On Tuesday, March 16, a special CSBA webinar on Maritime Competition and the Maritime Strategy took place. The webinar featured leading international security scholars, each of whom has published in a recent special issue of the journal Security Studies (Volume 29, Issue 4) and several companion pieces from the recent War On The Rocks series, Maritime Strategy on the Rocks.

The discussion was moderated by CSBA’s Director of Research and Studies, Evan Braden Montgomery (also an author in the collection), and included remarks by:

• Jonathan D. Caverley, U.S. Naval War College
• Fiona Cunningham, The George Washington University
• Peter Dombrowski, U.S. Naval War College
• Erik Gartzke, University of California, San Diego
• Paul van Hooft, Strategic Analyst at The Hague Centre for Strategic Studies
• Jon R. Lindsay, University of Toronto
• Sara McLaughlin Mitchell, University of Iowa

The recording of the webinar can be viewed here.

China is al jaren een hot-topic als het gaat om geopolitiek en trans-Atlantische relaties. In deze podcast van de Atlantische Commissie gaat het echter over China en haar peacekeeping activiteiten in Afrika. Wat beweegt China om deel te nemen aan peacekeeping missies in onder andere Mali en Congo? En wat zijn de consequenties hiervan voor Afrika en de NAVO? Sophie de Boorder spreekt over dit interessante en relevante onderwerp met onze Strategische Analist Dorith Kool.

De podcast is op de website van de Atlantische Commissie terug te luisteren of via Spotify of SoundCloud:

Spotify: https://buff.ly/30MjMES

Soundcloud: https://buff.ly/3qP2qSt

Website: https://buff.ly/3qUMz4O

De leiders van VVD en CDA riepen tijdens de verkiezingscampagnes in koor dat Nederland niet zonder kernenergie kan. Rob de Wijk denkt dat ze gelijk hebben.

Deze column schijf ik in Frankrijk waar ik de coronacrisis uitzit. Normaal gesproken is dit irrelevant, maar door langdurig verblijf op het Franse platteland ga je anders naar de discussie over energietransitie kijken. Zelf stook ik op gas dat een- of tweemaal per jaar door een tankwagen wordt afgeleverd. In de ogen van plattelanders is gas een domme keuze. Het is duur. Dat geldt in mindere mate voor olie.

De favoriete manier van stoken is hout. Die brandstof gebruik ik voor de gezelligheid en om echt koude dagen draaglijk te maken. De gevolgen zijn in de directe omgeving te zien. Bossen komen in de kachel aan hun einde. Niemand die ermee zit, want een gekapt bos is een warm huis. Zo gaat dat al eeuwen.

De meeste plattelanders verwarmen bij met elektriciteit. Veel huizen in de stad, hotels en restaurants verwarmen uitsluitend op elektriciteit. Dat kan door de goedkope elektriciteit uit kerncentrales. Frankrijk telt er 58, verspreid over 19 locaties. Die leveren 70% van de elektriciteit. Nog eens 20% komt uit andere duurzame bronnen. De rest van de elektriciteit wordt opgewekt door de verbranding van steenkool, bruinkool en gas. Het resultaat is een elektriciteitsvoorziening die een van de groenste van Europa is.

“Door Flamanville weten we dat de bouw van een nieuwe kerncentrale wel 17 jaar kan duren”

Je kunt het je als Nederlander bijna niet voorstellen, maar hier in Frankijk wordt geprotesteerd tegen het inruilen van kernenergie voor horizonvervuilende windmolens. Daaraan ligt een controversieel besluit ten grondslag. In 2015 besloot de regering om het aandeel kernenergie terug te brengen naar 50% in 2025. Een belangrijke reden was de ouderdom van bestaande centrales. Na 40 jaar is het bekeken, hoewel nu wordt ingezet op de verlenging van de levensduur. Toch zullen de komende vijftien jaar zeker 14 reactoren moeten sluiten.

Een probleem is dat er de afgelopen decennia te weinig is gebeurd. Na de aanvankelijke bouwhausse van de jaren zeventig ging de fut eruit. Pas in 2004 werd weer besloten om een nieuwe reactor te bouwen. Maar vervolgens werden de plannen voor de bouw van zes centrales door president Macron weer on hold gezet. Eerst moet Flamanville 3 in gebruik worden genomen. De bouw daarvan wordt door zoveel technische en financiële problemen geteisterd dat hierdoor twijfels zijn gerezen over de toekomst van kernenergie. Het gevolg laat zich raden. Door de vertraging worden oude reactoren niet op tijd vervangen en ging kritische kennis verloren. Door Flamanville weten we nu ook dat de bouw van een nieuwe centrale wel 17 jaar kan duren.

“Kernenergie verschaft de onafhankelijkheid waaraan de Fransen zo hechten”

Tegelijkertijd is besloten om pas in 2035 de afhankelijkheid van kernenergie te verminderen. Bij dat besluit speelt de uitstoot van CO2 een rol. Die zou namelijk te veel stijgen. Ook speelt de voorspelde stijging van de energieprijzen een rol waartegen de Gele Hesjes in opstand kwamen. De Franse gang van zaken is een les voor Nederland. De leiders van VVD en CDA riepen tijdens de verkiezingscampagnes in koor dat Nederland niet zonder kernenergie kan. Ik denk dat ze gelijk hebben. Maar hoe langer we wachten des te lastiger het wordt, zeker als meerdere landen reactoren willen hebben. Bovendien maakt één reactor geen verschil in de energietransitie. Twee is het minimum.

In tegenstelling tot Frankrijk moet in Nederland eerst de bevolking voor de plannen worden gewonnen. Natuurlijk zijn er ook in Frankrijk protesten tegen kernenergie. Maar de overgrote meerderheid is voor. Kernenergie verschaft de onafhankelijkheid waaraan de Fransen zo hechten. Reactoren behoren tot de categorie megaprojecten zoals de 17de-eeuwse kanalen en de 20ste-eeuwse hogesnelheidstreinen waar de Fransen zo dol op zijn. Maar het belangrijkste is dat de regering nooit de risico’s van kernenergie heeft verborgen en kernenergie tot nu toe veilig is gebleken. Miljoenen Fransen hebben een toeristisch uitje naar een centrale gemaakt. Dit heeft de acceptatie sterk verhoogd. Als het volgende Kabinet echt wat wil, dan is het verstandig om heel goed naar de Franse lessen te kijken.

