Saoedi-Arabië heeft zijn zinnen gezet op kernenergie. Maar wie kerncentrales heeft, is maar een kleine stap verwijderd van het bouwen van kernwapens. Amerika maakt zich zorgen, zeker nu de Saoedi's toenadering tot China lijken te zoeken. Patrick Bolder sprak erover bij RTL Nieuws.

Zelfs als het alleen om onschuldige kerncentrales gaat, zou de bouw ervan een zorgelijke ontwikkeling kunnen zijn. "Als je het vermogen hebt om energie uit uranium te maken, dan ben je met dezelfde techniek ook in staat om uranium te verrijken", legt strategisch analist van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) Patrick Bolder uit. "En met hoogverrijkt uranium kun je wapens maken. Dat kan in principe wel bedreigend zijn."

Mocht Saoedi-Arabië inderdaad kernwapens willen maken, dan is dat wel te verklaren, zegt Bolder. "Als je beschikt over kernwapens dat is dat een soort veiligheidsgarantie. Kijk naar Noord-Korea: zonder kernwapens zou dat land niet meer bestaan."

Met kernwapens zou Saoedi-Arabië zijn positie kunnen versterken. Bolder: "De grote vraag is: wil je gelijk optrekken met andere machtige landen of achteraan staan?"

Terwijl Amerikaanse inlichtingendiensten hun wenkbrauwen fronsen, lijkt Trumps Witte Huis nog wat voorzichtig te zijn in het afkeuren van de plannen van Mohammed bin Salman. De Saoedi's zijn oorspronkelijk bondgenoten van de Amerikanen. En pogingen om zelf tot een overeenkomst te komen met de Saoedi's als het gaat om hun nucleaire plannen zijn gestrand.

De vrees is dat Saoedi-Arabië samenwerking met de VS heeft opgegeven, en definitief voor nucleaire samenwerking met het minder veeleisende China heeft gekozen. Op dat laatste heeft het Witte Huis overigens wel afkeurend gereageerd. De Chinezen zouden volgens de VS mogelijk overgaan tot strategische manipulatie of diefstal van technologie.

Sinds Obama een nucleaire deal sloot met Iran, hebben de Saoedi's de hoop opgegeven dat ze altijd op hun Amerikaanse bondgenoten kunnen rekenen. En dus moeten ze – met hulp van China – militair gezien meer op eigen benen gaan staan.

Bolder deelt die laatste analyse niet meteen. "Zo'n kernprogramma is natuurlijk iets van de lange adem. Dat begin je niet zomaar vanwege één president. Maar de steeds sterker wordende positie van Iran zou wel een rol kunnen spelen."

Des te opvallender is het, stelt Bolder, dat Saoedi-Arabië lijkt te gaan samenwerken met China. De Chinezen zoeken tot nu toe vooral samenwerking met Iran. En de Saoedi's maken juist veel afspraken met de Amerikanen.

"Als China inderdaad gaat samenwerken met Saoedi-Arabië is dat wel een nieuwe verschuiving in de wereld. Een hele nieuwe wending, die met interesse gevolgd zal worden."

Of het ook gaat escaleren zodra Saoedi-Arabië kernwapens zou hebben? Die kans schat Bolder niet heel groot in.

"Uiteindelijk geven kernwapens je het vermogen om te kunnen escaleren op zo’n manier dat je tegenstander straks niet meer bestaat. Maar die drempel is natuurlijk erg hoog. Er zijn wel veel spanningen tussen kernwapenstaten, zoals China en de VS, India en Pakistan, maar de kernwapens worden niet daadwerkelijk ingezet. Uiteindelijk is het vooral een strategisch drukmiddel."

Lees het hele artikel van Frederieke Hegger bij RTL Nieuws.

HCSS strategic analyst Dorith Kool joined the Remote Warfare Programme team of the Oxford Research Group this week for their latest WarPod podcast, to discuss partner legitimacy in security force assistance and security sector reform.

Dorith Kool recently authored an HCSS report on Security Sector Reform: The Good, The Bad and The Ugly.

Listen to the podcast here.

Available now, open access: “Governing Cyberspace: Behavior, Power and Diplomacy”, edited by Dennis Broeders & Bibi van den Berg, with an article on “Balance of Power in Cyberspace” by Alexander Klimburg and Louk Faesen. A PDF version under open access can be found on the publisher's website here.

Cyber norms and other ways to regulate responsible state behavior in cyberspace is a fast-moving political and diplomatic field. The academic study of these processes is varied and interdisciplinary, but much of the literature has been organized according to discipline.

Divided into three parts, Governing Cyberspace first looks at current debates in and about international law and diplomacy in cyberspace. How does international law regulate state behaviour and what are its limits? How do cyber superpowers like China and Russia shape their foreign policy in relation to cyberspace? The second focuses on power and governance. What is the role for international organisations like NATO or for substate actors like intelligence agencies? How do they adapt to the realities of cyberspace and digital conflict? How does the classic balance of power play out in cyberspace and how do different states position themselves? The third part takes a critical look at multistakeholder and corporate diplomacy. How do global tech companies shape their role as norm entrepreneurs in cyberspace, and how do their cyber diplomatic efforts relate to their corporate identity?

Seeking to cross disciplinary boundaries, this timely book brings together researchers in fields ranging from international law, international relations, and political science to business studies and philosophy to explore the theme of responsible state behavior in cyberspace.

Over the last two decades, cyberspace has increasingly become a source of threat and instability. This excellent volume, which includes essays by some of the most important up-and-coming voices in the study of the politics of cyberspace, offers insights into how different actors, from powerful nation states to regional groupings to Big Tech, understand the insecurity and try to impose some sort of order. This book will be a useful addition to courses on international relations and cybersecurity, and of interest to scholars and practitioners. — Adam Segal, Council on Foreign Relations

Creating political security in cyberspace is a wicked problem. The ability to reach agreements on a global scale are crippled by opposing ideological standpoints, mutual distrust, and diverging interests. We need to look at different bureaucratic units and actors beyond the state to understand both the stumbling blocks and the new potentials for breaking this deadlock. This is exactly what this book does. It combines fresh ideas and new voices belonging to the future generation of cybersecurity scholars in a most timely way. Well done! — Myriam Dunn Cavelty, ETH Zürich

Listen to the first of four Water for Peace podcasts for the World Bank’s Online Fragility Forum 2020, a series focused on the prevention of conflict related to water and wetlands. The focus of this episode is the relationship between water security and fragility, with Dominick de Waal, senior economist at the World Bank.

