Het rechts-populistische nationalisme van de Britse premier Johnson begint op zelfdestructie te lijken. Het idee van take back control lijkt aantrekkelijk. Je bent weer baas in eigen huis. Je kunt migranten tegenhouden en je wordt rijker. Door de brexit zou wekelijks 350 miljoen pond extra in de gezondheidszorg kunnen worden gestoken. Het waren allemaal flagrante leugens.

Afgelopen woensdag kwam Johnson met wetgeving om het moeizaam onderhandelde akkoord met de EU eenzijdig te kunnen veranderen. Johnson stoort zich, gesteund door de hardcore brexiteers in regering en parlement, aan het feit dat in Noord-Ierland tot in lengte van jaren veel EU-regels van toepassing zijn om te voorkomen dat het Goede Vrijdagakkoord wordt opgeblazen. Dat in 1998 ondertekende akkoord maakte een einde aan de burgeroorlog in Noord-Ierland. Het akkoord was mede mogelijk gemaakt doordat dat de grenzen binnen de EU waren verdwenen. De protestanten konden zich richten op het Verenigd Koninkrijk, de katholieken op Ierland. Om een nieuwe burgeroorlog te voorkomen mag er dus geen harde grens komen.

Ook sommige tegenstanders van de brexit zijn tegen deze clausule in de scheidingsakte met de EU. “Je kunt niet toestaan dat er voor delen van je land andere regels gelden die zijn afgedwongen door een vreemde mogendheid”, beet een lid van het House of Lords mij ooit toe. Dit hadden ze eerder moeten bedenken. De Britten zijn inmiddels akkoord met een verdrag dat niet eenzijdig kan worden gewijzigd. Rechts-nationalistische populisten hebben bovendien het gevoel dat ze niets met de rest van de wereld te schaften hebben. Die gedachte is in een geglobaliseerde wereld waanzin.

Presidentskandidaat Biden is van Ierse afkomst

Belangrijke Amerikaanse Democraten hebben de Britten al gewaarschuwd dat als Biden president wordt er geen handelsakkoord komt als ze aan de afspraken over Noord-Ierland gaan morrelen. Biden is overigens van Ierse afkomst. Opmerkelijk is dat enige tijd geleden Trump heeft besloten om eerst een handelsakkoord met de EU te willen sluiten dat vervolgens als voorbeeld kan worden gebruikt voor dat voor het Verenigd Koninkrijk. Maar zolang Trump er zit, komt er helemaal geen akkoord.

Ik denk dat de EU zelf het politieke stuntwerk van de Britse premier met enige gelatenheid aanziet. Brussel kiest partij voor Ierland, een EU-lid. Als Johnsons plan het haalt, kan Brussel op een no-deal brexit aansturen en de premier de schuld geven. Voor de Britse hardliners is dat prima, want die denken dat ze van hun eiland een regelloos eiland kunnen maken dat een glorieuze toekomst tegemoet gaat. Maar wie naar de immense Europese markt wil exporteren moet zich aan de Europese regels en standaarden houden. Er is geen keus. Zelfs Trump is daar tot zijn chagrijn achter gekomen. China biedt ook geen alternatief. Dat land ligt te ver weg en door het besluit om Huawei uit het 5G-netwerk te bannen en inwoners van Hongkong een visum te geven is Johnson op ramkoers met president Xi komen te liggen.

De Britse zelfdestructie neemt verbazingwekkende proporties aan. Het maakt weer duidelijk dat rechts-populistisch nationalisme, dat ook in Nederland veel aanhang kent, uiteindelijk je eigen land te gronde richt. Daarvan wordt de gewone Brit als eerste de dupe.

Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug. 

Former HCSS assistant analyst Samuel Zilincik wrote an article for Military Strategy Magazine called “Antifragile Adversaries: How to Defeat Them?”

Most typologies of adversaries in Strategic Studies do not help us understand strategic practice. Accordingly, Zilincik’s article develops a new typology, rooted in the adversary's response to strategic performance. The article focuses on the adversaries who get stronger when engaged in violent interaction and explains the logic of defeating them. The new typology can explain strategic practice across strategic history, as well as in contemporary and future wars.

Read the complete article by Samuel Zilincik, “Antifragile Adversaries: How to Defeat Them?”, in Military Strategy Magazine, Volume 7, Issue 2, summer 2020, pages 32-38.

TikTok is de speelbal geworden in de tech-oorlog tussen de Verenigde Staten en China. Vanaf halverwege september zijn transacties met TikTok in de Verenigde Staten verboden, tenzij een Amerikaans bedrijf de app overneemt van TikTok's moederbedrijf ByteChance. Paul Verhagen, data-analist bij Den Haag Centrum voor Strategische Studies, geeft uitleg aan Elsevier Weekblad. 

Lees hier het hele artikel over de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China.

Paul Verhagen, China-expert en datawetenschapper bij The Hague Centre for Strategic Studies, zegt tegen EW dat een verkoop in theorie nog mogelijk is, maar dat het de vraag is hoeveel het bedrijf dan nog waard is. ‘Het is in elk geval een gamechanger.’ Gisteren benadrukte de Chinese overheid het recht te hebben de verkoop van technologie te blokkeren.

Mogelijk verkoopt TikTok straks het Amerikaanse deel van het bedrijf, terwijl de verkoop van de algoritmes van TikTok – die een gepersonaliseerde omgeving creëren – worden tegengehouden door de Chinese overheid. Verhagen: ‘TikTok is juist interessant vanwege de onderliggende algoritmes en kunstmatige intelligentie. Het beperkt hoe dan ook de marktwaarde van TikTok. De kern van dat hele bedrijf is namelijk het algoritme.’