Deze column verscheen voor het eerst in Energie Podium.

Bij het BNR Nieuwsradio verkiezingsdebat “Dominee of Koopman in de Wereldhandel” gingen kandidaat-Kamerleden van 6 partijen aan de hand van pitches van HCSS analist Joris Teer in debat over o.a. Internationale handel, de EU en China:

• Alleen in een sterkere EU is Nederland een serieuze handelspartner van China.
• Bij het stimuleren van Internationale handel moeten de duurzame ontwikkelingsdoelen voorop staan.

The European Green Deal will - if it is resolutely implemented - have fundamental geopolitical consequences. In a workshop organized by the European Greens, we will approach the topic from a higher-level perspective. HCSS Deputy Director Michel Rademaker will be presenting the newly developed "Climate Security Risk Index". Other topics include climate diplomacy and the possible effects on the EU’s relations with the USA, China and other actors around the world.

Watch the video of the workshop here:

From RAS to gas: this week’s HCSS Digest takes you from robots and the battle for Europe, to maritime strategy and the race for the moon.

What do Dutch parliamentary representatives think of the use of Robotics & Autonomous Systems (RAS) by the armed forces? This week, HCSS hosted a panel discussion between MP’s Sven Koopmans (VVD) and Bram van Ojik (GroenLinks), moderated by journalist Paul van Liempt. The debate, including a screening of the new HCSS documentary “Robotisering bij de Nederlandse Landmacht” was broadcast live on our YouTube channel.

C-CLAS LGen. Martin Wijnen gave an introductory presentation before the (Covid-proof) panel, and was handed the first copy of our Capstone report “Robotic and Autonomous Systems in a Military Context” by HCSS Deputy Director Michel Rademaker.

There are many myths about drones; from the idea of “killer robots” to the idea that armies will soon be completely replaced by unmanned systems. For a more nuanced explanation of the future of drones, read Patrick Bolder's column “Drones are here to stay”.

Europe is under attack from all sides: from the outside by Russia and China, but also by threats from within, by Brexit and the undermining of the rule of law in Poland and Hungary. Nevertheless, Rob de Wijk reaches a positive conclusion in his new book "De Slag om Europa", which will be presented on April 7th during a special edition of Haagsch College – book your ticket now!

The energy transition causes Europe to remain dependent on Russian gas for years to come. That is why it is necessary for the Netherlands to maintain an adequate mix of long-term contracts, LNG import capacity and sufficient gas storage, say HCSS energy experts Jilles van den Beukel and Lucia van Geuns in an article for EnergiePodium.

Direct use of military force can have unintended consequences that may undermine mission objectives. By contrast, a behavior-oriented approach allows the military to influence and shape desirable behavior of actors. In a new HCSS report, Klaudia Klonowska and Frank Bekkers delineate behavior-oriented methods to improve the capacity of the armed forces to accurately interpret human behavior in a military context and efficiently anticipate conflict situations.

“The ASML machines are so advanced that they are an important asset with which Europe can put pressure on China. Europe can thus force them to adhere to other geopolitical trade agreements. The Netherlands is really too small a country on its own,” Rob de Wijk commented in het Financieele Dagblad, stating that “The Hague ultimately has no choice but to hand over control of such exports to Brussels.”

States are increasingly attacking and testing each other's threshold for war in cyberspace, implying never-ending cyberconflict until a threshold is crossed by accident. An often drawn historic parallel is the situation in 1914, when the unknown consequences of interdependence, technologies and intent led Europe to "sleepwalk" into war, cybersecurity expert Alexander Klimburg explains in an interview in Die Presse.

How do corona and the energy transition affect the outlook for Shell and other oil and gas companies? In Technology & Science in perspective, HCSS energy experts Lucia van Geuns and Jilles van den Beukel share their vision on the future of the multinational.

Rob de Wijk is happy with the new political programs of the mainstream parties, he wrote in his weekly column for Trouw. There’s more realism, more Europe. But within NATO, the Netherlands simply remain a freeloader.

Next Tuesday, HCSS Senior Strategic Analyst Paul van Hooft will participate in the Webinar on Maritime Competition and the Maritime Strategy organized by the Center for Strategic and Budgetary Assessments.

On Friday, HCSS Deputy Director Michel Rademaker will be a key speaker at the public webinar "External dimension of the Green Deal" organized by the German Greens in the European Parliament, where he will also discuss the Climate Security Risk Index.

The current exploitation of the ISS (by the US, Russia, Europe, Japan and Canada) was thought to provide a solid basis for further international cooperation in space. However, Russia will not be joining the Artemis lunar program, and is instead hooking up with the Chinese. According to rocket man Patrick Bolder in newspaper De Standaard, Russia is reluctant to commit to the Artemis terms that stipulate what you can and cannot do on the moon. "This includes opening up and sharing scientific data and transparency about your activities," Bolder explained. “Russia will be able to claim a larger and freer role in the Chinese lunar plans. Within Artemis it would have been smaller."

Botched handling of the pandemic has damaged Dutch self-esteem, news site Politico quoted Rob de Wijk today. “Now it’s over with [the idea] of the Netherlands as gidsland,” De Wijk said. “Our vaccination strategy is a disaster, we are at the top of the number of infections and have social unrest … Other countries are looking at us with increasing amazement.”

In hoog tempo nam de Tweede Kamer de afgelopen tijd moties aan waarin China wordt veroordeeld voor ‘genocide’ op de Oeigoeren, het kabinet wordt opgeroepen de ‘Armeense genocide’ te erkennen en koning en premier wordt verzocht niet naar het WK voetbal in Qatar te gaan. Want daar zijn bij de aanleg van stadions 6500 doden gevallen.