The Water, Peace and Security (WPS) partnership is a collaboration among an expanding group of organizations supported by the Netherlands Ministry of Foreign Affairs. The Geneva Water Hub is a global and multidisciplinary center hosted at the University of Geneva.

Listen on SoundCloud.

Microsoft wil de Amerikaanse kant van de app graag overnemen, maar Trump wil het populaire TikTok verbieden. Terecht, of is het onderdeel van een geopolitiek spel, nu de relatie tussen China en de VS op een dieptepunt is? HCSS Data scientist Paul Verhagen gaf uitleg bij BNR Nieuwsradio en NU.nl.

De klokt tikt voor het populaire social medium TikTok. Dit weekend wilde Donald Trump het nog verbieden omdat het Chinese bedrijf data zou verzamelen van Amerikaanse burgers. Daarop besloot TikTok om de Amerikaanse tak dan maar te verkopen. Microsoft is geïnteresseerd en Trump geeft hen 'toestemming' om de deal te sluiten. Daarvoor hebben Microsoft en ByteDance, het moederbedrijf van TikTok, tot 15 september de tijd voor.

Paul Verhagen, datawetenschapper bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, legt uit bij BNR uit waar deze actie van Trump vandaan komt. 'Een deel van de strategie is als volgt: alles waar een Chinees vlaggetje bij staat, is slecht, zo denkt een deel van de Trump-regering. Dat is een deel van hun strategie op het buitenlandbeleid, maar ook een deel van het politieke beleid is dat alles wat met China te maken heeft, slecht is. Kijk naar het coronavirus. TikTok is hier nu ook in terecht gekomen', is de verklaring van Verhagen.

Het meesterbrein achter dit plan is naar alle waarschijnlijkheid een adviseur van Trump, zo stelt de datawetenschapper. 'Het advies kwam ook vrij plotseling en dat schijnt veroorzaakt te zijn door één van Trumps beleidsadviseurs, Peter Navorro. Hij is een belangrijke handelsadviseur, die eerder in 2011 al een boek 'Death by China' schreef. Dan weet je ook gelijk hoe hij erin staat.'

Verhagen ziet dat de mogelijke ban van TikTok past in een langer gevecht van Trump tegen Chinese techbedrijven. 'Trump wint er niet veel mee. Maar het voedt de hele discussie over onder andere 5G en Huawei, dus dat Chinese techbedrijven een gevaar vormen voor de Amerikaanse samenleving. Bij 5G is dat nog wel te zeggen, maar TikTok heeft naar mijn weten geen hele grote veiligheidsgevolgen. Wel is het verbannen van alle telefoons van overheidsmedewerkers, die mogen het niet gebruiken.'

Luister het gesprek terug bij BNR Nieuwsradio.

Waarom heeft Donald Trump het gemunt op TikTok, vraagt ook NU.nl zich af. De VS neemt zijn verhouding met China onder de loep en nu is de populaire videoapp onderwerp van discussie. De kwestie is niet los te zien van de relatie tussen de twee landen, zegt analist Paul Verhagen van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).

"De relatie tussen de VS en China bevindt zich op een dieptepunt", zegt Verhagen. "TikTok past heel goed in een Amerikaanse discussie over de rol van Chinese bedrijven en het verhaal dat het Witte Huis daarover naar buiten brengt: alles uit China is eng. China is de vijand."

Hoe het Witte Huis omgaat met TikTok is deels vergelijkbaar met hoe het eveneens Chinese bedrijf Huawei door de VS in de ban wordt gedaan. Huawei-smartphones zijn al jarenlang niet meer op de Amerikaanse markt te vinden. Nu 5G-netwerken worden uitgerold, wordt ook de telecomapparatuur van het bedrijf geweerd.

De VS wijst op het risico dat Huawei-apparatuur door China gebruikt kan worden voor spionage. Dat China het op het Westen gemunt heeft is geen geheim: de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) waarschuwt met enige regelmaat voor Chinese spionage in Nederland. Dat betekent dat technologie uit dat soort landen risico's met zich meebrengt.

"Bij Huawei speelt mee dat 5G een heel belangrijke technologie is", zegt Verhagen. "TikTok is een leuke app, maar wat is de meerwaarde? Het is uiteindelijk een vrij onschuldig platform. Het is niet te vergelijken met 5G."

Het verschil met Facebook en Google - Amerikaanse bedrijven die via hun apps óók veel gegevens verzamelen - is dat [een] Chinees bedrijf in het Westen niet automatisch van hetzelfde vertrouwen geniet, zegt Verhagen. Dat heeft te maken met hoe China bedrijven uit het land kan gebruiken. "In principe kan China alles gebruiken wat Chinese bedrijven aan kunnen leveren. Bijvoorbeeld in de Xinjiang-provincie (waar het land de Oeigoerse minderheid onderdrukt, red.) of voor andere kwaadaardige doeleinden."

Lees het hele artikel terug bij NU.nl

Een 'Spoetnikmoment' wordt het genoemd: in Rusland kan in oktober al de eerste mens een coronavaccin krijgen. In Nederland zal het niet zo'n vaart lopen. En de strijd van Rusland om 'de winst' is dan ook enorm, legt Paul Verhagen uit bij EenVandaag.

Het belang van de Russen als eerste de bevolking te kunnen vaccineren is enorm vertelt Paul Verhagen, data-wetenschapper bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). "Het is prestige en heeft ook een enorm economisch effect als je als eerste je economie kunt opengooien."

Daarnaast is het ook nog een goede zet op het internationale schaakbord van wereldmachten, want je kunt vervolgens ook kiezen aan welke landen je de vaccins vervolgens geeft. En dat is tactisch een sterk voordeel, vertelt Verhagen. "Als ze dat gaan toebedelen aan hun bondgenoten, dan kun jij kiezen welke landen een economische voorsprong krijgen. Dat is een goede troefkaart voor je allianties."