Lange tijd leek de verkoop van TikTok een kwestie van tijd, maar de nieuwe Chinese regels brengen de verkoop aan bijvoorbeeld Microsoft in gevaar. Chinese wetgevers krijgen een stem in de mogelijke verkoop van TikTok aan een Amerikaans bedrijf. Verhagen: ‘Vanuit een puur commercieel perspectief zijn de nieuwe exportregels funest voor ByteDance. Zij kunnen namelijk niet meer opereren in de Verenigde Staten (vanaf medio september), en ze hebben nu eigenlijk niets meer om te verkopen.’ TikTok vecht een verbod op de app in Amerika aan bij de Amerikaanse rechter.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op 4 september 2020 in Elsevier Weekblad. 

Hoogleraar Internationale Betrekkingen en oprichter van HCSS Rob de Wijk denkt dat we 'hoe dan ook' op een klimaatcatastrofe afstevenen. Maar hij is opgetogen over de Green Deal: 'Dat moet een voorbeeld voor de hele wereld worden.'

Dit artikel en interview door Paul van Liempt verscheen oorspronkelijk op 4 september 2020 op DuurzaamBedrijfsleven.nl. 

Hij ging in maart voor een weekje naar zijn huis in Frankrijk, in de Bourgogne, 'in het midden van het land.' Door de lockdown zou hij er met een kleine onderbreking bijna een half jaar blijven. En in die periode kwam hij tot nieuwe inzichten. Op het persoonlijke vlak had hij tijd om te reflecteren op zijn werkdrift. De 'idiote gewoonte' om honderd-urige werkweken te maken heeft hij afgezworen. De 'managementshit' bouwde hij al af, maar laat hij vanaf nu volledig aan zich voorbijgaan. En na een week intensief nadenken en schrijven, neemt hij voor het eerst vrij in de weekenden. Hard nodig om bij te komen. En hij kan meteen, 'en nu echt', genieten van de prachtige natuur om hem heen.

Samenhang tussen klimaat en geopolitiek

Ook vakmatig kwam hij op andere gedachten. Hij is veel optimistischer geworden over Europa. Brussel kan veel meer voor elkaar krijgen dan hij aanvankelijk vermoedde. En de door hem in zijn boeken beschreven 'perfect storm' waar we middenin zitten, ‘een samengaan van grote mondiale ontwikkelingen die elkaar versterken en de wereld drastisch veranderen', kent een dominante factor die de komende decennia de hoofdrol zal spelen op alle agenda's. Hij doelt op klimaatverandering. Door hem altijd al als belangrijk gezien, maar nu van een grotere orde dan ooit. In zijn geest rijpt een boek over dit grote thema, waar hij nog niet eerder op die manier over schreef. Een boek over de volgens hem allesbepalende samenhang tussen klimaat en geopolitiek.

Rob de Wijk (1954) is hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden, oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studie (HCSS) en columnist in Trouw. Een veelschrijver van rapporten en analyses. En van boeken als 'De Nieuwe Revolutionaire Golf. Waarom burgers zich van hun leiders afkeren.' En van de bestseller 'De Nieuwe Wereldorde. Hoe China sluipenderwijs de macht overneemt.' Gevoegd bij zijn talloze spreekbeurten en media-optredens is De Wijk een invloedrijke speler in het debat.

We stevenen onafwendbaar op klimaatcatastrofes af

Al in 2012 schreef De Wijk het boek ‘Vijf voor Twaalf’. Een alarmerende titel, waarin hij politici aanspoorde vaart te maken met 'de grote uitdagingen van deze tijd.' Hij noemde de opkomst van grootmacht China, de grondstoffen schaarste, klimaatverandering, de financiële crisis en stagnerende economische groei.

De directeur van HCSS ergert zich wild aan de politiek die niets doet met waarschuwingen van experts, maar vervolgens bij diezelfde experts aanklopt voor oplossingen als het te laat is. Hij ziet hetzelfde patroon bij veel dossiers terugkeren. Bij China, bij Corona en bij klimaatverandering. Het is allemaal voorspeld. De opkomst van China. De huidige pandemie werd vanaf de jaren negentig zelfs aangekondigd, maar pas bij de enorme wake up call waar we nu mee te maken hebben wordt er actie ondernomen, constateert hij. Een diepe zucht nauwelijks onderdrukkend, verwijst hij naar het klimaatverhaal. De discussie begon decennia geleden over het voorkomen van klimaatverandering en is nu overgegaan in het tegengaan van rampen. Mensen handelen mensen pas als het te laat is, betoogt hij. En politici hebben geen zin het kapitaal van een land in iets te steken wat nog niet heeft plaatsgevonden.

Hoe kom je uit die impasse? Want roepen dat er maatregelen moeten worden genomen is een boodschap die niet aankomt

"Na al die jaren vrees ik dat mensen pas handelen als het te laat is. Het zit diep in de menselijke natuur gebakken. Het zit ook diep in het politieke systeem gebakken. Een aantal klimaatcatastrofes zijn onafwendbaar."

Dat is een erg fatalistische boodschap

"Weet je hoe het politiek gaat? Mark my words: laat het tegengaan van de opwarming van de aarde maar schieten. Laten we proberen het een klein beetje in de klauwen te houden, want daardoor hebben we in ieder geval schonere lucht en een beter leefklimaat. Maar laat het verder maar gewoon gebeuren en daarna zien we wel. De Amerikanen noemen dat Consequence Management: het managen van de extreme gevolgen van iets."

Dan is het later dan vijf voor twaalf. Hoe laat is het nu?