Hoe sympathiek ook, deze acties doen denken aan die van EU-buitenlandchef Josep Borrell die in Moskou de vrijlating van Navalny eiste. Omdat hij geen stok achter de deur had, werd zijn eis met hoon ontvangen. Principiële diplomatie werkt niet als je een land niet kan straffen. Het geeft vooral een goed gevoel.

Inmiddels kennen buitenlandse regeringen het activisme van de Kamer. Ze weten ook dat de regering moties veelal naast zich neerlegt om de betrekkingen met het aangeklaagde land niet te schaden.

Je zou denken dat deze morele en ethische politiek ook zwaar door zou klinken in de verkiezingsprogramma’s. Gedeeltelijk is dat ook zo, maar tegelijkertijd klinkt in de verkiezingsprogramma’s het besef door dat de wereld in moordend tempo verandert en dat aanpassing onafwendbaar is.

Verlangen naar een gezellig verleden

De enigen die hier blind voor zijn, zijn de PVV en het FvD. Hun verlangen naar een gezellig verleden dat niet bezoedeld is door moslims en andere vreemde kostgangers is daarvoor te groot. Baudet overgiet deze boodschap met complottheorieën. En beide willen van de EU af. Op een ‘intelligente’ manier, schijft Baudet. Waarschijnlijk heeft hij daarbij het overweldigende succes van de Brexit voor ogen en willen hij en Wilders, net als premier Johnson, de geschiedenis in gaan als de slopers van hun land. Gelukkig wil niemand met hen regeren.

Partijen die wel serieus te nemen zijn, hebben een opmerkelijke draai gemaakt. Ze delen in meerderheid de analyse dat, in de woorden van de SGP, de 21ste eeuw weleens de eeuw van China zou kunnen worden. Waar China de grootste geopolitieke uitdaging is, wordt Rusland als het grootste veiligheidsrisico gezien. Opmerkelijk is ook, dat niet opgelucht adem wordt gehaald nu Trump is vertrokken. De teneur is niet dat alles goed komt met Biden aan het roer. Samenwerking ja, maar geen overgave.

Meer Europa en meer defensie

De gevolgen worden door de meeste verkiezingsprogramma’s erkend: meer Europa en meer defensie. Zeven partijen pleiten voor een verhoging van het defensiebudget, maar in de doorrekening van het CPB blijft daar alleen bij de VVD en het CDA iets van over. Binnen de Navo blijft Nederland dus gewoon een klaploper.

Iets positiever ben ik over Europa. Bij geen enkele mainstreampartij is een onversneden eurokritisch geluid te horen. Niet verrassend is dat buitenbeentjes SP en de ChristenUnie dit geluid wel laten horen. Beide willen niet uit de EU, maar ze moeten niks van de euro hebben.

Wel verrassend vond ik de passage in het VVD-programma die een sterke Unie als ‘cruciaal voor de Nederlandse veiligheid en welvaart’ ziet. Hopelijk gaat onze premier hierdoor ook wat warmer over de EU praten.

Het realisme dat zich meester heeft gemaakt van het merendeel van de partijen is hoopgevend. Het zou mooi zijn als dit de opmaat is naar een realistischer buitenlandbeleid zonder Borrelliaanse uitglijders.

Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug. 

Ooit deelde Europa de lakens uit in de wereld, maar in deze tijd wordt het continent van alle kanten belaagd. In de livestream De Slag om Europa legt Rob de Wijk, n.a.v. zijn nieuwe boek, op heldere en geheel eigen wijze uit hoe de toekomst van Europa wordt bedreigd, maar trekt hij opmerkelijk positieve conclusies.

In een mini college schetst De Wijk hoe China’s president Xi Jinping Europa ziet als een verzwakt werelddeel en al jaren bezig is om via de Nieuwe Zijderoute invloed te kopen. En omdat Rusland zich bedreigd voelt, ontwricht president Poetin de NAVO met geheime operaties. De Russen en Chinezen kregen ook nog eens hulp van Trump, die zelf de aanval opende op Europa. Of het oude bondgenootschap ooit nog in oude glorie herstelt, is maar zeer de vraag. 

Maar Europa’s problemen komen ook van dichtbij en binnenuit. Daarover gaat Rob de Wijk verder in gesprek met presentator Stefan de Vries. De Britse premier Johnson dacht zonder de Europese Unie beter af te zijn en ondertussen ondermijnen de Hongaarse en Poolse leiders de democratische rechtsstaat in Europa. Allemaal menen ze dat een sterke Europese Unie hun ambities in de weg staat.

Europese leiders worstelen met een reactie. De coronacrisis heeft de problemen alleen maar groter gemaakt. Kunnen we deze slag om Europa overleven?

Met heldere inzichten en scherpe analyses vertelt Rob de Wijk hoe Europa haar eigen toekomst kan veiligstellen in een snel veranderende en vijandige wereld.   

Tijdens de speciale avond kunt u thuis vanaf uw bank ook vragen aan Rob de Wijk stellen. 

Deze avond wordt georganiseerd naar aanleiding van de publicatie van De slag om Europa, het nieuwe boek van Rob de Wijk. Klik hier om een plek te reserveren voor het event.

• Rob de Wijk is oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden, en schrijver van het nieuwe boek: De Slag om Europa 
• Presentator: Stefan de Vries, Europa-journalist oa voor Euronews en BNR Nieuwsradio

Het is noodzakelijk dat de Nederlandse overheid komende jaren een afdoende mix van lange termijncontracten, LNG importcapaciteit en, boven alles, voldoende gasopslag in stand houdt, stellen Jilles van den Beukel en Lucia van Geuns in een studie voor HCSS.

Ongeveer 40% van het gas dat in de EU verbruikt wordt is afkomstig uit Rusland. Rusland, als producent, zet vooralsnog vol in op olie en gas als verdienmodel en lijkt de ogen voor de komende energietransitie te sluiten. De EU, als consument, heeft grote ambities de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, maar is niet in staat het verbruik van aardgas snel omlaag te brengen.