Lees het artikel terug bij EenVandaag of luister de radio-uitzending hier (vanaf 42min45)

Wij kunnen hier in Europa wel internationale samenwerking en dialoog prediken, wie ziet wat er in China en Rusland gebeurt slaat de schrik om het hart. Ongehinderd door democratische oppositie ontwikkelen die landen in hoog tempo uiterst geavanceerd wapentuig. Michèle de Waard sprak erover voor het Financieele Dagblad met o.a. strategisch analist Patrick Bolder.

Is het Westen opgewassen tegen deze autoritaire rivalen, die het gevaarlijkste wapentuig en nieuwe vormen van oorlogvoering in snel tempo ontwikkelen, ongehinderd door een democratische oppositie?

Het thema ontwapening is definitief van de agenda. Amerika en Rusland hebben de afgelopen decennia elk hun kernwapenarsenaal weliswaar teruggebracht van 12.000 lange-afstandsraketten naar 1550 kernkoppen in 2019, maar het regime om het kernwapenarsenaal van de grote machten verder te verminderen ligt onder vuur.

‘Sterker, de nieuwste Russische militaire doctrines gaan ervan uit dat kernwapens bij een conflict kunnen worden ingezet tegen een grote conventionele macht, omdat het Westen conventioneel - tanks, vliegtuigen, schepen - sterker is’, zegt Patrick Bolder, luitenant-kolonel bij de Koninklijke Luchtmacht en strategisch analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS).

Zo heeft Rusland in strijd met afspraken met de VS de nieuwste typen kernraketten opgesteld, de SSC-8, met een bereik van 500 tot 5500 kilometer. Daarmee kan iedere Europese stad worden getroffen. Tegelijkertijd is Rusland bezig hypersone raketten te ontwikkelen. Ze vliegen laag en sneller dan het geluid en zijn moeilijk traceerbaar, omdat ze onder de radar blijven. Vorige maand kwamen de Navo-ministers van defensie bij elkaar omdat ze zich zorgen maken over het uitgebreide en groeiende arsenaal aan Russische kernraketten. 'Destabiliserend en gevaarlijk’, noemde Stoltenberg Rusland, ook vanwege de nucleaire retoriek uit Moskou tegen de buurlanden.

Nieuwe dreigingen vragen om nieuwe antwoorden. Niet voor niets wees Navo-chef Stoltenberg er onlangs bij de presentatie van de nieuwe Navo-strategie Navo 2030 op dat behalve militaire kracht ook politieke en economische middelen moeten worden ingezet. Cruciaal is volgens Stoltenberg dat Amerika en Europa verenigd moeten zien te blijven gezien de nieuwe dreigingen uit China en Rusland. Een hele kunst in een tijdsgewricht waarin niet alleen de Amerikaanse president, maar ook nationalistische en extreemrechtse groepen proberen de Europese Unie en de Navo te ondermijnen.

‘Zijn we wel bestand tegen de informatie-oorlog van het Russische trollenbureau, tegen politieke hacks die onze verkiezingen in het Westen beïnvloeden, tegen economische oorlogvoering?’, vraagt Bolder van het Haagse veiligheidsinstituut zich af. De druk op Europese politici zal stijgen om zich bij een van de kampen aan te sluiten. Het Britse besluit op aandringen van Washington om het Chinese Huawei bij de opbouw van zijn 5G-mobiele netwerk uit te sluiten wijst daarop.

Bolder is ervan overtuigd dat nieuwe dreigingen het Westen - Europa én Amerika - zullen dwingen gezamenlijke politieke standpunten te formuleren. Zo heeft Nederland recent weliswaar een China-strategie ontvouwd. Maar, vraagt Bolder zich af, is het niet belangrijker dat Europese en westerse landen gezamenlijk een positie ten aanzien van China innemen?

Lees het hele artikel van Michèle de Waard in het Financieele Dagblad van 1 augustus 2020.

As the race for the White House heats up, former Vice President Joe Biden is set to make one of the most crucial choices in his campaign: his vice president. In an election year filled with consequential decisions, this might be the most important one. With the US facing a myriad of challenges, both foreign and domestic, the Office of Vice President is set to be a pivotal cog in a Biden administration. Will Biden pick a VP that can travel the world trying to restore America’s image abroad? Or will Biden focus on foreign policy himself and leave the domestic heavy lifting to his running mate? Either way, whoever is chosen by Joe Biden is likely to be one of the most powerful vice presidents in US history and it will have ramifications far beyond the 2020 election.

So how is this kind of decision made? There are three different questions to consider:

• How ready is this person to become president?
• Is there a good working relation?
• How do the politics play out?

The Vice Presidency is often described as being ‘a heartbeat away’ from the presidency. No less than 8 vice presidents have become POTUS upon the death of the president, among them some of the most consequential in history, including Johnson and Truman. If the 78-year-old Biden takes office on January 20th, 2021, he would be the oldest president ever inaugurated. While the Biden campaign has not officially acknowledged it, there is the widespread perception that he will be a one term president. This could be because he does not finish his term, or because he will not stand for reelection in 2024. This means that Biden’s VP is either the assumed front runner for the Democratic nomination or the actual president by 2024. Biden is not only picking a running mate, but a potential president in waiting. Readiness to assume the Office of the President is therefore the number one concern in selecting a running mate and has been explicitly stated so by Biden himself.

The second consideration is whether the candidates get along and have similar worldviews. The power of the executive branch has grown dramatically in the modern era, and the VP is often involved in some of the most critical decision making. The relation can vary from a close confident and advisor to a semi-autonomous office within the White House. A good working relationship and convergence on how they want to approach issues is therefore a strong factor in selection. Modern vice presidents tend to hold their own policy portfolios and have considerable influence. Dick Cheney had an instrumental role in the response to 9/11, Joe Biden was tasked with dealing with Afghanistan, and Mike Pence has been designated as the head of the White House Coronavirus Task Force. Given the considerable turmoil the US finds itself in, it is likely that Biden’s vice president would hold a large policy portfolio with considerable autonomy. Trust, synergy, and a good working relation are crucial for this.