"Tegen politici die nu nog roepen dat het 5 voor 12 is zeg ik: 'Hou toch op!' Het is allang twee uur in de nacht, of nog later." Lachend: 'Mijn boek over China is een succes geworden omdat het te laat kwam, het enige voordeel van vertraagde reacties. Maar serieus: je moet niet kijken naar klimaatmodellen, die voldoen niet. Hetzelfde probleem als je bij het CPB ziet. Ze trekken lijnen door: als het in het verleden zo was, zal het er in de toekomst ongeveer zo uitzien. Met variabelen naar links en rechts. Mijn instituut doet dat nooit. Wij gaan uit van kantelmomenten. Op basis daarvan maak je scenario's. Je kijkt wat er politiek gebeurt en trekt je conclusies. Mijn conclusie over klimaatverandering: het gaat helemaal fout. De discussie is nu: hoe kunnen we zekere catastrofes zoveel mogelijk in de hand houden?"

Rob de Wijk is tijdens Corona in Frankrijk niet in een zware depressie beland, lacht hij, hij ziet alles juist helderder voor ogen. Tijdens het schrijven van een boek over de vraag waarom Xi, Trump en Poetin de EU haten, kwam hij daardoor tot een fundamenteel ander inzicht. Omdat hij veel leest, reist en hoofdpersonen op het politieke en maatschappelijke toneel spreekt, ontdekte hij dat bedrijven overal ter wereld volgens Europese standaarden produceren om toegang te krijgen tot die enorme markt. Xi, Trump en Poetin zien de EU door de in de handelsakkoorden vastgelegde standaarden als één sterke speler. Het maakt van de EU een supermacht van jewelste, meent hij.

Onderschatten we onszelf in Europa?

"Natuurlijk! Landen buiten de EU hebben een andere visie over ons. Ze maken geen onderscheid tussen VN, Navo en EU. De top van de EU heeft het wel door. Die weet dat ze machtig is."

Wat was hier het kantelpunt voor jou?

"Door de Corona-crisis is er iets gebeurd binnen de EU, wat daarvoor onmogelijk was. We zijn in een klap onze naïviteit over China kwijtgeraakt, harder tegen Rusland gaan optreden en discussies los van Amerika gaan voeren. De EU is totaal verbouwd na die historische top in Brussel met die deal over het herstelfonds. Historisch, omdat de EU daar besloten heeft voor de eerste keer gezamenlijk schulden aan te gaan, betaald door Europese belastingen. Met enorme gevolgen. Voor het eerst heeft de EU nu bijvoorbeeld de macht om een digi-taks voor Amerikaanse techbedrijven in te voeren. De Europese Commissie is nu zo sterk dat ze dit zonder tegendruk kan doen. Ik ben in vijf maanden Corona veel optimistischer geworden over Europa."

Ook over de Green Deal?

"Dat moet een voorbeeld voor de hele wereld worden. Meer geld in vergroening en technologie. Die twee zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden."

Vooraanstaande economen twijfelen aan die Green Deal. Ze zeggen dat je er in Italië niemand over hoort en de Deal daardoor bijdraagt aan het uiteenvallen van de EU

"Ik denk dat de Green Deal een grote kans maakt, omdat de meerjarenbegroting en het herstelpakket aan uitgaven voor de Deal gekoppeld zijn. Daarom is het zo revolutionair wat er gebeurd is. De EU kan met geld sturing geven. Economen denken niet in termen van machtspolitiek. De EU kan de vergroening nu gewoon opleggen. En Italië spreekt er wel degelijk over. Ik herinner me dat premier Conte meteen na het akkoord triomfantelijk zei: 'We hebben nu de kans het land groener, digitaler en innovatiever te maken.' In de zogeheten Next Generation Deal staat precies beschreven waar het geld aan wordt besteed. Er is geen weg meer terug."

Alle indicatoren wijzen er volgens De Wijk op dat we in een overgangsfase zitten. Het oude politieke systeem met maakbaarheid als belangrijke pijler, gaat over naar een nieuw politiek systeem waar anticipatie, aanpassingsvermogen en weerbaarheid voorop staan. Dat vereist in zijn ogen dat leiderschap opnieuw gedefinieerd moet worden. Oude politieke leiders moeten plaats maken voor een nieuwe generatie die inzet op meer internationale samenwerking. De toekomstige leider moet het vermogen hebben uit te leggen waarom bepaalde maatregelen een bijdrage leveren aan economische stabiliteit en veiligheid, ook al lijken ze intuïtief nadelig uit te werken.

Dat vereist eens temeer lange termijn denken

"Het vereist visionair leiderschap. Een visie hebben over hoe een land zich moet ontwikkelen. Dat heb je nodig in tijden van grote veranderingen. De tijd van technocratische fiksers of politieke managers is voorbij. Die zijn gewend elk probleem met geld te lijf te gaan. Rutte is niet geschikt voor dat visionaire leiderschap. Maar hij heeft wel een visie op de EU en op Europa. In 2018 in Berlijn en in 2019 in Zürich hield hij in lezingen op prestigieuze podia een samenhangend beeld van een sterke EU op. Maar in Nederland durft hij het niet te zeggen. Dan gaat hij mee in flauwekul als 'de EU is een feestcommissie op zoek naar een feestje.' Dat is heel slecht."

Toch te bang uit electorale overwegingen? Dat het hem te veel zetels kost?

