Ooit van Svante Arrhenius gehoord? Deze Zweedse wetenschapper schreef al in 1896 over de relatie tussen de uitstoot van CO2 en de temperatuurstijging op aarde. Hij zag industrialisatie als een van de boosdoeners. 

Sinds die tijd heeft het debat over klimaatverandering een zorgwekkend verloop gekregen. De discussie begon met een waarschuwing over de gevolgen van broeikasgassen. Vervolgens werd gediscussieerd over het voorkomen van klimaatverandering. En nu zijn we naar aanleiding van het recente VN-klimaatrapport bij de vraag aangekomen hoe we een catastrofe kunnen voorkomen. Want die zal volgens de klimaatwetenschappers ontstaan als de temperatuur met meer dan anderhalve graad stijgt. Om draconische maatregelen te nemen hebben we nog een jaar of twaalf. Het schokeffect dat ooit door de wereld ging toen de Amerikaan Jim Hansen in 1988 het Amerikaanse Congres voor de ­opwarming van de aarde waarschuwde heeft tot niets geleid.

Wie erkent hoe het klimaatdebat sinds Arrhenius is verlopen krijgt respect voor het optimisme van ­Diederik Samsom, een van de onderhandelaars voor het ­Nederlandse klimaatakkoord. Hij zag afgelopen zondag in ‘Buitenhof’ dat de wereld nog wel degelijk gered kan worden. Technisch schijnt het niet eens zo’n probleem te zijn. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het aantal windmolens dat inmiddels is geplaatst. Maar die windmolens ­laten ook zien wat het echte probleem is: de mens zelf. We willen die dingen niet in onze achtertuin.

We zijn bovendien goed in het bagatelliseren van de situatie en het uitstellen van maatregelen. Verzekeraar Roberts vroeg zich onlangs in The New York Times af waarom mensen in hun huizen blijven, terwijl ze weten dat een storm die zal verwoesten. Het antwoord? Ontkenning! Gewoon de waarheid niet onder ogen willen zien. Het zal wel meevallen. Dat soort redeneringen. Cognitieve dissonantie heet dat ook wel. Wat maakt die anderhalve graad uit? En twaalf jaar duurt toch nog lang? We negeren bewust complexe problemen waar we toch geen invloed op denken te hebben.

Wie betaalt de waanzin?

We lopen achter politici aan die zeggen dat het allemaal flauwekul is. Wilders twitterde naar aanleiding van een doorrekening van de kosten om Nederland rond 2050 klimaatneutraal te krijgen dat ‘de gewone Nederlander deze waanzin mag betalen’.

Zo’n tweet heeft effect als wetenschapsjournalist Marcel Crok in de Volkskrantbetoogt dat door de voorgenomen CO2-reductie van de regering de aarde met 0,0003 graden afkoelt. NRC factcheckte dit en gaf hem gelijk. Nederland is verantwoordelijk voor 0,35 procent van de mondiale uitstoot, dus heeft het op zich weinig zin wat Nederland doet. En wat maakt het uit wat ons land doet als Trump het klimaatakkoord van ­Parijs opzegt? Sinds deze week vindt ook hij dat klimaatverandering geen hoax is, maar hij ontkent wel dat mensen er verantwoordelijk voor zijn.

De voorwaarden voor een energietransitie zijn dus niet goed en de neiging om als land niet als eerste te handelen is groot. Om te winnen moet je samenwerken, wist Benjamin Franklin al. Zijn ‘we must hang together, or we shall hang separately’ is in de internationale strijd tegen de opwarming van de aarde wel erg actueel.

Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw!

Het Westen, en met name de Verenigde Staten, pakt Saudi-Arabië nauwelijks aan na het verdwijnen van de Saudische journalist Jamal Khashoggi. Ook in Nederland duurde het even voor er gereageerd werd. Woensdag gaf minister Hoekstra pas aan dat hij toch niet naar Saudi-Arabië gaat voor een geplande reis. Waarom de westerse wereld zo mak en traag reageert? Olie, is een veelgehoord antwoord.

De NOS sprak onder andere met Lucia van Geuns. Lees het artikel hier.