Finally, there is the politics of the selection. While this often gets the most attention, it is arguably the least important consideration. There is the common misconception that vice presidents are chosen to provide an electoral advantage to the ticket, for instance by picking a candidate from a swing state. Data indicates that this ‘home field’ advantage is not very strong and has even occasionally had a net negative effect. However, the VP selection is very important in shaping how voters perceive the ticket. In 2008 John McCain’s selection of Sarah Palin as the running mate, made voters less likely to vote for him. It fed into political optics that McCain had poor political judgement and that he had, as an old candidate himself, picked a potential successor that was unprepared to do the job. Similarly, Obama’s selection of Joe Biden was partly driven by Biden’s years of experience in the Senate and to offset the perception that Obama was too young and inexperienced.

The VP selection is important in what it says about the ability to make good decisions. This includes whether the VP meets the moment in terms of domestic social and political movements as well. For example, there is considerable pressure from the progressive left to pick a woman of color, given the backdrop of the Black Lives Matter movement.  Another thing to consider is that when a VP is elected, they need to vacate whatever previous position they held. This means that a senator will have to give up their seat. Given the narrow balance of power in the Senate, this could potentially set off a competitive special election and tilt the Senate.

Fortunately for Joe Biden, there are plenty of strong women to choose from. Whoever he selects will be only the third woman to be nominated for vice presidency. She will be the most consequential nominee in modern history. And should Joe Biden win the White House from Trump in 2020, she will likely be a uniquely powerful vice president. As with everything this year, the stakes have never been higher.

Paul Verhagen is a data scientist at HCSS, and a domain expert on US presidential politics. He is co-author of the book Het Amerikaanse Presidentschap, which looks at the institution of the American presidency, and a frequent media commentator on US politics.

Photo credit: Phil Roeder

Denmark’s Aalborg University has inadvertently collaborated with researchers from the Chinese navy to develop electrical components for power systems in ships and submarines, reports newspaper Politiken. HCSS subject matter expert Tycho De Feijter comments that the research will undoubtedly be used to advance China's plans to modernize their navy.

Aalborg University regrets the collaboration, and will in future pay more attention to political interests in scientific research: "As a university, we have not been sufficiently aware that it is not just enough to look at whether a partner has the necessary academic level. We must also consider the political and ethical aspects ."

It surprised De Feijter, former defense analyst at the Dutch embassy in Beijing, that Aalborg University had accepted the collaboration, since the Naval University of Engineering (NUE) is China’s premier scientific institution for the navy.

“It is well-known that NUE is purely a military institute. The knowledge obtained in the collaboration project will surely be used by China to further develop these plans. That is why they have these collaborations in the first place”, Tycho de Feijter says.

China has a strategic interest in the Taiwan Strait and the South China Sea, where they are building artificial islands with military installations. A significant challenge for China has been to ensure stable electricity to the islands. “China has been looking for compact power-generation systems for many years”, de Feijter says.

Therefore, he is not surprised that the Chinese fleet is seeking knowledge on power systems around the world, including at Aalborg University.

Translation of parts of the original Danish article; published by Sebastian Stryhn Kjeldtoft in Politiken, July 26 2020. 

De strijd om wereldhegemonie is tijdens de coronacrisis in alle hevigheid losgebarsten. Dat komt steeds meer tot uiting in een gebied waar al jaren een conflict sluimert, omdat China niet zal rusten voor het de doelen daar heeft bereikt: de Zuid-Chinese Zee. Kan het leiden tot een conflict met Amerika? En wat kan de rest van de wereld doen? Dat hoor je in deze aflevering van De Strateeg.

Luister hier de aflevering: De Zuid-Chinese Zee, niet goedschiks, dus kwaadschiks

Te gast zijn Jeroen Franken, voormalig defensie-attaché in Beijing, en Richard Ghiasy, expert Aziatische geopolitiek bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. Zij denken dat de kans op een militair conflict rond de Zuid-Chinese Zee aanzienlijk is. Verder krijg je in deze aflevering antwoord op de vraag of er ook een Nederlands belang te ontwaren is in het gebied.

Over deze podcast:

Podcast De Strateeg verschijnt eens in de twee weken bij BNR, abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen, of luister via de BNR App, Spotify, Apple Podcasts of je eigen podcastapp.

Host: Paul van Liempt | Redactie: Diederik de Groot

• Luister aflevering 1 hier terug: “Ethisch zijn, of blijven leven?”
• Luister aflevering 2 hier terug: “Oorlog in de toekomst, doet de mens nog mee?”
• Luister aflevering 3 hier terug: “Je gezondheid, of je rechten?”
• Luister aflevering 4 hier terug: “Een crisis in een crisis”.
• Luister aflevering 5 hier terug: "De coronacrisis in het groot"
• Luister aflevering 6 hier terug: “Killerrobots, feit of fictie”
• Luister aflevering 7 hier terug: "Een Cyberramp: Beter voorkomen dan genezen"
• Luister aflevering 8 hier terug: "Mag Vladimir Putin komen shoppen in Hengelo?"
• Luister aflevering 9 hier terug: "Een Pandemie van Desinformatie"
• Luister aflevering 10 hier terug: "Zorgt Corona straks voor natte voeten?"
• Luister aflevering 11 hier terug: "Beslist Corona de strijd om wereldheerschappij?"
• Luister aflevering 12 hier terug: “Hoe Cyberdreiging ons leven kan ontwrichten”

Rutte heeft een goede deal gesloten. De coronacrisis gaat de eurozone tussen de 8 en 12 procent aan economische groei kosten. Om te voorkomen dat ons continent decennialang in de misère van een recessie wordt geduwd, werden de Europese leiders het eens over een coronafonds van 750 miljard euro. De Nederlandse weerstand hiertegen is minstens zo groot als ten tijde van de Griekse bail-out. De argumenten ertegen zijn dezelfde en grotendeels juist; het Zuiden heeft nagelaten voldoende te bezuinigen en hervormen en dwingt nu solidariteit af bij het Noorden, dat dit wel deed. Maar er is een achterkant van dit gelijk. Het redden van Griekenland was de lakmoesproef voor de euro. De geloofwaardigheid van de nieuwe munt stond en viel met het blussen van de uitslaande brand in Griekenland die belendende percelen in as dreigde te leggen. Dat laatste is niet gebeurd. Griekenland betaalt ondertussen braaf terug en leent weer op eigen kracht.