"Die angst is er in veel te hoge mate. En maar kijken wat de populisten op de rechterflank erover zullen zeggen. Het is onnodig en ongegrond. Hij miskent hoe groot de support voor de EU is. Niet dat mensen op de banken staan te springen, maar alle peilingen en de Eurobarometer geven aan dat 65 tot 70 procent voor een sterke EU is. Het geldt ook voor klimaatverandering. Ik weet dat Frans Timmermans zijn Green Deal verhaal er doorheen heeft gejast, in de wetenschap dat hij kon rekenen op steun van een ruime meerderheid van de Europese bevolking."

Een veel groter thema dan Corona?

"Immens veel groter. Mensen zijn bereid hun gedrag te veranderen omwille van klimaatverandering. Niet omwille van een pandemie, dat vinden ze maar lastig. Door de pandemie wordt niet alles anders, dat is gelul. Mensen gaan straks weer terug naar af, dat is na elke pandemie gebeurd. Met klimaatverandering ligt het anders. Je zag IJsberen op afbrokkelende IJsbergen sip kijken. Je ziet de gletsjers kleiner worden en de woestijnen groter. Daar zijn mensen voor te mobiliseren, een pandemie is van voorbijgaande aard. Wat ook enorm helpt is de dagelijkse stroom nieuws over dit onderwerp. Mensen zien voortdurend wat er gebeurt."

Waterstof en kernenergie: denk na over de echte transitie

Ook Rob de Wijk veert op als waterstof ter sprake komt. Daar vol op inzetten heeft zijn voorkeur, 'een geweldige energiedrager.' Hij sprak er over met Diederik Samsom (kabinetschef en rechterhand van Timmermans). De Wijk vindt waterstof heel interessant, omdat je de infrastructuur van gas kunt aanwenden. En je kunt er thuis zelfs je gasfornuis, met kleine aanpassingen, voor gebruiken. De Wijk: "Ik vroeg Samsom waarom dat stagneerde en hij zei dat GroenLinks en de milieulobby binnen de PvdA tegen zijn. Die gaan pas mee als blauwe waterstof volledig overgaat in groene waterstof. Ongelofelijk!

Dit heeft ook met leiderschap te maken. Zeg tegen die milieubeweging: 'Sodemieter op, we maken nu de vlucht naar voren!' Ik heb hier ook met transitiehoogleraar Jan Rotmans over gedebatteerd. Die blijft ook in de ideologie van de activist hangen en wijst steeds op de technologische mogelijkheden, maar hij lijkt soms de politiek-maatschappelijke effecten te negeren. Denk na over de echte transitie: hoe kom je van A naar B? Niet in ideologische, maar wetenschappelijke termen. Maak van Groningen dé waterstofprovincie van Nederland. Als je het niet doet mis je veel."

Is kernenergie dan ook nog nodig?

"Zeker. Op basis van emotie worden vaak domme besluiten genomen. Duitsland stopte abrupt met kernenergie na Fukushima. Ze waren bang voor een explosie, een tsunami en een aardbeving. Verkeerde reden! Ze komen allemaal niet voor in Duitsland. Ik ben in Fukushima geweest. Je kunt er over het terrein lopen. Alles is afgeschakeld, het gaf een kolere bende, maar er is niks gebeurd. De lobby greep het aan om te roepen dat het niet veilig is, maar dat is het juist wel."

En het afval?

"Dat is een probleem, maar het is heel weinig en goed beheersbaar. Vanuit mijn werkkamer in Frankrijk kijk ik uit op de bergen. Daar kun je een gat in boren en er ongelimiteerd afval in pompen zonder dat er wat gebeurt. Dit is het type energie met de minste ongelukken en doden. Ik merk om me heen dat de ban op kernenergie er af gaat. Er gaan ook stemmen in Nederland op om over een kerncentrale na te denken. Je moet vooral praten over de energiemix die je nodig hebt. Kijk naar wat we in 2050 nodig hebben. Meer groen, wat minder gas en veel minder bruinkool. Het is een proces dat decennia in beslag neemt en uiteindelijk internationaal moet worden opgelost."

Hoe kan zo'n mondiale aanpak er uit zien?

"Naast het klimaatpanel van de VN heb je een panel nodig dat de gevolgen van klimaatverandering gaat aanpakken. Het klimaatpanel wordt aangevallen door klimaatontkenners. Maar zelfs de grootste sceptici ontkennen niet dat er klimaatverandering plaatsvindt. Ontkoppel de discussie. Creëer een apart panel dat kijkt naar de gevolgen van klimaatverandering en aan de hand daarvan scenario's opstelt. Het kan ook het initiatief van een kleiner aantal landen zijn. Het zal moeten, dit is de belangrijkste discussie van de komende decennia."

Dit artikel en interview door Paul van Liempt verscheen oorspronkelijk op 4 september 2020 op DuurzaamBedrijfsleven.nl. 

De Johan de Witt Conferentie vond dit jaar online plaats. Tijdens een lunch met vice-admiraal Rob Kramer spraken Ed Kronenburg (voormalig topdiplomaat), Rem Korteweg (Brexit specialist van Instituut Clingendael) en Han ten Broeke (voormalig VVD-politicus verbonden aan het Den Haag Centrum voor Strategische Studies). Zij bespraken de veiligheidssituatie in het maritieme domein, de gevolgen van de komende BREXIT en de rol van de maritieme industrie binnen het huidige Europese speelveld.

Luister de gehele Johan de Witt Conferentie hier. 

Over de Johan de Witt Conferentie 

Jaarlijks wordt de Johan de Witt Conferentie georganiseerd, op de donderdag voor de Wereldhavendagen. De Wereldhavendagen kunnen dit jaar in verband met de coronapandemie niet plaatsvinden. Desondanks werd ook dit jaar de Johan de Witt-conferentie georganiseerd, zij het in een andere vorm. De conferentie vond geheel online plaats, als podcast, onder het thema 'The perfect storm'. 