Die combinatie brengt voor beide kanten risico’s met zich mee, zo betogen Jilles van den Beukel en Lucia van Geuns op basis van hun in januari 2021 gepubliceerde studie voor HCSS (Russia’s unsustainable business model: going all in on oil and gas). Ook in het HCSS paper ‘Gas Supply Security in the Netherlands: Geopolitical and Environmental Dilemmas’ van Irina Patrahau en Lucia van Geuns (maart 2021) wordt hierop ingegaan. Voor Rusland is dat een te lang wachten met een overschakeling op een nieuw verdienmodel. Voor de EU is dat een verwaarlozing van het huidige energiesysteem in een overgangsfase waarin de EU nog wel in hoge mate afhankelijk is van olie en gas, maar deze zelf nauwelijks meer produceert.

“De uitdagingen voor de Russische olie- en gasindustrie.”

Olie en gas zijn essentieel voor Rusland. Het laatste decennium was het land verantwoordelijk voor bijna de helft van de overheidsinkomsten en twee derde van de export. Terwijl in de westerse wereld het economische belang van de olie- en gasproductie afneemt, is in Rusland juist het tegenovergestelde het geval.

Rusland, Saoedi-Arabië en de VS zijn, elk met een productie van ongeveer 10 miljoen vaten per dag, de met afstand drie grootste olieproducenten ter wereld. De Saoedi’s hebben dat te danken aan hun ongekende reserves en de lage kosten om deze reserves te produceren. De Amerikanen hebben dat de danken aan hun technische vaardigheden en efficiënte servicebedrijven waardoor zij, als enige ter wereld, schalieolie tegen niet al te hoge kosten kunnen produceren.

Rusland heeft noch de reserves van Saoedi-Arabië, noch de technische vaardigheden van de VS. De Russische oliereserves zijn de zevende ter wereld en het wordt een steeds grotere uitdaging de productie op peil te houden. Tot nu toe lukte dat; met name door het boren van grote aantallen infill putten in de bestaande olievelden in het westen van Siberië. Die strategie begint nu op zijn eind te lopen; break even kosten voor nieuwe olie zijn daar geleidelijk gestegen en zullen naar verwachting het komend decennium verder stijgen naar ongeveer 30 dollar per vat.

In tegenstelling tot de meer beperkte oliereserves zijn Ruslands gasreserves de grootste ter wereld. De uitdaging is hier niet zozeer om gas te produceren, maar om het te exporteren en er geld aan te verdienen. Het toenemende transport van LNG betekent meer concurrentie op de gasmarkten door gas uit Qatar (LNG marktleider), schaliegas uit de VS en vele andere gebieden. Over het laatste decennium was er een dalende trend voor de prijzen op de internationale gasmarkten.

“Een symbiose tussen het Poetin regime en de Russische olie- en gasindustrie.”

Olie en gas zijn de belangrijkste bron van inkomsten voor de regering. Met name Gazprom en Rosneft ondernemen ook projecten waar de geopolitieke ambities van de regering een rol spelen. Het primaat van het Kremlin staat, sinds het opbreken van Yukos (het bedrijf van Michail Chodorkovski), niet meer ter discussie.

De Russische staat, van zijn kant, steunt de olie- en gasindustrie in hoge mate. Een progressief belastingregime beschermt de industrie tegen lage olieprijzen. De devaluatie van de roebel en belastingvrijstellingen maakten het mogelijk voor de Russische olie- en gasindustrie om de upstream investeringen te verhogen na de val van de olieprijs in 2014.

De symbiose met de industrie heeft niet alleen betrekking op de regering, maar ook op de entourage van Poetin die de olie en gas service industrie controleert. Deze entourage heeft tientallen miljarden dollars verdiend aan het aanleggen van pijpleidingen tegen te hoge prijzen (zonder aanbestedingen), het onteigenen en vervolgens veilen van olie- en gas-assets en het internationaal verkopen van olie die tegen lage prijzen is ingekocht.

“Poetin zet vol in op olie en gas.”

Veel landen zijn begonnen met de decarbonisatie van hun energiesysteem. Ruslands recent gepubliceerde energiestrategie (tot 2035) concentreert zich echter vrijwel uitsluitend op het zoveel mogelijk op peil houden van de olieproductie en het vergroten van de gasexport. Terwijl de westerse wereld zich nu steeds meer concentreert op low carbon energieproductie lijkt het Poetin regime vooralsnog vol in te blijven zetten op olie en gas.

De productie van olie en gas is een van de weinige industrieën die, althans vanuit een technisch en financieel oogpunt, goed kan functioneren in een land als Rusland. Een ander Russisch verdienmodel, dat kan concurreren in een veelheid van sectoren, vereist een meer open en minder corrupte samenleving. Voor Rusland impliceert dat een verandering van het regime en politieke systeem; een prijs die Poetin en zijn entourage vooralsnog niet wensen te betalen. Dat brengt voor Rusland het risico met zich mee van een steeds verder gaande economische stagnatie; vergelijkbaar aan die van de Sovjet Unie in de jaren ‘80 van de vorige eeuw.

“Europa: een toenemende afhankelijkheid van gas uit Rusland.”

Terwijl de productie uit Groningen omlaag ging, nam tussen 2014 en 2019 de import van gas uit Rusland via pijpleidingen naar Europa toe van ongeveer 140 naar ruim 190 miljard kuub per jaar. In 2019 was 39% van het gas dat in de EU geconsumeerd werd, uit Rusland afkomstig. Europa stevent nu af op een periode waarin de EU in hoge mate afhankelijk is van olie en gas, maar deze brandstoffen zelf nauwelijks meer produceert.

Ondertussen blijft de vraag naar gas relatief stabiel. In Nederland mag deze dan naar verwachting licht gaan afnemen; voor een land als Duitsland zal de gasvraag het komende decennium, door het stopzetten van kolen- en kerncentrales, eerder toenemen. In Duitsland zijn nu plannen voor 3 nieuwe LNG-terminals. De beslissing tot daadwerkelijke bouw is echter nog niet genomen, omdat het probleem bij dergelijke gasinfrastructuurprojecten is dat deze weliswaar hoognodig en lucratief kunnen zijn maar, gezien de energietransitie, slechts voor een beperkte tijd van ongeveer 10-20 jaar.