Ditmaal staat niet de munt, maar de interne markt op het spel. De interne markt is de succesformule van de EU en het verdienmodel van Nederland. Sinds de invoering van de euro in 2002 zagen wij ons handelsoverschot, vooral ten opzichte van zuidelijke landen, met 55 miljard euro toenemen. Die afzetmarkt komt nu in gevaar als mediterrane landen hun economieën onvoldoende kunnen stutten. Lidstaten als Spanje, Italië en nu dus Griekenland kunnen weliswaar zelf geld lenen, maar trappen dan in een uitzichtloze schuldenval. Eigen schuld? Zeker! Maar de Nederlandse export betaalt de prijs.

We willen deze landen niet rechtstreeks geld lenen en zeker hun schulden niet herfinancieren met onze lage rentes (zogenaamde euro- of coronabonds). Daarom bedacht de Europese Commissie leningen waarbij de contributies van de EU-lidstaten zelf als onderpand dienen. Dit zogenaamde coronafonds bestaat deels uit subsidies (390 miljard euro) en deels uit die leningen (360 miljard euro).  Rutte slaagde erin 110 miljard euro aan subsidies te verschuiven naar leningen, die -net als de Griekse leningen- terugbetaald moeten worden. Maar zijn belangrijkste wapenfeit is dat hij een stok achter de deur zette voor landen die wel gebruik maken van subsidies, maar niet aan de voorwaarden wensen te voldoen. Vergelijkbaar met bus of trein kan iedereen die subsidie-misbruik vermoed aan  de “noodrem” trekken, waarna uitbetaling voor minstens drie maanden wordt opgeschort. Dat is een grote verbetering ten opzichte van het Stabiliteitspact, waar de lidstaten afhankelijk waren van een moedige buschauffeur, lees; de Europese Commissie, om dat te doen. 

Aan dit eenmalige coronafonds, dat in 30 jaar wordt afgelost, betaalt Nederland 500 miljoen euro per jaar. Dat zijn vier tientjes per Nederlander of een maandje De Telegraaf. De helft van dat bedrag wist Rutte vervolgens ook nog in mindering te brengen op onze contributie. Al met al een zeer behoorlijke deal. Rutte diende een direct Nederlands belang, maar vergrootte ook het Europese handelingsvermogen om de volgende crisis op te lossen. De financiële crisis (2009), de vluchtelingencrisis (2013) en de Corona-crisis (2020) raakten alle landen, maar sommige meer dan andere. Net als met de Duitse IC-bedden de afgelopen maanden, moet Nederland bij een volgende crisis misschien een beroep doen op andere lidstaten. Dan is het maar goed dat dezelfde Rutte die Corona-bonds tegenhield, met zijn handtekening ook weer voor Corona-bonding zorgde, toen het merendeel van onze eisen was ingewilligd.

Han ten Broeke, De Telegraaf, 25 juli 2020

We zaten nog nauwelijks in lockdown of het regende al toekomstvisies. Na de coronacrisis zouden we alles anders gaan doen, was het parool. We halen de fabrieken terug uit China, de globalisering heeft zijn tijd wel gehad. Allemaal flauwekul, verzucht Rob de Wijk (65), in een uitgebreid interview met Den Haag Centraal. “We zouden hier weer medicijnen moeten gaan produceren. En waar halen we de grondstoffen vandaan? Die moeten alsnog uit China, India en Afrika komen. We hebben niks in dit land. Mensen roepen maar wat.”

In een fraaie vergaderruimte aan het Lange Voorhout ontvouwt Rob de Wijk zijn kijk op de wereldpolitiek in coronatijd. Het is een bezorgde blik. De kaarten zijn slecht geschud voor West-Europa, constateert de hoogleraar internationale betrekkingen (Universiteit Leiden) en oprichter van denktank The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS). De pandemie maakt het alleen maar erger.

Wat legt de coronacrisis bloot over de verhoudingen op het wereldtoneel?

Rob de Wijk: “Gek genoeg niet zoveel. Het versnelt slechts een aantal ontwikkelingen, zoals de opkomst van China, de assertiviteit van Rusland en de neergang van het Westen. De impact is niettemin groot. Dit is de eerste crisis waarin Amerika geen mondiaal leiderschap toont. China is in dat gat gesprongen. Dat wilde Beijing al een hele tijd, door corona hebben ze het kunnen doen.”

Welke stroomversnelling ziet u in de Europese Unie?

“Dezelfde trend als tien jaar geleden. Bij de financiële crisis hebben we gezien dat de EU meer één is geworden. Er is een bankenunie gekomen, om maar wat te noemen. Nu is een cruciaal onderdeel van het coronasteunpakket van 750 miljard euro het gezamenlijk aangaan van schulden (‘eurobonds’, red). Dat is weer een stap verder, een versnelling van de Europese integratie. Al moeten we nog zien of het door de Tweede Kamer komt, want Nederland is een van de dwarsliggers in Europa.”

U keurt de starre houding van het kabinet af?

“Het leidt alleen maar tot verliezers. Ten eerste kun je als Nederland niet op tegen Duitsland en Frankrijk (die gezamenlijk voor eurobonds pleiten, red.). Prima dat we voorwaarden willen stellen aan gedeelde schulden, maar door zó de hakken in het zand te zetten, manoeuvreert Nederland zich compleet naar de zijlijn. Je kunt landen niet zo schofferen en ongeclausuleerd dingen over Italië roepen die niet kloppen. Italië heeft de afgelopen decennia een primair overschot gehad. Vijfentwintig jaar lang heeft het, op twee crisisjaren na, minder uitgegeven dan er binnenkwam. De schuldenproblemen stammen uit de jaren tachtig. Je kunt dus niet zeggen dat Italianen niet met geld kunnen omgaan en wij wel.”