De Covid-19 pandemie heeft op de korte termijn implicaties voor de Europese veiligheid. Binnen en aan de randen van Europa heeft de coronacrisis effecten op het functioneren van de rechtsstaat, op de sociale veiligheid en politieke stabiliteit, en op de intra- en interstatelijke competitie. Deze nationale en internationale veiligheidsimplicaties zijn eerder indirect dan direct van aard, maar tegelijk zeer aanzienlijk. Gezien deze veiligheidsimplicaties is het essentieel dat Nederland zich internationaal blijft inzetten op democratische normen, goed bestuur en de bescherming van mensenrechten. Verdere escalatie van maatschappelijke onrust en politieke instabiliteit in kwetsbare landen vergt inspanningen op het gebied van conflictpreventie, conflictindamming en conflictstabilisatie. Daarnaast is het belangrijk dat toeleveringsketens van kwetsbare goederen onder de loep  worden genomen en de mondiale weerbaarheid tegen toekomstige pandemieën wordt verstrekt.

In een nieuwe paper doet Tim Sweijs (Den Haag Centrum voor Strategische Studies) met zijn mede-auteurs aanbevelingen voor hoe Nederland zich in deze crisis op het internationale toneel op zou moeten stellen. Sjoerd Sjoerdsma (D66) ziet kansen voor ons land en de EU om er op datzelfde toneel sterker uit te komen. Ze zijn beide te gast bij Paul van Liempt in deze aflevering van De Strateeg.

Luister de aflevering hier op de website van BNR Nieuwsradio. 

Te gast:

• Tim Sweijs, directeur onderzoek bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies
• Sjoerd Sjoerdsma, Tweede Kamerlid D66

Over deze podcast:

De Strateeg verschijnt eens in de twee weken. Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.

Host: Paul van Liempt | Redactie: Diederik de Groot

Tips, vragen of andere opmerkingen over De Strateeg? Stuur dan een mailtje naar diederik.de.groot@bnr.nl.

• Luister aflevering 1 hier terug: “Ethisch zijn, of blijven leven?”
• Luister aflevering 2 hier terug: “Oorlog in de toekomst, doet de mens nog mee?”
• Luister aflevering 3 hier terug: “Je gezondheid, of je rechten?”
• Luister aflevering 4 hier terug: “Een crisis in een crisis”.
• Luister aflevering 5 hier terug: "De coronacrisis in het groot"
• Luister aflevering 6 hier terug: “Killerrobots, feit of fictie”
• Luister aflevering 7 hier terug: "Een cyberramp: voorkomen in plaats van genezen"
• Luister aflevering 8 hier terug: "Mag Vladimir Poetin komen shoppen in Hengelo?"
• Luister aflevering 9 hier terug: "Een pandemie van desinformatie"
• Luister aflevering 10 hier terug: "Zorgt corona straks voor natte voeten"
• Luister aflevering 11 hier terug: "Beslist corona de strijd om wereldheerschappij?"
• Luister aflevering 12 hier terug: "Hoe cyberdreiging ons leven kan ontwrichten"
• Luister aflevering 13 hier terug: "De Zuid-Chinese Zee" niet goedschiks, dus kwaadschiks"
• Luister aflevering 14 hier terug: "Als Bangkok onder water loopt"

Op het moment dat bekend werd dat de Russische oppositieleider Navalny was vergiftigd, maakte Facebook bekend dat het platform voor een Russische beïnvloedingscampagne werd gebruikt. Facebookpagina’s werden misbruikt door het Internet Research Agency, de trollenfabriek in St. Petersburg die een continue stroom nepnieuws produceert. Doel was het beïnvloedden van linkse Britse en Amerikaanse kiezers. Ze werden bestookt met ‘nieuws’ en opinies over de rellen in de Amerikaanse steden, de Amerikaanse ­betrokkenheid bij oorlogsmisdaden en de gruwelijke gevolgen van het kapitalisme.

Plaats dit in de context van een in juli verschenen rapport van de inlichtingencommissie van het Britse parlement en je bent niet verbaasd. De commissie moest onderzoeken of de Russen het brexitreferendum hadden beïnvloed. De verbijsterende conclusie was dat de Britse inlichtingendienst en de Britse regering die mogelijkheid bewust hadden genegeerd. Maar volgens de commissie zouden de staatsomroepen RT en Spoetnik met hun desinformatiecampagnes wel degelijk invloed hebben gehad. Ook werd een relatie gesuggereerd met Londen als ‘laundromat’; een witwasserette voor illegaal Russisch geld. Omdat de Britten een makkelijk doelwit zijn, concludeerde het rapport dat Russische beïnvloeding het nieuwe normaal is.

In dat andere doelwit van de facebookcampagne, Amerika, verscheen vorige maand een bijna twintig keer zo dik rapport. Het was het langverwachte rapport van de Senaatscommissie die de Russische beïnvloeding tijdens de presidentsverkiezingen van 2016 onderzocht. Pikant was dat dit rapport onder leiding van een Republikeinse senator tot stand kwam. Dus Trump kon moeilijk zeggen dat dit een Democratische hoax was. De commissie bevestigde de conclusies van het eerdere onderzoeksrapport van Mueller, maar ging een stap verder. Paul Manaford, Trumps campagnevoorzitter, onderhield lange tijd nauwe contacten met ene Konstatin V. Kilimnik, die een Russische inlichtingenofficier bleek te zijn. Daarmee werd de link tussen de Rusland en de Trump-campagne bewezen.