De gasmarkten waren in de afgelopen jaren ruim ten gevolge van de grote hoeveelheid LNG-fabrieken die tussen 2014 en 2020 werden opgeleverd. De Europese import van LNG verdubbelde tot ongeveer 100 miljard kuub/jaar. Met een ruime importcapaciteit aan LNG en de mogelijkheid om snel meer elektriciteit uit gas te produceren (en minder uit kolen) functioneerde Europa als swing consumer voor LNG. De afhankelijkheid van Russisch gas mocht dan toenemen; met de opkomst van LNG en de maatregelen van de EU om de gasmarkt te liberaliseren verminderde de pricing power van Gazprom.

“Rusland: een betrouwbare gasleverancier?”

Dat alles draagt bij aan het gevoel dat de voorzieningszekerheid van gas geen probleem meer kan zijn. Het is echter geen gegeven dat gasmarkten tot in lengte van dagen ruim zullen blijven nu er ook in Azië steeds meer van kolen naar gas wordt overgeschakeld en westerse LNG-producenten terughoudender worden met het opzetten van nieuwe projecten, in een tijd dat de energietransitie serieus vorderingen begint te maken. Als die gasmarkten ooit krap worden, zal Europa het op prijs moeten uitvechten met China en Japan.

Rusland is er de afgelopen decennia, met uitzondering van 2006 en 2009 toen het de aanvoer naar de Oekraïne verminderde, voor teruggeschrokken om de gasaanvoer als strijdmiddel te gebruiken bij geopolitieke conflicten. Het realiseert zich heel goed hoe funest dat is voor het lange termijnvertrouwen in Rusland als betrouwbare gasleverancier. Maar wat als er geen lange termijntoekomst voor gas meer is? Het is niet onmogelijk dat Rusland rond 2030, als het ziet aankomen dat de energietransitie doorzet en de Europese consumptie van gas op korte termijn wel serieus gaat verminderen, de gaskraan gedeeltelijk dicht draait om de prijzen hoog op te drijven. Het zou een ultieme poging zijn om op het laatst nog maximaal aan gas te verdienen.

“Nederland: gasopslag blijft belangrijk.”

Voor Nederland zal het aanstaande einde van GasTerra in 2022 een zekere leegte achterlaten. GasTerra is decennialang instrumenteel geweest voor het veiligstellen van de Nederlandse gasvoorziening. Daar hoorden lange termijncontracten met producenten, opslagbedrijven en afnemers bij. Terwijl op nationaal niveau voorzieningszekerheid essentieel is, kan voor individuele private afnemers een gasinkoop op korte termijn en spotmarkten financieel beter uitpakken.

Dat brengt wel het risico van tekorten met zich mee. Tekorten die niet alleen tot prijspieken kunnen leiden, maar ook tot fysieke tekorten aan gas. In Japan, met een relatief beperkte opslagcapaciteit, dreigde een koudegolf recent tot een daadwerkelijk tekort aan gas te leiden. Prijzen voor LNG stegen voor korte tijd tot bij de 40 dollar per mmbtu (equivalent aan 250 dollar voor een vat olie). Ook de recente gebeurtenissen in Texas, hoe verschillend de situatie met Nederland ook mag zijn, geven te denken.

Het is noodzakelijk dat de Nederlandse overheid komende jaren een afdoende mix van lange termijncontracten, LNG importcapaciteit en, boven alles, voldoende gasopslag in stand houdt. Te hopen valt dat deze uitdaging binnen EZK de aandacht krijgt die het verdient. Nederland moet toe naar een zero-carbon energiesysteem. Tegelijkertijd moet Nederland ook het huidige energiesysteem nog een aantal decennia overeind houden.

Dit artikel is terug te vinden in Energie Podium.

Het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) heeft in samenwerking met de Nederlandse Landmacht een documentaire ontwikkeld die het fenomeen Robotic and Autonomous Systems (RAS) toelicht, de wijze waarop de Landmacht daarmee experimenteert, wat in de praktijk toepassingen (kunnen) zijn en de dilemma’s en ethische vraagstukken die spelen. Hiermee wordt tevens bijgedragen aan een genuanceerd en gewogen beeld over de ontwikkelingen en de inzet van RAS binnen de Landmacht. Ook wordt hiermee de framing dat RAS allemaal ‘Killerbots’ zijn wat tegenwicht geboden.

Deze documentaire vormt onderdeel van een door HCSS geleid tweejarig project waarin veel meer activiteiten hebben plaatsgevonden. Zo zijn er HCSS-rapporten van de verschillende onderzoeken gepubliceerd (oa. over Operationele inzet, Ethische vraagstukken, Proliferatie en Kortcyclisch innoveren en Implementatie) en er zijn meerdere expertsessies gehouden, een vijftal podcasts geproduceerd en in samenwerking met BNR De Strateeg uitgezonden, en er zijn tal van nationale en internationale stakeholders van binnen en van buiten defensie in verschillende vormen betrokken geweest.

Bekijk de documentaire hieronder (of via YouTube): 

Productie: LVB

Op 10 maart organiseerde HCSS een online paneldiscussie tussen parlementariërs Sven Koopmans (VVD) en Bram van Ojik (GroenLinks) o.l.v. BNR-journalist en presentator Paul van Liempt, over het gebruik van Robotica & Autonome Systemen door de Koninklijke Landmacht. C-CLAS LGen. Martin Wijnen gaf een introductie.

Bekijk het de livestream hier terug:

The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS), in collaboration with the Dutch Army, has developed a documentary that explains the phenomenon of Robotic and Autonomous Systems (RAS). We look at the way in which the Army is experimenting with RAS, how it can be applied in practice and the dilemmas and ethical issues involved. We show a nuanced and objective picture of the developments and the deployment of RAS within the Army, while also offering some counterbalance to the framing that RAS are all "Killerbots". This documentary is part of a two-year project led by HCSS, which has led to various studies (including on Operational deployment, Ethical issues, Proliferation and Short-cycle innovation and Implementation) and numerous expert sessions and several podcasts in collaboration with BNR.