De teneur in Nederland is tegen verdere integratie van de EU.

“De euroscepsis wordt niet gesteund door de bevolking. 75 procent van de Nederlanders is voor een Europese Unie (EU) op een of andere manier. Ik heb ook mijn bedenkingen over Brussel, maar evengoed over de Nederlandse politiek. De middenpartijen nemen anti-Europese argumenten van de extremen over die niet op de juiste feiten zijn gebaseerd. Door politieke incompetentie kunnen echt ongelukken gebeuren, dat hebben we gezien met de brexit. De politiek moet zich oprecht afvragen wat het beste is voor het land.”

Minder Brussel, zullen eurosceptici zeggen.

“Zulke kreten klinken lekker, maar in internationale betrekkingen heb je weinig speelruimte. Nederland, neem het van mij aan, is echt een klein land. In een wereld die zo geglobaliseerd is, ben je nu eenmaal afhankelijk van het buitenland, of je het wilt of niet. Intussen zijn de trans-Atlantische relatie en de NAVO op sterven na dood, al willen we het niet geloven in dit land. Het enige wat we nog hebben om onze belangen te verdedigen is de EU. En we zijn ook nog bezig om die om zeep te helpen.”

Toen De Wijk in 2007 een denktank in Den Haag begon, wilde hij het anders aanpakken. Geopolitieke en strategische analyses stoelden tot dan toe vooral op anekdotisch bewijs. Hij besloot in te zetten op ‘big data’. “Je kunt gewoon uitrekenen welke landen onze belangrijkste partners zijn,” legt hij uit. Op bestelling maakt het HCSS risico- en veiligheidsanalyses voor het bedrijfsleven en met name de overheid. Vanaf het Lange Voorhout beziet De Wijk de opkomst van China als wereldmacht met argusogen. Vorig jaar publiceerde hij er een boek over, met als onheilspellende ondertitel: ‘Hoe China sluipenderwijs de macht overneemt.’

Uitgerekend in China brak het coronavirus uit. Is dat geen grote dreun voor het Chinese imago?

“Nee, want ze hebben het slim rechtgetrokken door allerlei hulpmiddelen te sturen naar Servië, Italië en later de rest van de wereld. Om die hulpgoederen uit te rollen gebruikt China primair zijn nieuwe zijderoute, het Beld and Road Initiative (enorm infrastructuurproject in Azië, Afrika en Europa, red.). Zo hebben ze hun positie in Europa versterkt.”

De mondkapjesdiplomatie.

Rob de Wijk: “Exact. In het Chinese staatskapitalisme is economie politiek. China heeft onwaarschijnlijk veel geld in Europa gestoken. In Oost-Europa zijn het investeringen in grote infrastructuurprojecten, bijvoorbeeld de overname van de Piraeushaven in Griekenland en de aanleg van een spoorlijn tussen Hongarije en Servië. China probeert daar grip te krijgen op de handelspolitiek. In West-Europa investeren ze meer in hightech en autofabrikanten. Volvo is bijvoorbeeld in Chinese handen.”

Presenteert China zich in Oost-Europa als alternatief?

“Ja. Er zijn Europese landen lid geworden van het Belt and Road Initiative om Brussel en Rusland duidelijk te maken: wij hebben een alternatief voor jullie. Je ziet al schuivende loyaliteiten. Daar is te weinig oog voor. Neem de Piraeushaven, die Griekenland onder druk van EU-landen heeft geprivatiseerd. Ik heb een aantal hoofdrolspelers gevraagd of ze destijds hadden bedacht dat China weleens in het gat kon springen. Het antwoord is ‘nee’.”

Lees het hele interview met Rob de Wijk in de papieren versie van Den Haag Centraal.

 (Foto: DHC/Brian Mul)

HCSS Data Scientist Paul Verhagen was interviewed by leading Danish newspaper Politiken for a series of articles on Danish research in quantum physics and the risk of scientific collaborations between Europe and China (article one and article two).

The publications are in Danish; you may find a translated excerpt of Verhagen's contribution below.

The SPOC-unit at DTU (Technical University of Denmark) is specialized in quantum optics, which is the study of the quantum properties of light. It has an array of potential military uses, explains Paul Verhagen, Data Scientist at The Hague Centre for Strategic Studies in The Netherlands.

“Quantum optics can, amongst other things, be used to send information through fiber cables, which is immediately rendered useless  if intercepted by anybody but the designated receiver. It can be used to create secure communication lines, which in theory cannot be surveilled. Such technology could be used by both the military and the Communist Party, if it for instance wants to establish a secure connection between the Xinjian-region and Beijing”, Verhagen explains.

In the realm of the more exotic, scientists are working on using quantum optics to create ‘invisibility cloaks’, Paul Verhagen says. They are special, paper thin materials, which can bend the light around an object, so it appears completely invisible. Companies like Canadian Hyperstealth Biotechnology have shown prototypes of such materials, which might one day hide a fighter jet or a tank from the naked eye.

Finally, quantum optics can be used to refine quantum computers, which on paper can revolutionize everything from development of medicines to weapons or climate change mitigation. The reason is that they operate differently from normal computers. If quantum computers can take advantage of these abilities, they can solve problems which are impossible for traditional super computers, according to Verhagen.

“It would take a modern supercomputer the lifetime of the universe to break the strongest encryption keys we have today. A quantum computer would be able to do it in a matter of hours or days. The reasons being that quantum computers can test several possibilities at once and evaluate what works. It is an attribute which can be used to solve problems in everything from medicinal science to development of new technologies.”

According to Verhagen there is a fundamental asymmetry in scientific collaborations between Europe and China. Where Western universities are usually transparent about their research and its potential application, the same openness does not always apply to Chinese universities. And when it comes to military institutions, large parts of the research is classified. This means that Danish scientists cannot be certain what they are contributing to when they cooperate with Chinese military scientists, Verhagen states.

“It is a theoretical possibility that the Chinese military are conducting research projects, which are more advanced, but they don’t share publicly. Perhaps they have a specific problem, which in isolation seem benign to solve for Danish scientists, but which in a larger context can be used militarily. In this sense, Chinese scientists can take advantage of the transparency, we have in Europe, but which doesn’t exist in China and sometimes not in the US”, Verhagen says.