Ogenschijnlijk zit er geen logica in de aanpak, maar schijn bedriegt

De gevallen die nu aan het licht zijn gekomen, passen in een eindeloze rij, variërend van de beïnvloeding van het onafhankelijkheidsrefendum van Catalonië en het Nederlandse Oekraïne-referendum, tot misleiding over de toedracht van het neerschieten van de MH17 en de continue verspreiding van nepnieuws en desinformatie op sociale media in vrijwel alle westerse landen. Dat gebeurt via websites, sociale media, op het buitenland gerichte tv-uitzendingen en door het ronselen van handlangers en het inzetten van ‘nuttige idioten’, zoals de meelopers tijdens de Koude Oorlog werden genoemd.

Ogenschijnlijk zit er geen logica in de aanpak. Enerzijds dragen populisten als Thierry Baudet het Russische verhaal uit. Zembla toonde dat in een doorwrochte uitzending aan. Anderzijds, zoals in de facebookcampagne, richten de pijlen zich op links. Maar schijn bedriegt. Het gaat hier om het scheppen van chaos, onzekerheid en verdeeldheid. Dat moet het Westen verzwakken. Ondermijning is een beproefde techniek met diepe wortels in de Koude Oorlog. Daarom een tip: kijk wie de afzender is van berichten over Wit-Rusland. En wantrouw Russisch nieuws over Navalny. Want dat er nepnieuws en propaganda onze kant op komt, is zeker.

Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug. 

Het lijkt er sterk op dat de Russische oppositieleider Navalny is vergiftigd. Duitse Bondskanselier Angela Markel wijst Vladimir Putin als schuldige aan en spreekt zelfs over een moordaanslag. Het gif dat bij Navalny is aangetroffen, ‘Novichok’, is immers hetzelfde gif dat eerder is aangetroffen bij andere politieke tegenstanders van het Kremlin. Directeur Politieke Zaken Han ten Broeke sprak erover bij Op1.

Kijk de hele aflevering terug op NPOStart.

Explore the research, insights and media appearances behind our Instagram Feed! 

Webinar: Sino-American Maritime Competition
Register now | Read More

HCSS is hiring: Data Internship
Read more

From Blurred Lines to Red Lines: How Countermeasures and Norms Shape Hybrid Conflict: 
Download Full Report

• Case Study 1: Protecting Electoral Infrastructure from Russian Cyber Operations
  Download Case Study | Download Factsheet
   
• Case Study 2: Responding to Russian Disinformation in Peacetime
  Download Case Study | Download Factsheet
   
• Case Study 3: Countering ISIS propaganda in Conflict Theatres
  Download Case Study | Download Factsheet
   
• Case Study 5: Upholding Freedom of Navigation in the South China Sea
  Download Case Study | Download Factsheet

De Strateeg-podcast: De catastrofe die 'op eigen houtje' heet
Luister op Spotify | Apple Podcasts | BNR Nieuwsradio

Column Rob de Wijk: Trump versus Biden, een alarmerend debat
Lees de column hier

Adjusting the Multilateral System to Safeguard Dutch Interests
Download report | Download summary (NL)

Biden's Choice: Selecting The Most Consequential Vice-President in US History
Read column

HCSS Summer Bookshelf
Read more

In a State of Flux: Maritime Order in the Indian Ocean
Download snapshot

Divided We Stand? Towards Post-Corona Leadership
Download report

The Good, the Bad, and the Ugly: A Framework to Assess Security Sectors' Potential Contribution to Stability
Download report

A Classic Dilemma? The Choice Between Renovation and Innovation in Dutch Defense Planning
Download snapshot

Strategic Space Alert: Satellites, Space Exploration, and the Netherlands' National Security
Download strategic alert

Pandemic Mitigation in the Digital Age: Digital Epidemiological Measures to Combat the Coronavirus Pandemic
Download report

The Military Applicability of Robotic and Autonomous Systems
Download paper

The Writing on the Wall: Strategic Monitor 2019-2020
Download the strategic monitor

The Indian Dutch Cyber Security School is an online programme designed to educate participants on the field of cybersecurity, while facilitating the cooperation between the Municipality of The Hague, and the Indian states of Telangana and Karnataka. The programme consists of live lectures and assignments, called “challenges”, that cover aspects of cybersecurity including ethics, accountability, hardware security, incidents' response, data protection, norms and governance. This year’s Cyber Security School will focus on the topics of the Internet of Things and Critical Infrastructures.

Register now for the IDCSS using this link!

The Indian Dutch Cyber Security School will run through the months of September, October and November. Due to the coronavirus pandemic, the courses will be conducted online through the platform of Blackboard. Interested parties can apply if they fulfill the following criteria:

• Be an Indian or Dutch student, studying in India or in The Netherlands;
• Be a Master's student or PhD candidate studying in the fields of technology, policy and/or law;
• Have a technical, policy, and/or legal background.

More information can be found in the brochure posted below or on the website of the Indian Dutch Cyber Security School: https://www.thehagueindiasummerschool.org/

The Cyber Security School is also active on Twitter: https://twitter.com/IDCSS2020

Tijdens een van de vele videoconferenties in coronatijd riep een adviseur van opeenvolgende Britse regeringen dat als de helft van een volk een gek als Trump kiest, dat volk zelf gek is. Het leek mij een wat simpele verklaring. Maar toen ik deze week zag hoe uitzinnig zijn aanhang reageerde op de ongefundeerde beschuldigingen dat Biden het hele land in dood en verderf zal storten, begon ik aan mijn eigen genuanceerde verklaring te twijfelen. De Republikeinse conventie leverde spectaculair vuurwerk op, waarbij Trump de voetzoeker, gillende keukenmeid, fontein en vuurpijlen in een persoon verenigde. Waar Biden het bij een enkele bijdrage aan het eind van de Democratische conventie hield, was Trump alom aanwezig.