The documentary is in Dutch, but you can watch it with English subtitles on our YouTube channel. 

Het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) organiseert op 10 maart 2021 van 15.00-17.00 een paneldiscussie over het fenomeen Robotic and Autonomous Systems (RAS) en het gebruik daarvan door de Nederlandse krijgsmacht en, meer specifiek, de Landmacht. Doel van de paneldiscussie is om van gedachten te wisselen, inzichten te horen, zorgen te uiten of juist de ontwikkeling te bevorderen en inzet te stimuleren en te vernemen wat Nederlandse parlementaire vertegenwoordigers vinden van het fenomeen RAS.

Programma:

• Welkom door de Michel Rademaker, plv. Directeur HCSS en Projectleider RAS
• Introductie door C-CLAS LGen. Martin Wijnen
• Vertoning van de documentaire “Robotisering bij de Nederlandse Landmacht”
• Paneldiscussie met parlementariërs Sven Koopmans (VVD) en Bram van Ojik (GroenLinks) o.l.v. BNR-journalist en presentator Paul van Liempt

HCSS heeft in samenwerking met de Landmacht een documentaire laten ontwikkelen die het fenomeen Robotic and Autonomous Systems toelicht, de wijze waarop de Landmacht daarmee experimenteert, wat in de praktijk toepassingen (kunnen) zijn, de dilemma’s en ethische vraagstukken die spelen etc. Hiermee wordt tevens bijgedragen aan een genuanceerd en gewogen beeld over de ontwikkelingen en de inzet van RAS binnen de Landmacht.

Deze documentaire vormt onderdeel van een door HCSS geleid tweejarig project waarin veel meer activiteiten hebben plaatsgevonden. Zo zijn er HCSS-rapporten van de verschillende onderzoeken gepubliceerd (oa. over Operationele inzet, Ethische vraagstukken, Proliferatie en Kortcyclisch innoveren en Implementatie) en er zijn meerdere expertsessies gehouden, een vijftal Podcasts geproduceerd en in samenwerking met BNR De Strateeg uitgezonden, en er zijn tal van nationale en internationale stakeholders van binnen en van buiten defensie in verschillende vormen betrokken geweest.

De paneldiscussie wordt voorafgegaan door de vertoning van de documentaire, en zal via een livestream te volgen zijn. De documentaire is ook beschikbaar via YouTube en andere kanalen.

Link naar de livestream: klik op het filmpje hieronder om een herinnering in te stellen. 

Op 10 maart aanstaande organiseert het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) een paneldiscussie met parlementariërs over het fenomeen Robotic and Autonomous Systems (RAS) en het gebruik daarvan door de Nederlandse krijgsmacht en, meer specifiek, de Landmacht. Als bijdrage aan die discussie publiceert HCSS nu deze column van Strategisch Analist Patrick Bolder. 

HCSS (en enkele anderen) hebben de afgelopen jaren het gebruik van onbemande (wapen)systemen voor de Landmacht bestudeerd. Rondom de inzet van onbemande (vliegende) systemen, in de volksmond drones genoemd, bestaat veel misinformatie en klinken goedbedoelde waarschuwingen. Van killer robots die voor ons de strijd aangaan en zich ook tegen ons kunnen of zullen gaan keren, de onethisch kant, het risico van drempelverlaging tijdens conflicten, tot aan grote operationele voordelen - en alles daar tussenin. Aan de hand van het recente conflict om Nagorno-Karabach zal ik beargumenteren dat gebruik van dit soort onbemande middelen de toekomst is. 

Allereerst: Killer robots bestaan niet. Wel bestaan er systemen die een grote mate van autonomie kunnen hebben. Maar nog steeds is er een mens die een beslissing tot inzet maakt. Nog steeds is er een mens die programmeert welke doelen in welk gebied en onder welke omstandigheden mag worden aangevallen. We hebben het dan bijvoorbeeld over zogenaamde loitering munitions van het Israëlische Harpy of Harop type. 

Die Harop’s en Harpy’s zijn grootschalig ingezet in de herfst van 2020 tijdens de oorlog tussen Azerbeidzjan en Armenië over de enclave Nagorno-Karabach. De afgelopen jaren hebben de Azeri’s hun oliegelden deels aangewend voor de aankoop van hoogwaardige drones van Turkse en Israëlische makelij, terwijl de Armeniërs vooral vertrouwden op de Russische veiligheidsparaplu van hun defensiesamenwerking. Aan het begin van het conflict stuurde Turkije F-16’s naar Azerbeidzjan, en Azerbeidzjan de Harpy’s en Harop’s naar Nagorno-Karabach. De luchtverdedigingssystemen van de Armeniërs waren niet in staat deze drones uit te schakelen, en werden zelf doelwit. Dit resulteerde in een grote bewegingsvrijheid voor de Azerische luchtsystemen. Gecombineerd met de dreiging van Turkse F-16’s kon hierdoor de verouderde Armeense luchtmacht niet effectief worden ingezet. Ook de Russische fighters werden niet ingezet. Deze feitelijke en snel bereikte situatie van luchtoverwicht gaf de mogelijkheid om meer eenvoudige drones in te zetten ten behoeve van target acquisition en het doorgeven van doelinformatie aan een centrale commando faciliteit. De Azeri’s hebben op deze wijze bewezen in staat te zijn om onbemande systemen op uitstekende wijze te integreren met meer conventionele systemen van artillerie. Geleid door de verzamelde doelinformatie van drones kon de artillerie belangrijke Armeense systemen uitschakelen. De uitslag is bekend. De Armeniërs hebben fors terrein ingeleverd en veel personeel en materieel verloren. 