While many fixate on the South China Sea, the vast Indian Ocean region (IOR), stretching from East Africa to South East Asia, and down to Australia, has become a tense multipolar security space. HCSS first flagged this development in the IOR in 2010.  Since then, developments have accelerated. Foreign military facilities and naval forces are proliferating around the Arabian Peninsula, writes HCSS Subject matter expert Richard Ghiasy in a new snapshot.

Simultaneously, the U.S. Navy's role as the primary security provider in the Indian Ocean, including for the safe passage of global trade and energy, has eroded. Consequently, the security dynamics and maritime order of the region are in a state of flux, and a long list of countries are seeking a foothold in the region. The most prominent of these is China.

But China’s rise is not the only factor behind the growing complexity in the IOR’s maritime order. New Delhi aims to become a key security provider in the region: India views the IOR as its natural sphere of influence and access to the Indian Ocean is crucial to Indian national security. In addition, smaller regional powers, particularly in the Middle East and the Gulf, harbor ambitions in the IOR. They aim to expand their areas of influence, notably along the East Africa littoral and the Red Sea.

The vast IOR is home to 32 littorals, numerous emerging markets, and about one-third of the world's population. The region is enjoying rapid economic growth and rapid urbanization, but is also particularly vulnerable to climate change and is a prime candidate for conflict over scarce resources. The IOR is a crucial trade and energy conduit, encompassing key ports and economic zones, and international sea lanes crisscross the IOR's northern stretches.

The result of this geopolitical ferment is a process of intensifying militarization of the region, but despite the increasing strategic significance of the IOR, the prospect of protracted armed conflict in this region remains small. All of the actors have an interest in maintaining a flourishing seaborne trade system. Nevertheless, one miscalculation or skirmish could set off a chain of events that could escalate into a major conflict and involve many stakeholders.

Download the snapshot here. 

De voortrekkersrol die Nederland speelt op het gebied van de land- en tuinbouw wordt door de politiek onvoldoende benut, zegt hoogleraar Internationale betrekkingen Rob de Wijk bij Nieuwe Oogst, het platform van de regionale land- en tuinbouworganisaties. De groeiende weerstand tegen handelsakkoorden en Europese samenwerking doet de economie geen goed. 'Met onze landbouw kunnen we nog veel winst behalen. Het probleem is dat onze politiek alles verengt tot een discussie over stikstof.'

Van Rob de Wijk verscheen vorig jaar het boek De Nieuwe Wereldorde. De ondertitel van dat boek luidde: Hoe China sluipenderwijs de macht overneemt. Hierin beschrijft De Wijk hoe China met een langjarige politieke strategie het machtsspel is gaan beheersen. Het land is hard op weg om koploper te worden in de nieuwe industriële revolutie.

In dat licht vindt de hoogleraar dat de Nederlandse politiek te weinig oog heeft voor het belang van de eigen strategische sectoren. De land- en tuinbouw schaart hij ook onder de hightechindustrie die dient te worden beschermd.

Kan de Chinese landbouw een concurrent worden van de Nederlandse boeren en tuinders?

'Nee, China zal nooit een grote concurrent worden. Het land moet 20 procent van de wereldbevolking voeden met maar 9 procent van het beschikbare landbouwoppervlak. En dat areaal wordt steeds kleiner, want ze kampen daar met problemen als verwoestijning van landbouwgrond. China biedt daardoor eerder enorme kansen dan dat het een grote concurrent gaat worden.'

China koopt wel elders in de wereld landbouwgrond op.

'In Frankrijk speelt dat bijvoorbeeld wel en daar wordt steeds vaker tegen gedemonstreerd. Daar kopen Chinese bedrijven grond op om tarwe te verbouwen waarmee ze in China brood produceren.

'Er zijn ook al zo'n 160 wijngaarden in Chinese handen, dat gaat aan de lopende band. Er is ook moeilijk grip op te krijgen. Een meldingsplicht is er niet echt. Alleen bij 100 procent overnames moet dat. En niet bij kleinere deelnemingen in bedrijven.

'Een van de grote projecten van de Chinese regering is de nieuwe zijderoute. Naast de aankoop en aanleg van strategische infrastructuur als havens en wegen, wordt er langs die route ook landbouw ontplooit. Je ziet dat in Afrika, maar ook in Europa. China wil daarmee de eigen voedselzekerheid veiligstellen. Er zijn een heleboel landen die dat doen, Saoedi-Arabië is ook actief in de Afrikaanse landbouw.'

Moeten we daar in Nederland ook alert op zijn?

'In Nederland zijn de Chinese ogen meer gericht op onze agrarische technologie, zoals zaadveredeling. We zouden daar als land waakzaam op moeten zijn, maar daar wordt hier helemaal niet strategisch naar gekeken.

'Bijvoorbeeld een bedrijf als Rijk Zwaan zou tot onze kritische technologie moeten behoren. Er promoveren aan Wageningen University & Research heel veel Chinezen. Is dat iets wat we als land willen?

'Als je vindt dat China een probleem wordt, moet je afhankelijkheden creëren. Je ziet het bij producten als melkpoeder en varkensvlees, daar is in China een enorm tekort aan. En dat speelt bij veel meer producten. Je kunt daarmee op andere gebieden eisen stellen.

'Met onze landbouw kunnen we in de toekomst nog veel winst behalen. Het probleem is dat onze politiek alles verengt tot een discussie over PFAS en stikstof.'

In Nederland wordt steeds kritischer gedacht over de Europese Unie en handelsakkoorden.

'De Europese Unie vertegenwoordigt voor Nederlandse boeren een groot stuk van hun verdienvermogen. Een partij als Forum voor Democratie valt de EU om opportunistische redenen aan. Die zijn niet bereid om de zaken in een breder perspectief te zien. Ze hopen door hun extreme houding stemmers weg te trekken bij het midden, maar daar is de agrarische sector zeker niet bij gebaat.'

Hoe verklaart u die anti-EU-houding van partijen als Forum voor Democratie?