Photo by arbyreed on Foter.com / CC BY-NC-SA

Als antwoord op de toenemende Russische dreiging houdt de NAVO in Noorwegen de grootste oefening sinds het einde van de Koude Oorlog. Tijdens Trident Juncture komen eind deze maand 50.000 militairen in actie. Onder wie 2200 Nederlandse in belangrijke rollen. Het vertrek van het amfibische troepentransportschip Zr. Ms. Johan de Witt uit de marinehaven van Den Helder vormde gisteren het officiële startsein van de Nederlandse bijdrage.

Ons land kreeg vorige week al een idee van hoe groot Trident Juncture wordt toen duizend Britse deelnemers in Hoek van Holland aan land kwamen. In lange colonnes trokken de vijfhonderd voertuigen van de zogeheten Black Rats over de A12.

De Telegraaf sprak met onder andere Tim Sweijs en Peter Wijninga. Sweijs: "Vorig jaar was het duidelijk dat de NAVO-lidstaten niet in staat waren snel een grote strijdmacht op de been te brengen. Daarom is men als een gek aan de slag gegaan om ervoor te zorgen dat de ultrasnelle reactiemacht die in 2014 werd opgericht daadwerkelijk snel operationeel kan zijn. Trident Juncture moet je zien als de finale test die moet uitwijzen of die inspanningen succesvol zijn geweest." 

Lees het volledige artikel hier.

Photo by Nik Morris (van Leiden) on Foter.com / CC BY-NC-SA

In this new HCSS Energy Transition Program article, Jan Frederik Braun and Lucia van Geuns argue that effective carbon pricing and climate-related disclosure should be key pillars of the Dutch commitment to formulate a new climate agreement before the end of the year.

Strengthening these pillars contribute to an international level playing field for climate action and is the only meaningful way for the Netherlands to contribute to lower global CO2 emissions.

Read the article by clicking here.

Also available is a shortened opinion piece in Dutch, which was originally published in the October edition of the Dutch Environment Magazine. Please click here to view. 

De verdwijning van de Saoedische journalist Jamal Khashoggi na een bezoek aan het Saoedische consulaat in Istanbul houdt de internationale gemoederen sterk bezig. Verschillende landen zijn bezig om hun banden met Saoedi-Arabië te heroverwegen, en menig hooggeplaatste persoon heeft een uitnodiging om het ‘Future Investment Initiative’ in Riyadh (‘Davos in de woestijn’) bij te wonen terzijde geschoven.

Ook de Nederlandse minister van Financiën Wopke Hoekstra was van zins om naar de golfstaat af te reizen. Welke belangen heeft Nederland eigenlijk in Saoedi-Arabië, en kunnen wij het ons veroorloven om niet op te komen dagen? De Telegraaf sprak hierover met Willem Oosterveld, Midden-Oosten analist bij HCSS. Het artikel is hier terug te lezen.

Photo via Wikimedia Commons

Authors: Julian Borger, Lily Kuo. Wednesday 17th of October 2018.

The article by Julian Borger and Lily Kuo was published in The Guardian, 17.10.2018

The US and China have shrugged off rules and constraints that have kept their 21st-century global rivalry in check, opening the way for an escalating conflict on many fronts that neither side appears willing or able to stop.

Chinese officials have accused Washington of starting a new cold war, but the jostling between the two powers has already shown its potential to turn hot through accident or miscalculation, if action is not taken to defuse tensions.

Most experts said that China – though a leader in economic espionage that has sought to lobby against Trump’s tariff policies – was not trying to hack the US elections in the way Russia had meddled in the 2016 vote that brought Trump to Oval Office.

But the Chinese government has ended a cyber ceasefire agreed between the president, Xi Jinping, and Barack Obama in 2015, unleashing armies of hackers once more in pursuit of the trade secrets of US firms.

Christopher Painter, who was the top US cyber diplomat under the Obama administration, said that Beijing agreed to the 2015 cyber deal because they did not want the threat of sanctions to overshadow a state visit by Xi.

“It was not seen just as a cyber issue but an economic and national security issue that affected the overall relationship,” Painter, now a commissioner at the Global Commission for the Stability of Cyberspace, said. “Certainly there was still hacking going on but it did have a substantial decrease.”

“If the reported increase is true, I would ascribe in part to this deterioration of the overall relationship, because that’s what brought them to the table in the first place.”