Opmerkelijk hier is dat het gaat om strijd tussen twee statelijke actoren die vochten om grondgebied. Zo’n strijd trekt altijd aandacht en daar worden lessen uit geleerd. Enkele van die lessen zijn: 

• de effectiviteit van onbemande systemen, met een gevorderde mate van autonomie, kan onder omstandigheden zeer groot zijn 

• het creëren van luchtoverwicht is nog steeds een gunstige voorwaarde voor het vervolg van de strijd 

• het koppelen van onbemande systemen aan conventionele defensiesystemen verhoogt precisie en effectiviteit van deze systemen 

• de aanval kiezen kan onder omstandigheden gunstig zijn. 

Die eerste drie lessen kan iedereen gemakkelijk trekken. Ze zullen er in ieder geval toe leiden dat het gebruik van drones in de strijd mainstream gaat worden. Als je immers effectief drones in plaats van mensen het gevaar in kan sturen, doe je dat. Drones gaan we meer en meer boven het gevechtsveld aantreffen en doordat de techniek steeds goedkoper wordt, zullen ook niet-statelijke actoren zich in toenemende mate van deze technieken bedienen. Die laatste les, dat vraagt om extra analyse en potentieel nog een column…  

Voor Trump moest diplomatie niet te ingewikkeld zijn. Morele overwegingen waren onbelangrijk. Dus kon de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman (MBS) zijn gang gaan in Jemen, criticus Jamal Khashoggi vermoorden, zijn eigen onderdanen naar believen afmaken en de mensenrechten schenden. In ruil voor olieleveranties en wapenaankopen gaf Trump MBS carte blanche.

De banden waren innig. Trumps eerste buitenlandse trip was naar Saudi-Arabië. Hij blokkeerde de pogingen van de VN en het Congres om de oorlog in Jemen te stoppen en schroefde de wapenverkopen verder op.

Opvolger Biden wil vrede in Jemen, eist dat de Saudiërs daar stoppen met bombarderen en stuurt een gezant voor vredesonderhandelingen. Hij straft het Koninkrijk voor de moord op Khashoggi en wil tot ontzetting van MBS de nucleaire deal met aartsvijand Iran herstellen. Alle reden voor een fikse ruzie. Maar daarmee is niemand gebaat.

Kroonprins ontzien

Biden weet dat hij de Saudiërs niet al te hard voor het hoofd moet stoten. Dus moet hij de kroonprins ontzien. Een inreisverbod in de VS of een aanklacht voor moord zou de relatie onherstelbaar beschadigen. Daarom was het een goede zet om contact met de koning op te nemen, ook al is het aannemelijk dat hij gezien zijn hoge leeftijd en geestelijke gesteldheid niet alles heeft meegekregen wat Biden tegen hem heeft gezegd.

Bidens primaire doel lijkt mij het voorkomen dat het Midden-Oosten wegzakt in chaos. Daarbij kan hij opmerkelijk genoeg gebruikmaken van de erfenis van Trump. Die heeft de Verenigde Arabische Emiraten dichter bij Israël gebracht. Eind vorig jaar ontmoette MBS in het geheim de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Pompeo, was er ook bij. Biden zal die erfenis niet willen verkwanselen. Dus zal ook de Amerikaanse ambassade niet terugverhuizen van Jeruzalem naar Tel Aviv.

Goede betrekkingen zijn ook van belang omdat Saudiërs de belangrijkste sponsoren van extremistische salafisten zijn en terroristische groepen als Al-Qaida en de Taliban steunen. Als gevolg van een fikse ruzie zal daar elke grip op verloren gaan.

Terug bij traditionele diplomatie

Biden moet vooral voorkomen dat MBS de Verenigde Staten als een onbetrouwbare bondgenoot gaat zien en geen fiducie meer heeft in de verkapte veiligheidsgarantie die de Amerikanen na de Golfoorlog van begin jaren negentig aan Saudi-Arabië gaven. Zeker als de president toenadering tot Iran zoekt is de kans dan groot dat MBS zich meer op China richt en een kernwapen wil hebben. En als de Saudiërs dat doen, dan doet Iran dat ook. Als dat gebeurt is Biden de grote verliezer.

In 2003 lekte een geheim document uit waarin de Saudiërs drie mogelijkheden uittekenden: streven naar een kernwapenvrij Midden-Oosten, zelf een kernwapen bouwen en optrekken met een ander land. Dat laatste lijkt wat Riyad wil. Amerika kan die nucleaire garantie bieden. Dus zal ook MBS de zaak niet op de spits drijven. Als terugvaloptie lijkt het Koninkrijk zo nodig van Pakistaanse kernwapens gebruik te kunnen maken.

Met Biden zijn we terug bij de traditionele diplomatie waarbij alle belangen worden gewogen. Dat leidt tot lelijke oplossingen waarbij een potentaat vrijuit gaat, maar waarbij de stabiliteit in de hele regio is gediend.

Bidens diplomatie: lelijke oplossingen, maar wel stabiliteit | Trouw

Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.

It is time for the geopolitical genesis of the Netherlands? Should offensive cyber actions become part of our cyber strategy? Is our gas supply security at risk? And what is the fifth wave of deterrence theory?

Your weekly HCSS Digest is here to give you the answers!

Yesterday, HCSS and the Clingendael Institute presented their Strategic Monitor, “Geopolitical Genesis: Dutch Foreign and Security Policy in a Post-COVID World”. The two Dutch think tanks stress that the time is now for Europe to adopt a more assertive geopolitical stance as a nascent world power, this being the only way to safeguard the Dutch and European interests and values.

Clingendael researcher Danny Pronk and our very own Jack Thompson presented the Strategic Monitor to the Minister of Defense, Ank Bijleveld, who also received it on behalf of the Minister of Foreign Affairs.

“This Strategic Monitor underlines our own analysis and makes the need for Dutch investments in security and therefore also in defense crystal clear,” Minister Bijleveld commented. “This cabinet has taken a good first step, but more is needed. We must not look away from the growing threats and changing relationships in the world. We must face it and act accordingly."

Offensive cyber actions are now part of the US cyber strategy. Does it discourage potential adversaries? And should the Netherlands and the EU do the same? Paul van Liempt discusses this hot topic with 'Cyber Kees' Verhoeven  in a new episode of De Strateeg on BNR Nieuwsradio, with contributions from HCSS Strategic Analyst Louk Faesen, who recently wrote an article about Persistent Engagement in the Cyber Domain.