Die gekte verklaart mogelijk waarom ook de media buiten Amerika compleet geobsedeerd zijn door de Amerikaanse verkiezingen. Het wordt als een theaterstuk gezien dat uitvoerig gerecenseerd moet worden. ‘Het is belangrijk’, wordt er dan gezegd, ‘omdat Amerika de leider van het vrije westen is’.

Onzin. Onder Trump is Amerika opgehouden te leiden en wordt de liberale westerse wereldorde gesloopt. Als Biden wordt gekozen zal hij er een hele kluif aan hebben om ook maar iets van dat leiderschap terug te pakken. Zeker na de historische EU-top van juli. Daar werd besloten tot een ongekend herstelpakket en even ongekende maatregelen zoals gezamenlijke leningen en Europese belastingen. Door de coronacrisis is de Unie meer eenheid gaan vertonen en heeft ze grote stappen gezet om zich los van Amerika op het wereldtoneel te kunnen profileren.

Een Amerikaanse commentator had het zelfs over Europa’s geopolitiek ontwaken. Ik was het met hem eens.

Het Amerikaanse verkiezingstheater

Daarom worden die Amerikaanse verkiezingen voor ons steeds minder belangrijk. Dit heeft nog een reden. Ik hoor veel politici zeggen dat wij Amerika niet voor het hoofd moeten stoten, dat we Amerika nodig hebben en dat het wachten op de 46ste president is. Onzin. De 46ste president, wie dat ook is, heeft drie prioriteiten: de economie, China en het beteugelen van sociale onlusten. Dan komt er een hele tijd niets en dan komt misschien Europa. De militaire prioriteit ligt sowieso bij China, niet bij Europa.

De kans is dan ook groot dat de volgende president troepen uit Europa terugtrekt. Dat staat los van Trump. Als de Europeanen de Navo dan in stand willen houden, zullen ze moeten nadenken wat zij voor Amerika kunnen betekenen. Daardoor wordt een discussie over Europese steun in de Zuid-Chinese Zee onvermijdelijk. Voor veel politici is dat een nachtmerrie. Maar het is de onlosmakelijke consequentie van de opkomst van China en het Amerikaanse machtsverval.

Mij interesseert dat Amerikaanse verkiezingstheater maar matig. De uitkomst is wel belangrijk. Want die bepaalt of we de definitieve sloop van de wereldorde gaan meemaken. Die zal gepaard gaan met het overlijden van de Wereldhandelsorganisatie, de Wereldgezondheidsorganisatie en de Navo. Die uitkomst bepaalt ook of liberale democratische waarden iets typisch Europees worden of met Amerika worden gedeeld. Alleen als de rede zegeviert heb ik vrede met de gekte van het theater waarop wij de komende maanden worden getrakteerd.

Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug. 

Russia is back. After two decades of -  checkered - attempts at rapprochement between the West and Russia, the Russian leadership has opted for a more confrontational and assertive foreign and security policy. All along Europe's periphery, Russia is once again a factor to be reckoned with, even for the Netherlands (trade, cyber, Art 5, political influence, etc.).

During the last period of systemic confrontation Western decision-makers on both sides of the Atlantic could fall back on a definitely imperfect, but still comprehensive and solid epistemic backbone of broad and deep knowledge on the country. After the end of the Cold war that epistemic backbone quickly atrophied. Most western countries today recognize that the backbone has to be rebuilt and possibly even rethought and retooled.

Confronted with this new challenge HCSS decided to embark on a dual-track strategy:

1. We continue to use ‘tried and tested’ as well as emerging research techniques to produce evidence-based and creative analysis of what is going on in Russia and what that means for the West/Europe/The Netherlands;
2. At the same time, we also reached out to secure funding to explore to what extent certain tools and techniques (natural language processing/understanding; machine learning, etc.) that are showing such unprecedented promise in fields like life sciences might also be used to shed light on Russia’s international thinking and acting.

Why RuBase?

RuBase is a multi-year research project that sets out to improve our understanding of Russia's multi-domain international behavior. The ‘base’ in RuBase refers both to the knowledge base the team is building and to its (aspirationally) foundational nature.

To elicit deeper knowledge and understanding about this topic a variety of new methods are introduced including open-source text- and data-sets and -mining tools explored through both human analysis and (supervised and unsupervised) machine-learning algorithms. This should generate a new visual and interactive knowledge base on Russia.

The RuBase will serve as a platform for Russian experts in the field to explore new collaborative ways of cumulative knowledge building on this topic that is only gaining in policy relevance. 

What is RuBase?

This multi-year project sets out to explore new text- and number-based datasets, -tools and methods, using a corpus systematically compiled through relevant search queries, combined with different additional data sets like elite opinion surveys, event data sets (GDELT, ICEWS, Phoenix, TERRIER), economic, demographic, military, political, etc. datasets, to improve our knowledge about Russia's multi-domain coercion/international behavior more broadly. It will yield a new knowledge base on Russia (RuBase) that will be highly visual and interactive.