Een versie van dit artikel is gepubliceerd in Milieumagazine (Nr. 7, oktober 2018)

In de tweede helft van 2018 moet Nederland naar een coherent en effectief klimaatakkoord toe werken. Hierbij moet het creëren van een gelijk internationaal speelveld een prominente plaats krijgen. Een gelijk speelveld voor een klein land als Nederland is de enige optie om een betekenisvolle impact te hebben op het wereldwijde klimaatprobleem.

Het recente voorstel voor hoofdlijnen van het klimaatakkoord merkt op dat de spelregels voor de Nederlandse elektriciteitsmarkt niet bij de grens stopt en dat samenwerking met onze buurlanden belangrijk is. In het verduurzamen van de Nederlandse industrie erkent het klimaatakkoord ook de noodzaak tot inzet op Europese en internationale kaders. Bij verdere uitwerking van beleidsinstrumenten voor duurzame bedrijfsvoering wordt gesproken over heldere carbon accounting principes en monitoring volgens vastgestelde en geaccepteerde regels.

Wat ons betreft zijn de volgende twee maatregelen belangrijke pijlers van een effectief Nederlands klimaatbeleid in het internationale speelveld: 1) stimuleren van een effectieve CO2-economie en; 2) bevorderen van duurzame bedrijfsvoering. 

CO2-economie

Het feit dat gedurende de afgelopen weken de prijs van CO2-emissierechten is gestegen van nog geen acht euro per ton begin 2018 tot meer dan 25 euro medio september 2018 is een overwinning voor de EU. Het Europese systeem voor CO2-emissiehandel (ETS) werkt (toch). Vervuilen kost (toch) geld. Dit is voornamelijk het gevolg van de recente hervormingen van het ETS. Vanaf 1 januari 2019 gaat het zogeheten marktstabiliteitsreserve overtollige CO2-emissierechten uit de markt verwijderen die zich in het afgelopen decennium hadden opgebouwd. Industriële partijen en bedrijven uit de energiesector die onder het ETS vallen lijken steeds meer te anticiperen op het effectief beprijzen van CO2-uitstoot.

Verder is de effectieve CO2-prijs het gevolg van de extreme weersomstandigheden in Europa deze zomer. De recente warmte en droogte heeft de opwekking van kernenergie in Frankrijk beïnvloed en zich vertaald in lagere output in waterkrachtenergie en windenergie in respectievelijk Noorwegen en Duitsland. Dit betekent dat meer fossiele brandstoffen werden verbrand om dit te compenseren1. Het uiteindelijke doel van een effectieve CO2-economie echter is niet een hoge CO2-prijs maar CO2-reductie. “Het ETS is en blijft een middel om uitstoot van broeikasgassen te reduceren. In de ultieme situatie is de prijs zelfs nul; er zal dan immers geen vraag naar CO2-emissierechten meer nodig zijn omdat alles dan al is verduurzaamd”2. 

Om een effectieve CO2-economie te bereiken zet Nederland in op een eenzijdige en nationale CO2-minimumprijs. Deze prijs bestaat uit een combinatie van de CO2-prijs die volgt uit het ETS en een nationale heffing.

De kunst bij het eenzijdig invoeren van een nationale CO2-minimumprijs is deze te vertalen in gezamenlijk beleid van een groep van prime movers. Gesteund door het voorbeeld van Groot-Brittannië, dat in 2013 al een werkzame minimum CO2-prijs instelde, zou Nederland druk op buurlanden kunnen uitoefenen om dit beleid te volgen. Denk hierbij aan Europese leden van de Powering Past Coal Alliance zoals België, Denemarken, Frankrijk en Luxemburg. Via een bottom-up aanpak van Nederland zou deze prime mover groep de hele EU onder druk kunnen zetten om uiteindelijk tot een Europese minimum CO2-prijs te komen.

Effectiever Nederlands beleid ter bevordering van de CO2-economie is volgens ons door samen met een kopgroep van Europese landen ETS-flankerend beleid te voeren door extra CO2-rechten op te kopen. Vreemd genoeg wordt deze optie zonder toekenning van budget alleen kort in het regeerakkoord genoemd. In het voorstel voor hoofdlijnen van het klimaatakkoord niet. 

