Confronted with numerous challenges at home and abroad, European defence is at a turning point. The European Commission has launched various initiatives to boost and strengthen European defence in general and the European Defence Technological and Industrial Base in particular. The European Defence Fund (EDF) constitutes a core element in these efforts. The EDF is intended to facilitate Member States in cooperating on research and development of key strategic defence capabilities, and in making defence materiel cooperation the norm.

Although the foundations have been laid, many aspects of the EDF remain to be determined. The window of opportunity for Member States (including the Netherlands) to shape the EDF agenda according to national interests and priorities is still open. The coming two years will be crucial for the establishment of a solid base for a national strategy on the EDF, and for the identification of the objectives to be pursued during the first seven-year cycle of the Programme. It is therefore crucial that the Netherlands is fully committed and prepared from the onset of the EDF, and that it maximises the preparation efforts necessary to become a successful participant.

This HCSS Security Paper examines the opportunities and the challenges for the Netherlands associated with the implementation of the EDF, outlines steps that can be taken at the national level to overcome these challenges, and offers a number of recommendations for relevant  stakeholders to ensure optimal added value of the EDF for the Netherlands.

Authors: Eric Wilms, Lotte de Jong, Katarina Kertysova, Frank Bekkers, Karlijn Jans

Read the paper here. 

The internal cohesion of the European Union (EU) is being tested by both internal and external challenges. These include mass migration, rising populism, a lack of respect for the rule of law, terrorism, and economic and monetary difficulties. These challenges have placed a huge strain on the bonds between EU Member States and has illuminated the fragility of European unity and solidarity. Member States are increasingly unwilling to share sovereignty and comply with existing agreements, key norms and rules, and the rule of law. The result is an increase in vertical tensions between national and European levels of government — i.e., between the collective European interests — represented by the European Parliament (EP) and the European Commission (EC), and the national interests of individual EU Member States.

Some take these vertical tensions as a sign that the EU is falling apart. Others, like EC President Jean-Claude Juncker, claim that that EU Member States are actually working more closely together towards a common goal, in particular due to the current geopolitical situation. The latter rationale is driven by the erosion of the transatlantic Alliance, increasing aggression from belligerent powers such as China and Russia, and the chaos surrounding the Brexit process.

To which extent is the EU coming together or falling apart when it comes to key policy dossiers? Does the EU, as a regime, have the capacity to manage or channel increasing tensions with and between its Member States?

This paper defines regimes as “a set of implicit and explicit principles, norms and rules and decision-making procedures around which the actors converge in a particular area of international relations.”

Within regimes, norms are defined as standards of appropriate behavior. In the EU regime, norms are found in primary and secondary EU legislation and provide direction to the Union’s dealings in complex subject matters such as those central to this paper.These include solidarity, consensus, shared sovereignty, compliance, and values of democracy and the rule of law. Rules are defined as concrete actions in policy dossiers as well as the general rules of EU decision-making.

In this paper we examine these claims by looking at six norms and rules that represent critical components of EU cooperation. These rules are identified in the 2018 State of the Union:

• Economic and Monetary Union (Banking Union);
• Migration;
• The Schengen Zone;
• Defense cooperation;
• Sounds public finances;
• Tax harmonization;
• Principles of decision-making;
• Democracy and rule of law.

This paper first analyzes the current state of affairs in the Economic and Monetary Union (EMU), migration, defense cooperation and the Schengen Zone. The analyses of these topics include the definition of the regime at hand, the vertical tensions that pertain to it, and a key take-away. The paper will then look at two extra dimensions along which we measure how vertical tensions are influencing EU cooperation: 1) the principles of decision-making, and 2) democracy and the rule of law. The conclusion will provide an overall assessment of where and how the EU is coming together or falling apart and to what extent the EU regime has the capacity to manage or channel vertical tensions.

Read the paper here.

Op woensdag 12 december was data analist en China kenner Paul Verhagen te gast bij 'Ask me anything' op BNR Nieuwsradio, gepresenteerd door Jörgen Raymann. Aanleiding om over geopolitieke belangen en grote techbedrijven te spreken, is de arrestatie van de CFO van Huawei enkele dagen geleden.

Het item is hier terug te luisteren.

COP 24 High level side event:

CIRCULAR ECONOMY: THE MISSING LINK FOR CLIMATE ACTION

“How a global circular economy is the keystone to achieve the Paris goals"

11 December 2018, 12:30 – 2:00 pm

EU Pavilion COP24, Room Vienna

Katowice, Poland

In support of this event, The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) and The Netherlands Organisation for Applied Scientific Research (TNO) have drafted a short document on Circular Economy.