Growing dependence on Russian natural gas and foreign LNG poses significant geopolitical and environmental risks for the Dutch gas supply security. Find out more in the latest paper on Gas Supply Security in the Netherlands by Irina Patrahau and Lucia van Geuns.

The sanctions Washington imposed on Saudi-Arabia for the murder of journalist Khashoggi are largely symbolic, Rob de Wijk explained on the NOS Radio 1 news. Biden's focus will be on maintaining balance in the Middle East, so the US needs to strike a balance between keeping warm ties at a higher strategic level and reprimanding at a lower level.

Your old road is rapidly agin', for the times they are a-changin'. Read all about the emerging fifth wave of deterrence theory in the conclusion of Tim Sweijs and Frans Osinga’s “Deterrence in the 21st Century”.

The “tyranny of distance” means the US is both safe from attack, but also militarily overextends itself overseas. Next Tuesday, March 9th, HCSS Senior Strategic Analyst Paul van Hooft will give an online seminar for the Changing Character of War Centre (CCW), where he explains how this distance constrains US grand strategy in its competition with China.

Quantum computing is revolutionizing encryption and cybersecurity. In the latest EYpodcast on Spotify, HCSS Data Scientist Paul Verhagen  discusses the implications of the global race for quantum supremacy on Europe’s security & strategic autonomy.

The increasing use of drones, robots and data-driven military analysis is profoundly impacting future warfare. In last week’s PAX for peace symposium, HCSS research fellow Bianca Torossian explains how new military technologies will influence global conflicts.

“The Gulf War wouldn't have been so successful if the space domain hadn't been used”, HCSS Strategic Analyst Patrick Bolder commented during the Webinar on Military Space organized by SpaceNed and NIDV. Military conflict is constantly changing, he added, and defense and industry need to cooperate more in a European context.

We’re happy to announce two new Assistant Analysts are joining us this week: Ana Lopez Gonzalez and Max Sarel, welcome to HCSS!

The Hague, March 3, 2021 - Researchers Danny Pronk and Jack Thompson from the Clingendael Institute and The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) presented the Strategic Monitor “Geopolitical Genesis: Dutch Foreign and Security Policy in a Post-COVID World” to the Minister of Defense, Ank Bijleveld, who also received it on behalf of the Ministry of Foreign Affairs.

With their annual report, both think tanks provide insight into trends and developments in world politics. The main theme of this report is that now is the time for the European Union to consolidate its status as a nascent world power, and the Netherlands must play an active role in this.

“This conclusion in the Strategic Monitor underlines our own analysis and makes the need for Dutch investments in security and therefore also in Defense crystal clear,” says Minister Ank Bijleveld-Schouten. “With 1.7 billion in structural investments and 1.7 billion incidentally, this cabinet has taken a good first step, but more is needed. We must not look away from the growing threats and changing relationships in the world. We must face it and act accordingly. And be a reliable ally as well.”

The Strategic Monitor can be consulted here.

Six Challenges

The report describes six major challenges that the Netherlands and the EU will face in the post-corona world over the next ten years:

1. The nature of multilateralism is changing.
2. The interaction between the great powers will play a greater role in shaping the global system.
3. Middle powers are becoming more assertive in defending their interests as the multilateral system weakens and competition between major powers intensifies.
4. As a consequence of the weakening of the multilateral system and increasing competition between the great powers, non-state actors are gaining more power and influence. 
5. The 'gray area' between war and peace becomes the main battleground in international competition.
6. The influence of climate change on international peace and security will increase in the coming years.

No "return to normal"

The researchers argue that there will be no "return to normal" of trans-Atlantic relations, not even under President Biden. Europe will have to take more responsibility for its own defense and pursue an independent foreign policy. The Netherlands can play a bridging role here, but that requires more European cooperation. This is necessary in order to increase the influence of a relatively small country like the Netherlands, but also to form a united front against the divide and rule tactics of China. While China remains an important economic partner, it is necessary to come up with a unified European response to the increasingly aggressive stance of both China and Russia.

Assertiveness, cooperation and transatlantic bridging function

The Strategic Monitor provides recommendations for Dutch foreign and security policy to meet these varied challenges:

1. A more assertive geopolitical position to protect Dutch and European interests and values.
2. A more assertive and, above all, uniform attitude towards China.
3. A more sophisticated and in this case also a uniform approach to dealing with Russia.
4. Due to its historically close ties with the US, the Netherlands must strive to fulfill a transatlantic bridging function in specific policy areas. Within NATO, it must also strive for a more equal burden-sharing with the US and do more to promote peace and security in its own region.
5. The Netherlands must collaborate strategically with other important middle powers, both in the field of trade and security.
6. The development of an approach is necessary for dealing with non-state actors. In it, effective engagement is linked to discouragement of the inevitable downsides of cooperation with non-state actors acting out of self-interest.
7. Finally, and perhaps most importantly, the Netherlands must energetically engage with other actors to tackle the consequences of global climate change.

These recommendations are not exhaustive, but provide a global blueprint for future Dutch foreign and security policy, both to help strengthen the EU's status as a burgeoning global power and to effectively tackle the complex challenges of today and the next decade. From the point of view of this report, this is indispensable to the geopolitical genesis of the Netherlands.

About the Clingendael Institute

The Netherlands Institute for International Relations 'Clingendael' is an independent think tank and academy in the field of international relations. We want to inspire and equip governments, businesses, NGOs and society in a broader sense with research and analyses, training courses and public debate. In this way we contribute to a safe, sustainable and just world. Clingendael is in the global ranking of think tanks in 25th place in the world and in the top 5 in Western Europe. For more information see their website. 

About The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS)

The Hague Centre for Strategic Studies is engaged in strategic research in the field of peace and security. The HCSS provides advice on international and national defense and security issues, geopolitical developments and trends, conflict management, defense transformation and terrorism to the government, international institutions and the business community. For more information, see their website.