Duurzame bedrijfsvoering

Net als bij de CO2-prijs heeft klimaatverandering in toenemende mate impact op de bedrijfsvoering van internationaal concurrerende ondernemingen. Bij de presentatie van wetsvoorstellen ter bevordering van duurzame financiering eerder dit jaar stelde de Europese Commissie dat financiële verliezen door klimaatverandering wereldwijd in 2016 € 117 miljard bedroegen; een stijging van 86 procent sinds 2007.

Dit verklaart onder meer de wereldwijd toenemende populariteit van duurzaam beleggen3. Bij duurzaam beleggen houdt een belegger naast het financieel rendement ook rekening met duurzame besluitvorming volgens ESG-principes. ESG staat voor environmental (milieu), social (sociaal) en governance (bestuur). Een duurzaam belegger houdt zich dus simpel gezegd bezig met de effecten van zijn beleggingen op de samenleving. Er wordt bijvoorbeeld gekeken of en hoe bedrijven waarin wordt belegd hun CO2-uitstoot beperken4.

Inmiddels zijn er diverse richtlijnen beschikbaar die bedrijven inzicht bieden in het klimaateffect van hun totale waardeketen. Voor het meten van de hele keten van grensoverschrijdende en directe en indirecte emissies van een organisatie is het Greenhouse Gas Protocol (GHG P) van de World Business Council for Sustainable Development de meest gebruikte methodologie.

Het bepalen van een CO2-voetafdruk volgens het GHG P maakt ook deel uit van de disclosure-principes van de Taskforce on Climate-related Financial Disclosures (TFCD). Consistent met internationaal geaccepteerde kaders voor financiële verslaggeving maken deze door de internationale industrie geïnitieerde principes (governance, strategie, risicomanagement, statistieken en doelstellingen) de gehele milieu-effecten van een onderneming inzichtelijk5. Standaardiseren van het eenduidige en toegankelijke TFCD-raamwerk is volgens ons een essentieel beleidsinstrument voor duurzame bedrijfsvoering en het monetariseren van klimaatverandering.

Recent onderzoek naar de aandacht voor klimaatverandering in de jaarverslagen van 45 beursgenoteerde ondernemingen in Nederland toont echter aan dat er bij de meesten sprake is van gebrekkige informatievoorziening omtrent duurzame bedrijfsvoering. Het grootste deel van de ondernemingen geeft weliswaar informatie over de CO2-uitstoot maar veel minder over feitelijke en potentiële impact van klimaat-gerelateerde risico’s op de eigen activiteiten, organisatie, strategie en financiën6.

In 22 van de 45 verslagen wordt aan de hand van het GHG P over CO2-uitstoot bericht, slechts in enkelen gevallen komt hier de hele keten van emissies (scope 1-3) aan bod7. Met name informatie over scope 3, d.w.z. indirecte CO2-uitstoot door inkoop van diensten en producten bij derden blijft achterwege. De zeven ondernemingen die een toelichting geven vanuit het TFCD-raamwerk doen dit zonder volledig in te gaan op de talrijke, door de Taskforce uitgewerkte, materiele, financiële en strategische risico’s van klimaatverandering.

Een langjarige inzet op een effectieve CO2-economie en het standaardiseren van een raamwerk voor duurzame bedrijfsvoering moeten bij de verdere uitwerking van het klimaatakkoord essentiële pijlers zijn. Door hier een voortrekkersrol in te nemen kan Nederland op een betekenisvolle wijze strijden voor een eerlijker internationaal speelveld en een lagere mondiale CO2-uitstoot.

Read the full length article of this opinion piece in English by clicking here.

-----

Noten:

1 https://www.ft.com/content/9fe02e84-aa9c-11e8-94bd-cba20d67390c

2 https://insights.abnamro.nl/2018/09/energiemonitor-september-energieprijzen-in-de-lift/

3 http://www.gsi-alliance.org/wp-content/uploads/2017/03/GSIR_Review2016.F.pdf. Het meest recente rapport (2016) van de Global Sustainable Investment Alliance stelt dat wereldwijd $22,8 biljoen aan activa worden beheerd onder duurzame beleggingsstrategieën, een stijging van 25 procent sinds 2014. In relatieve termen staat verantwoord beleggen nu op 26 procent van alle professioneel beheerde bedrijfsmiddelen wereldwijd.