There is growing optimism about the potential of the Circular Economy to contribute to achieving our climate objectives. In this document, HCSS and TNO explain how climate action requires Circular Economy strategies; substitution (by 2023), remanufacturing (by 2033) and over 50% end-of-life recycling rate (by 2043). Click here to download the 2-page report.

The programme for “How a global Circular Economy is the keystone to achieve the Paris goals” is available here.

Upcoming Event December 13th 2018

How and why does the EU Function? An interactive session with experts at the University of Applied Sciences - with HCSS' Lucia van Geuns 

Did you ever wonder what  the European Union actually is? Or why European cooperation is designed the way it is? Are you aware of the impacts of Brexit? And do you know who and what to vote for in the upcoming European elections? This is your chance to ask experts everything you ever wanted to know about the EU!

Dr. Mendeltje van Keulen, lector of Changing Role of Europe, talks you through the basics of how the EU works the way it does. Followed by an interactive session which allows you to engage with experts about your thoughts and questions concerning the future of the EU.

Please register through this link.

Program

• 14:30 hours                     Registration
• 15:05 hours                     Introductory lecture by Dr. Mendeltje van Keulen
• 15:30 hours                     Lucia van Geuns from The Hague Centre for Strategic Studies
• 15:50 hours                     Reinier van Lanschot from VOLT Netherlands
• 16:10 hours                     Dr. Andreas Zenthofer, European Commission in the Netherlands
• 16:30 hours                     Interactive session with questions from you
• 17:00 hours                     Reception

Wat moet ik van die gele hesjes denken, vroeg ik. “Och, het zijn maar een paar mensen, die hesjes doen het goed op tv. Verder niets.” Twee dagen na deze relativerende opmerking van een van president Macrons adviseurs sloeg de vlam in de pan. En niet alleen in Parijs. Ook in Brussel liep het uit de hand.

In mijn laatste boek over de nieuwe revolutionaire golf die Europa overspoelt vreesde ik al voor een scenario waarin sprake is van ongecontroleerde volkswoede, zonder een duidelijke leider en zonder een duidelijke boodschap.

De geschiedenis leert dat de situatie door een onvoorspelbaar incident explodeert. Neem de Franse opstanden van 1968. Het incident waardoor de vlam in de pan sloeg was onbeduidend: de rector van de Sorbonne die de politiek vroeg om een tot dan toe vreedzaam verlopen demonstratie te beëindigen. De studenten waren aanvankelijk verbijsterd over de gevolgen van hun protesten. De Union Nationale des Étudiants de France werd weliswaar hun spreekbuis, maar had geen hand in de eerste demonstratie. Pas na enige tijd kreeg men de demonstranten onder controle. Zoals bij alle voorgaande opstanden zagen politici de protesten niet aankomen en onderschatten ze de gebeurtenissen.

Afgelopen week ging het mis toen de brandstofprijzen werden verhoogd. Die prijsverhoging staat voor iets groters, namelijk de stagnatie van lonen waardoor eerst de lagere klassen en vervolgens de middenklasse werden getroffen.

Dit zorgelijke fenomeen zien we in de hele westerse wereld. In de Verenigde Staten stagneert de koopkracht sinds 1973. Een eerder dit jaar verschenen onderzoek van de RaboResearch concludeerde dat ook in ons land het besteedbaar inkomen van sommige groepen al veertig jaar vrijwel stilstaat. Uit de cijfers van het CBS blijkt bovendien dat de armoede in ons land geleidelijk toeneemt.

Explosieve mix

In Frankrijk is het niet veel anders. Wie daar van 5 euro per dag moet eten, en dat zijn er op het platteland nog al wat, staat het water aan de lippen. Dit, en de Franse traditie om ongenoegen op straat uit te vechten, is een explosieve mix.

Hoe regeringen hiermee omgaan laat de geschiedenis ons zien. De geest is moeilijk terug in de fles te krijgen. Simpele maatregelen voldoen niet. Het zal me daarom verbazen als het terugdraaien van de brandstoffenprijzen enig effect heeft. Verdere maatregelen, zoals het verlagen van de btw of belastingen waardoor mensen er een tientje per maand bijkrijgen hebben dat mogelijk ook niet. Daarvoor is de koopkracht te veel achtergebleven.

Bovendien voelen de opstandelingen zich niet gehoord. Politici luisteren wel degelijk, maar er is gewoon geen makkelijke oplossing voor hun misère. Wie lagere brandstofaccijnzen eist en krijgt, moet niet gek opkijken als vervolgens de zorgkosten omhooggaan. De marges voor een regering zijn dus klein, vooral als er geen eensluidende grief is. Bovendien gaat het in de politiek niet om individuele belangen, maar om het algemeen belang.