'Die proberen met een populistische houding stemmen bij de middenpartijen weg te trekken. Wij kunnen wel denken dat de EU een zooitje is, maar daarbuiten wordt daar heel anders naar gekeken.

'Ik reis veel en in China, Rusland en de Verenigde Staten hoor ik altijd hoe moeilijk het is om toegang te krijgen tot de Europese markt. Producenten moeten aan heel veel EU-regels voldoen als ze hier de markt willen penetreren.

'Waarom zien we hier geen Russische auto's meer? Omdat die niet voldoen aan onze standaarden. Feitelijk nemen buitenlandse producenten onze standaarden over. Bijvoorbeeld als het gaat om voedselveiligheid. Dat geeft Brussel veel macht in de wereld en maakt de EU tot een handelsblok waar andere grootmachten hun tanden op stukbijten. Handelsverdragen zijn daarmee een buitengewoon machtig instrument.'

In de Tweede Kamer lijkt een meerderheid zich dat niet te realiseren. En ook onder boeren is er veel weerstand tegen handelsverdragen.

'Nederland is wat dat betreft echt van het padje af. Het is echt heel raar dat we ons druk maken over chloorkippen uit Amerika. Want die komen er hier helemaal niet in. De EU bepaalt de standaarden voor de producten die hier binnen mogen komen.

'Die anti-EU-houding is zorgwekkend en geen afspiegeling van hoe er in onze maatschappij over wordt gedacht. Uit onderzoeken blijkt dat 75 procent van de bevolking achter de EU staat.

'Ik vind de houding van de Tweede Kamer redelijk rampzalig. Die hebben echt geen idee waar wij ons geld verdienen. Ook de omgang met onze multinationals als Unilever en Shell is slecht. Je zou verwachten dat daar meer aandacht voor zou zijn, maar de politiek is te veel naar binnen gericht.'

Heeft de coronacrisis dat versterkt? Veel landen zijn nu bezig met het veiligstellen van de voedselzekerheid.

'Dat alle landen zelfvoorzienend gaan worden, is de reinste flauwekul. Dan krijgen we hongersnoden. Wat als we hier een misoogst zouden krijgen? Wat is dan onze back-up? Je hebt daarvoor altijd andere landen nodig.'

Hoe kijkt u in dat verband tegen de transitie naar kringlooplandbouw aan die minister Carola Schouten van LNV voorstaat?

'Die kringloopgedachte is strategisch een groot probleem. Waar halen we dan onze soja en kunstmest vandaan? Het is een goede gedachte om zoveel mogelijk uit kringlooplandbouw te halen, maar denk dan niet dat daarmee alle problemen zijn opgelost.

'Het voedselsysteem is mondiaal met elkaar verweven en de kwetsbaarheid is groot. Een gesloten kringloop is daarom theoretisch geneuzel. Dat lukt nooit helemaal, want daarvoor zijn de hoeveelheden die er worden geproduceerd veel te groot. Lokaal ergens in Friesland produceren is het leuk en schattig. Maar voor de supermarkten zijn lokale producten niets meer dan folklore, die kijken echt mondiaal.'

Toch streeft de politiek ernaar om meer te produceren voor lokale markten.

'Politici denken dat Nederland het centrum van de wereld is, maar dat is niet zo. Hier de landbouw kleiner maken is totaal krankzinnig.

'Uiteindelijk begint het bestaan bij de voedselvoorziening. Onze landbouw is in feite hightech en daar moeten we strategisch mee omgaan. Maar zo denken onze politici niet.

'De Verenigde Staten hebben Nederland aangesproken op de verkoop van een speciale chipmachine door ASML aan China. De Amerikanen willen niet dat die techniek in Chinese handen valt. Nederland doet zelf helemaal niets met ASML. Terwijl we een gewilde technologie in handen hebben waarmee je bij China andere afspraken kan afdwingen.'

Hoe ziet u de toekomstige positie voor de Nederlandse landbouw in de mondiale ontwikkelingen?

'Het wordt tijd dat we daarover strategisch gaan nadenken. En daar ligt voor de sector zelf ook een taak. De productie van melkpoeder, zaadveredeling, de kennis van Wageningen University & Research, dat zijn voor de landbouw strategische middelen. Identificeer wat je daarmee kunt en bouw er een positie mee op. Maar ik zie in de sector, en ook bij de boerenorganisaties, een onvermogen om die krachten te mobiliseren.

'In de politiek zie ik op dit vlak geen enkele beweging. Alles focust zich nu op stikstof. Dat is een milieuprobleem dat je op moet lossen. Dat doen ze bij de autoindustrie ook, die krijgen ook milieueisen opgelegd. Laat dat dus aan de landbouwsector zelf over.

'Maar het steeds kleiner maken van de landbouw, door er als een salami steeds een plakje af te snijden, is geen oplossing. Dat is een vorm van micromanagement vanuit Den Haag dat niet gaat werken.'

U klinkt niet optimistisch over dat er snel een draai zal worden gemaakt?

'In de Gouden Eeuw konden onze politici nog strategisch denken. Door de concessies die in de huidige politiek moeten worden gedaan, zetten we in Nederland belangrijke zaken te gemakkelijk bij het grof vuil.

'Kijk naar Shell dat nu ook overweegt met zijn hoofdkantoor uit Nederland te vertrekken. Het sluiten van de gaskraan en dan overstappen op zoiets als biomassa. Het zijn hobby's die ons verdienvermogen steeds verder afknijpen. Als een land zo een paar keer 3 of 4 procent van het bruto binnenlands product verliest, is het zo failliet.

'Een lichtpuntje is dat men zich in de politiek begint te realiseren wat de vitale industrieën zijn en wat dus absoluut niet mag worden opgegeven. Op landbouwgebied heeft Nederland een enorme geloofwaardigheid. Binnen de EU zou ons land daarin een voortrekkersrol kunnen spelen.'

***

Dit artikel door Peter Smit verscheen oorspronkelijk op 18 juli bij Nieuwe Oogst, het platform van de regionale land- en tuinbouworganisaties LTO Noord, ZLTO en LLTB.