• RuBase will be a knowledge base on Russia’s international coercion/behavior
• The exploratory project uses a variety of new open-source text- and data-sets and -mining tools to elicit deeper knowledge and understanding about this topic
• One of the main aims of this  project is to expose Russian experts in this field to these new datasets and -tools and to examine to what extent they can enrich our understanding of this topic - also in new collaborative ways
• The project is spearheaded by Georgia-Tech and HCSS and funded by CCNY

Featured Publications:

• NATO’s Futures through Russian and Chinese Beholders’ Eyes (2019)
• Inside the Kremlin House of Mirrors: How Liberal Democracies Can Counter Russian Disinformation and Societal Interference (2017)
• Artificial Intelligence and the Future of Defense: Strategic Implications for a Small Force Provider (2017)
• The Rise of Populist Sovereignism: What It Is, Where It Comes from, and What It Means for International Security and Defense (2017)
• A National Identity Crisis? Moldova in Flux between East and West (2017)
• From Assertiveness to Aggression: 2014 as a Watershed Year for Russian Foreign and Security Policy (2015)
• The Return of Ghosts Hoped Past? Global Trends in Conflict and Cooperation (2015)
• Pushing the Boundaries: Territorial Conflict in Today’s World (2015)
• Strategic Monitor 2014: Four Strategic Challenges (2014)
• Assessing Assertions of Assertiveness: The Chinese and Russian Cases (2014)
• Contours of Conflict in the 21st Century. A Cross-Language Analysis of Arabic, Chinese, English and Russian Perspectives on the Future Nature of Conflict (2011)

The RuBase team

Principal investigators:

• Adam Stulberg, co-PI, Associate Chair/Research and Neal Family Chair Professor, Sam Nunn School of International Affairs, Georgia Tech
• Stephan De Spiegeleire, co-PI, HCSS Principal Scientist, HCSS

Co-investigators:

• Tim Sweijs, Research director, HCSS
• Jonathan Darsey, Georgia Tech, Nunn School of International Affairs
• Khrystyna Holynska, HCSS Team Ukraine
• Yevhen Sapolovych, HCSS Team Ukraine
• Erica Briscoe, GTRI

Assistants: 

• Alex (William) Emken, Undergraduate Research Assistant (INTA / Russian Language dual major), Georgia Tech.
• Samuel Rising, Graduate Research Assistant (INTA), Georgia Tech 
• Brendan Vaisuil 
• Daria Goriacheva, Yar Batoh and Anastasiia Shchepina (HCSS Team Ukraine)
• Mikhail Akimov (Moscow)
• Paul Verhagen and Hugo van Manen (HCSS)
• Chris McDermott, Research Associate I, CISTP - Nunn School
• Textmining team - led by Olga Scrivner, Indiana University, Bloomington, USA

Video:

Stephan de Spiegeleire speaks on his research of the key elements involved in Russian coercive efforts in Ukraine using datasets and tools from the ongoing RuBase research project.

Khrystyna Holynska speaks on her research of the key elements involved in Russian coercive efforts in Ukraine using datasets and tools from the ongoing RuBase research project.

----

In ‘Artificial Intelligence and the Future of Defense’, HCSS Experts Tim Sweijs and Stephan De Spiegeleire outlined the influence of Artificial Intelligence on the future of security and defense. Recently, HCSS Expert Tim Sweijs gave a lecture about this subject at the Bangladesh National Defense College.

In his lecture, Dr. Sweijs considered the strategic implications for developing nations such as Bangladesh, explaining that Artificial Intelligence not only harnesses threats, but also opportunities.  

About the National Defense College

The National Defense College offers an annual command course with the aim of preparing flag officers in the rank of Brigadier General for managing national defense. This year, the NDC was attended by 82 officers from over 25 countries.

Daar waar in het verleden alleen landen zoals de Verenigde Staten, Rusland en China een uitgesproken militaire ruimtestrategie hadden, houden tegenwoordig ook andere landen zich hier mee bezig. Onder andere Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Japan hebben inmiddels hun eigen mini ' Space Force'. In mei 2020 publiceerde het The Hague Centre for Strategic Studies een Space Alert, waarin verschillende ontwikkelingen in het ruimtedomein aan de orde komen en die verband houden met Nederland. In dit artikel, geschreven door HCSS Expert Patrick Bolder, wordt nader ingaan op de geopolitieke en militaire aspecten van ruimtevaart die in de Space Alert staan, hoe die elkaar beïnvloeden en wat dat voor Nederland kan betekenen.

Download het artikel hier. 

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd in 'Ruimtevaart' Issue 2-2020, uitgegeven door de Nederlandse Vereniging voor Ruimtevaart NVR. 

Afbeelding: Koninklijke Luchtmacht, Space Security Center

Het Chinese bedrijf achter TikTok, ByteDance, stapt naar de rechter om het decreet van president Trump aan te vechten. Via dat decreet zijn namelijk alle transacties vanuit de Verenigde Staten naar TikTok verboden. Volgens sommigen is dit de volgende stap in de tech-oorlog tussen beide landen. Datawetenschapper en Amerika-expert Paul Verhagen gaat erover in gesprek met BNR Nieuwsradio. 

Bedreiging voor nationale veiligheid?

Volgens datawetenschapper Paul Verhagen van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies kunnen er veel vraagtekens gezet worden bij die vermeende bedreiging voor de nationale veiligheid en gaat daar de rechtszaak dan ook over. 'We weten nog niet precies wat er in de filing staat, maar het ze vechten het aan. De vraag is: of het eerlijk is voor TikTok als bedrijf?'

Tijd winnen

TikTok zelf probeert volgens Verhagen tijd te winnen. 'Verkoop binnen 45 dagen, dat is slecht voor je marktwaarde, die rek in de tijdlijn is voor TikTok nuttig in de onderhandelingen met Oracle, Microsoft en Twitter.' Niet bekend is wat er in TikToks verweer staat, evenmin is bekend bij welke rechtbank het verweer ingediend wordt. Want ook dat is van belang: sommige rechtbanken staan te boek als conservatief, weer andere als juist progressief.

Luister of lees het gesprek op de website van BNR Nieuwsradio.