Dit is een volksopstand van het soort die de Franse regering uiteindelijk kan dwingen de noodtoestand uit te roepen en de opstand neer te slaan. De geschiedenis laat overigens zien dat de opstandelingen meestal aan het kortste eind trekken. 

Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw!

OPEC and non-OPEC countries met in Vienna on 6 December 2018, and discussed whether to cut oil production to prop up tumbling prices. This comes amid high output from Saudi Arabia, Russia and the U.S. and slowing demand for oil in several non-OECD countries.

Ahead of this meeting, HCSS Strategic Energy Advisor Lucia van Geuns commented on the geoeconomics and geopolitics of oil surrounding OPEC.

Listen to the interview on the Dutch Radio program “De Wereld volgens Hammelburg” here (from minute 32:50).

This paper, part of the Strategic Monitor 2018-2019, conducts an empirical analysis of trends in interstate military competition. It gauges the perceptions and intentions, capabilities, and conflict activities of leading military powers in the international system for the period 2008-2018. The principal conclusion is that interstate military competition is intensifying, and can be expected to continue doing so for the foreseeable future.  

Combined with the dramatic rise of internationalized intrastate conflict, there is a considerable risk of escalation from indirect to direct state-on-state conflict. For the Netherlands, the key implications of increasing military competition reside in the risks to the territorial and economic security of the Netherlands and its allies, and the erosion of international law. Read the paper here.

Authors: Tim Sweijs, Director of Research and Floris Holstege, assistant analyst. 

On Thursday 29 November, Frank Bekkers participated in a panel at the Annual EDA conference in Brussels. The topic discussed was how today’s Armed Forces are adapting to tomorrow’s technologies, with a special focus on unmanned and autonomous systems.

For more information on this topic, see chapter 3.4 from the HCSS report 'Playing to your strengths.' 

For more information, visit the EDA website.

Photo on Foter.com

Australië, Bulgarije, Estland, Hongarije, Kroatië, Oostenrijk, Polen, de Verenigde Staten en Zwitserland willen het migratiepact van Marrakech niet tekenen. Deugt dat pact niet of deugen die landen niet? 

Opmerkelijk is dat juist westerse democratieën het verdrag afwijzen. Kennelijk hebben hier waarden als compassie, humaniteit en rechtsorde plaatsgemaakt voor angst voor vreemdelingen. Dit verklaart waarom het pact, dat toch vooral een opsomming van fatsoensnormen en spelregels is waar westerse landen moeilijk tegen kunnen zijn, door hen verworpen wordt. Omdat zelfs populisten niet durven te zeggen dat ze die waarden afwijzen, wordt twijfel gezaaid over het juridisch niet-bindende karakter van het pact.

En toch gaat het om waarden. Wie tegen de regel in het pact is dat vluchtelingen en migranten dezelfde universele mensenrechten en fundamentele vrijheden hebben en dat die gerespecteerd en beschermd moeten worden, is kennelijk voor de behandeling van deze groepen als tweederangs mensen van wie het geen probleem is dat ze in de Middellandse Zee verzuipen. 

Dit betekent ook dat deze tweederangs mensen niet, zoals het pact vraagt, gered hoeven te worden en de vermisten opgespoord. We hoeven dan ook geen respect op te brengen voor andermans cultuur, religie en gebruiken en tradities. En migranten met een verblijfsvergunning hoeven dan ook niet, zoals het pact vraagt, dezelfde behandeling en rechten te krijgen als ‘gewone’ werknemers.

Zoek het uit

Wie zo redeneert en het pact verwerpt, moet niet raar opkijken dat Afrikaanse leiders hun conclusies trekken. Kennelijk willen de westerse tegenstanders van het pact hun landen niet helpen bij het tegengaan van migratie. Waarom zou die leider zich dan druk maken om zich aan afspraken te houden, zoals de verplichting tot het leveren van de juiste papieren en het terugnemen van migranten? Waarom zou een Afrikaanse leider een pact tekenen terwijl westerse landen zich nergens toe willen verplichten? Zoek het lekker zelf uit, zullen ze denken.

Ben ik dan voor ongelimiteerde arbeidsmigratie en opvang van vluchtelingen? Nee. Ik was de eerste die in het tv-programma ‘Buitenhof’ pleitte voor de inzet van de krijgsmacht om vluchtelingen een beschermde opvang in de regio te bieden. Ik werd voor een halve fascist uitgemaakt. 