4 “Wat is duurzaam beleggen?” op http://www.vbdo.nl/

5 https://www.fsb-tcfd.org/publications/final-recommendations-report/

6 “Klimaatverandering verovert een plekje in het jaarverslag” van Prof. Dr. Dick de Waard: https://www.nba.nl/globalassets/accountants-in-business/publicaties/magazine-thema-klimaat-accountants-in-business-17-aug-2018.pdf

7 Scope 1 emissies vormen de directe uitstoot van een bedrijf door verbranding van fossiele brandstoffen. Scope 2 zijn indirecte emissies die veroorzaakt worden door het genereren van de ingekochte energie door een organisatie.

Russische verklaringen over hun spionageactiviteiten zijn er deze week wel op vooruitgegaan. 

De Russen die verdacht werden van de gasaanval op de Russische ex-spion Skripal in het Engelse Salisbury waren daar naar eigen zeggen op vakantie. Voor een hilarisch interview bleken ze een reisgids uit het hoofd te hebben geleerd en imponeerden ons met feitjes over de hoogte van de toren van de lokale kathedraal die volgens hen erg beroemd was.

De vier die vorige week in Nederland werden opgepakt, waren volgens de Russische minister van buitenlandse zaken Lavrov op ‘routinetrip’. Niks geen toeristen dus, maar volgens hem gewoon ‘experts’ (in wat?), die van tijd tot tijd een routineus bezoekje aan Nederland brengen. Kennelijk was dat bezoekje zo saai dat ze even langs de OPCW reden om daar het wifinetwerk te hacken. De OPCW was toevallig toch net bezig met het onderzoek naar Skripal.

Het afgelopen weekeinde vroeg ik een Russische collega hoe hij over dit soort zaken dacht. Hij haalde zijn schouders op: stom dat ze zich lieten pakken, maar er zal vast ook een hoop zijn goed gegaan waarvan jullie niets weten. Daarin had hij gelijk.

Wie een beetje op de hoogte is van wat er momenteel in Rusland over buitenlandbeleid wordt geschreven, weet ook dat er een propagandaoffensief gaande is om vriend en vijand duidelijk te maken dat Poetin het ene na het andere succes boekt. Inderdaad hebben de annexatie van de Krim en het ‘redden’ van Syrië de nationale trots veel goed gedaan. Nu daardoor het zelfbewustzijn tot ongekende proporties is gestegen, kunnen desastreus verlopen operaties van de geheime dienst met veel aplomb worden afgeserveerd als westers nepnieuws bedoeld om de geweldige Russische successen te maskeren.

Imagoschade?

Dit alles maakt de constatering in NRC Handelsblad van Steven Derix dat Rusland door de affaire imagoschade heeft opgelopen zo ongefundeerd dat deze niet eens door hun eigen fact-checker zou komen. De verontwaardiging over die slechte Russen in Den Haag duidt vooral op naïviteit omdat Nederland precies hetzelfde als de Russen doet. Begin dit jaar was het hele land vervuld van trots. Een hacker kwam tijdens een routinetrip op het Russische internet terecht bij de hackersgroep Cozy Bear, die bezig was de Amerikaanse presidentsverkiezingen te beïnvloeden. Pikant: Cozy Bear zijn de collega’s van Fancy Bear die kennelijk achter de OPCW-hack zaten.

De Nederlandse reacties laten zien hoe gemakkelijk een land wegzakt in vijandbeelden. Als Rusland Nederland hackt is dat slecht, maar omgekeerd is het goed. Daarmee wordt het werk van de geheime diensten onderdeel van een ongezonde strijd. Het versterken van vijandbeelden door openheid over inlichtingen staat normalisering van de relaties op den duur alleen maar in de weg.

Waarom dan toch die openheid? Dat heeft volgens mij een binnenlandse verklaring. Minister Ollongren moest zich eind vorig jaar in bochten wringen om geen voorbeelden te hoeven geven van Russisch nepnieuws. Met de onzinnige Russische reacties op de affaires Skripal en OPCW maken de Russen duidelijk dat ze dat inderdaad verspreiden. Het gevolg? De naïviteit neemt in ons land wat af, maar de relatie met de Russen verzuurt verder.

Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw hier.

