel en verdoemenis, maar hij spreekt nu over goede relaties en het perspectief van een vredesregeling. Mogelijk opent dit de weg naar normalisering van de betrekkingen en het opheffen van de sancties. Vervolgens kan dan heel voorzichtig over de hereniging van de Korea's worden gefilosofeerd. Kim schijnt dat te willen, ook al is de weg naar hereniging lang en mogelijk eindeloos.

Het pad dat nu is ingeslagen biedt hoop, maar leidt ook tot een dilemma dat niet gemakkelijk valt op te lossen. Als Trump akkoord gaat met een vredesregeling wordt de druk om de sancties te verlichten groter. Maar die zal hij afhankelijk willen maken van de bereidheid van Noord-Korea om zijn kernwapens en raketten op te geven. En dat zal Kim niet snel doen, omdat hij daarmee zijn belangrijkste troefkaart uit handen geeft. Daardoor zal de patstelling waarin de kwestie Noord-Korea is terechtgekomen nog wel even voortduren.

De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw. 

Op donderdag 26 april 2018 geeft Tim Sweijs een keynote speech met als titel Kunstmatige intelligentie en de toekomst van oorlogsvoering bij de Diës Natalis viering van het KIM.

Paul van Liempt spreekt met Rob de WIjk over de fundamentele veranderingen in de wereldorde aan de hand van zijn pas verschenen boek De Nieuwe Revolutionaire Golf: Waarom burgers zich van de politiek afkeren.

Europa is decadent geworden, constateert De Wijk. Door technocratische politici is de bezieling uit de politiek verdreven, waardoor populisten nu al zo'n 20 jaar vrij spel hebben. Europese leiders doen er goed aan te leren van populisten en zelf met een nieuw verhaal te komen. Doen ze dat niet dan dreigt Europa een wingewest van China te worden. 'Dit is geen doemdenkerij', zegt De Wijk, 'dit is al gaande, maar men wil het niet zien.'