On Wednesday 10 October 2018, the Committee on Foreign Affairs and the subcommittee on Security and Defence of the European Parliament held a SEDE Public Hearing on “Artificial Intelligence and Its Future Impact on Security”.  In recent years, artificial intelligence has become more and more ubiquitous in the discussion that surrounds the future of security and events like this are important for framing the discussion.  

At this event Tim Sweijs, the Director of Research at The Hague Centre for Strategic Studies, spoke alongside Wendy Anderson, Adjunct Senior Fellow, Center for a New American Security, on the first panel entitled “The impact of AI on the future of defence” followed by questions and answers from the audience. Tim drew references to the HCSS reports "Artificial Intelligence and the Future of Defense" and "Playing To Your Strengths: A Different Perspective on Future Capabilities for the Royal Netherlands Army." The latter contains a dedicated section to AI and the role it will play for the Royal Netherlands Army in the coming years.  

On the second panel, “Regulating AI in the area of defence”, Allan Dafoe, Director of the Governance of AI Program at the Future of Humanity Institute at the University of Oxford, was joined by Marcel Dickow, Head of International Security Research Division, German Institute for International and Security Affairs. Again, this panel was followed by questions and answers from the audience. This SEDE Public Hearing was opened and closed by Anna Fotyga, the Chair of the Subcommittee on Security and Defence.

Watch the contribution of Tim Sweijs below.

To watch the full SEDE Public Hearing, click here.

De energietransitie heeft een onverwacht bijeffect: hogere olieprijzen. Dit schrijven Lucia van Geuns en Jilles van den Beukel in het FD. 

Banken zijn, onder maatschappelijke druk, terughoudend geworden met investeren in fossiel. Voor kleine bedrijven die zich specialiseren in het zoeken naar nieuwe velden is de financiering vrijwel geheel weggevallen. Grote bedrijven als Shell blijven, ook nu de olieprijzen weer aantrekken, voorzichtig met het investeren in exploratie en het ontwikkelen van nieuwe velden.

Lees het opinie artikel in het FD hier (inloggen vereist). 

Zie ook het paper over hogere olieprijzen geschreven door Lucia en Jilles, hier en beluister de podcast over hetzelfde onderwerp. 

Photo by I saw_that on Foter.com / CC BY-NC-ND

On Wednesday 10th October 2018, the Committee on Foreign Affairs and the subcommittee on Security and Defence of the European Parliament will be holding a SEDE Public Hearing on “Artificial Intelligence and Its Future Impact on Security”.  In recent years, artificial intelligence has become more and more ubiquitous in the discussion that surrounds the future of security and events like this are important for framing the discussion.   

At this event Tim Sweijs, the Director of Research at The Hague Centre for Strategic Studies, will be speaking alongside Wendy Anderson, Adjunct Senior Fellow, Center for a New American Security, on the first panel entitled “the impact of AI on the future of defence” followed by questions and answers from the audience. Tim will draw reference to the HCSS reports "Artificial Intelligence and the Future of Defense" and "Playing To Your Strengths: A Different Perspective on Future Capabilities for the Royal Netherlands Army", wherein there is a dedicated section to AI and the role it will play for the Royal Netherlands Army in the coming years.  

On the second panel, “regulating AI in the area of defence”, Allan Dafoe, Director of the Governance of AI Program at the Future of Humanity Institute at the University of Oxford will be joined by Marcel Dickow, Head of International Security Research Division, German Institute for International and Security Affairs. Again, this panel will be followed by questions and answers from the audience. This SEDE Public Hearing will be opened and closed by Anna Fotyga, the Chair of the Subcommittee on Security and Defence.

This event will be livestreamed on Wednesday 10th October at 9:00am, you can watch it here.

Alexander Klimburg lauds a study on the impact of the Russian disinformation campaign. 

Read Alexander Klimburg's review of "Cyberwar: How Russian Hackers and Trolls Helped Elect a President: What We Don’t, Can’t, and Do Know" by Kathleen Hall Jamieson, Oxford University Press (2018) here. It is published on October 9, 2018 in Nature.

Photo on Foter.com

Financial institutions and the governments that regulate them aren’t doing nearly enough to prevent money laundering.  

Assistant Analyst Gabriella Gricius wrote a contribution to Foreign Policy. Read the entire article here.

Photo by Thomas Rousing Photography on Foter.com / CC BY

We hebben er een nieuw handelsakkoord bij: het United States-Mexico-Canada- akkoord (USMCA). Ik breek mijn tong over de afkorting, maar president Trump vond die geweldig. 

USMCA is de nieuwe naam voor het Noord-Amerikaanse vrijhandelsakkoord Nafta. Dat mag niet meer zo heten, omdat het anders zou lijken dat Trump ten onrechte zou claimen dat hij een historische deal voor de natie en de wereld had gesloten.

Met de ontmanteling van Nafta heeft hij zijn zin gekregen. Bij zijn aantreden wilde hij al af van ‘het slechtste handelsakkoord dat ooit was gesloten’. Het paste in zijn aanval op alle multilaterale handelsovereenkomsten die ook leidde tot het opblazen van de Trans Pacific Partnership, waarmee Aziatische landen samen met Amerika een dam tegen de groeiende macht van China wilden opwerpen.

De bijl erin

Of het USMCA echt een briljante zet is, valt nog te bezien. Het mag na zes jaar worden aangepast. Als het voor Amerika te weinig oplevert, mag de bijl erin. Die dreiging is voor investeerders niet aantrekkelijk. Die willen zekerheid voor de lange termijn. Verwacht wordt dat de echt grote investeerders nu terughoudender worden. Dat gaat welvaart en banen kosten.

Dat was echter precies de reden waarom Trump van het oude akkoord af wilde. Want Amerikaanse bedrijven verplaatsten hun productie naar het lagerelonenland Mexico en de Canadezen overspoelden Amerika met hun goedkope zuivel. Alle partijen, inclusief Amerika zelf, hebben in de onderhandelingen water bij de wijn gedaan. Ook daardoor is het de vraag of het akkoord veel oplost. Toch is het akkoord goed nieuws. De kou is even uit de lucht. Dat gold ook voor de deal die EU-commissievoorzitter Juncker eerder dit jaar met Trump sloot. Om een handelsoorlog te voorkomen beloofde hij dat de Europese Unie meer sojabonen en LNG of vloeibaar gas zou gaan importeren.

Afgelopen weekeinde hoorde ik in Riga de voormalige Letse president Vaira Vīķe-Freiberga zeggen dat het goede van Trump is dat hij zo vaak van mening verandert dat hij uiteindelijk ook wat goeds kan zeggen. Omarmt Trump nu ineens het multilateralisme en wordt alles weer koek en ei? Het antwoord is nee.

Defensiebestedingen

Als de Navo-lidstaten niet meer aan defensie besteden, zal dat handelspolitieke gevolgen hebben. De druk op Duitsland en Denemarken om af te zien van de Northstream 2-pijpleiding neemt toe. Op zich heeft Trump een punt wanneer hij zegt dat hij Duitsland niet tegen de Russen wil helpen beschermen als Merkel afhankelijker van Russisch gas wil worden.

Hij heeft het atoomakkoord met Iran opgeblazen en dreigt Europese bedrijven met sancties als ze zaken met Iran blijven doen. Het Franse Total heeft zich inmiddels uit Iran teruggetrokken. En de handelsoorlog met China is nog lang niet voorbij. Dit, en Trumps onvoorspelbaarheid, maken de oude bondgenoten van Amerika geïrriteerd en argwanend.

De speech van Trump voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties versterkte dit. Hier wees hij de ‘ideologie van globalisme’ af. Weg met het multilateralisme, leve het patriottisme en de nationale soevereiniteit. Hij pleitte voor nieuwe vormen van samenwerking gebaseerd op patriottisme, voorspoed en trots. Kennelijk is het USMCA daarvan een voorbeeld.

Lees wekelijks de column van Rob de Wijk op de website van Trouw!

Op 4 oktober 2018 maakten de MIVD, het Ministerie van Defensie en de Britse overheid bekend dat zij in april van hetzelfde jaar een hack operatie gericht op de OPCW, de organisatie die toe ziet op het verbod op het gebruik van chemische wapens, hebben verijdeld. Vier Russische geheim agenten werden betrapt en het land uitgezet. 

Rob de Wijk gaf een toelichting bij Goedemorgen Nederland. Het item is hier terug te zien vanaf 08:53. 

Photo by OPCW on Foter.com / CC BY-NC