Maar ik vond, en ik vind dat nog steeds, dat er rekening moet worden gehouden met het draagvlak onder de bevolking. Doe je dat niet, dan dreigt maatschappelijke ontwrichting. Om die reden ben ik ook voor een arbeidsmigratie naar behoefte. Een migrant is welkom als die een economische bijdrage kan leveren.

Fatsoensnormen

Dit pact gaat niet over de vraag of en hoeveel mensen hier naartoe mogen komen, maar volgens welke spelregels. Opmerkelijk is dat het pact zelfs de detentie van migranten accepteert, mits aan minimale fatsoensnormen wordt voldaan.

De verwerping van die fatsoensnormen is vooral voor Nederland een fundamenteel probleem. De handhaving van de internationale rechtsorde is in onze Grondwet opgenomen en Den Haag is met al zijn internationale organisaties binnen zijn grenzen Stad van Vrede en Recht. Als we ons toch niet meer om waarden bekommeren wordt het tijd om de Grondwet te wijzigen en de internationale organisaties ons land uit te kieperen.

Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw!

From 26-28 November, the 9th Bosphorus Summit took place in Istanbul, presented by The Al-Attiyah Foundation.

Dr. Jan Frederik Braun participated in the panel 'The World of Gas,' focusing on the rapidly changing gas scene. 

Jan commented on the Dutch energy industry and the role of gas in Europe: “The Netherlands is quickly shifting its role from the EU’s largest producer and exporter to a net importer of natural gas. The radical overhaul of the Dutch energy system is to a large extent representative of the whole of Europe: rapidly declining gas production, an increasing dependence on gas imports while phasing out coal and going for more renewables.”

Read more in The Gulf Times and in The Peninsular. 

Begin december lijkt de OPEC de productie al weer te willen beperken om de prijs per vat op 80 dollar te krijgen.

In mei citeerde ik een boze president Trump die de OPEC, de organisatie van olieproducerende landen, verweet de productie bewust te laag te houden. Daardoor stegen de prijzen aan de pomp en dat was slecht nieuws voor zijn kiezers. Want die zouden zich door die hoge prijzen tijdens de komende verkiezingen van hem kunnen gaan afkeren. Nu, een half jaar later twittert Trump ‘Dank u Saoedi Arabië'. Inderdaad heeft het Koninkrijk de productie opgeschroefd tot een record van 11 miljoen vaten per dag. Dat lijkt een megaoverwinning voor Trump die zijn genialiteit als onderhandelaar en machtspoliticus onderstreept.

Of niet? Zijn tweetje lijkt vooral ingegeven als rechtvaardiging voor zijn, ondanks de vreselijke moord op de Saoedische journalist Khashoggi, aanhoudende steun voor het Koninkrijk. Er zijn namelijk meer bepalende factoren voor de energieprijzen dan Trump's genialiteit. Ten eerste wordt de prijs omlaag geduwd door de schalierevolutie in de Verenigde Staten zelf. De VS waren door technische problemen die zich bij het transport van schalieolie en -gas voordeden, niet langer de swingproducer van weleer die door het vergroten of verlagen van de productie de mondiale prijzen bepaalt. Wat niet wil zeggen dat de Amerikaanse productie er niet toe doet. De Amerikanen produceren zo'n 11,5 miljoen vaten per dag. Daarmee is het land voor Rusland en Saoedi Arabië de grootste producent van de wereld.

De technische problemen lijken nu onder controle waardoor de winning in het gigantische Permian veld in een hogere versnelling komt. De Amerikaanse Energy Information Administration (EIA) verwacht dat de productie volgend jaar op ruim 17 miljoen vaten per dag komt. Overigens is dat weer slecht nieuws voor sommige producenten. Die zien hun winsten verdampen als de productie zó accelereert dat de olieprijs onder de vijftig dollar per vat komt. De break-even prijs voor schalieolie ligt namelijk tussen de 35 en 50 dollar per vat.

De meest interessante factor voor de olieprijs is Iran omdat Trump hier zelf deels aan de knoppen draait. De president zou het liefst zien dat de olie- en gasproductie in dat land compleet stil komt te liggen. Dat zou in zijn gedachten moeten leiden tot een regimechange waardoor de in zijn ogen verderfelijke leiders in Teheran stoppen met het steunen van de Syrische president Assad en terreurbewegingen als Hezbollah en ophouden met de productie van langeafstandsraketten waarmee de hele regio kunnen worden geterroriseerd. De Iraanse productie is met een miljoen vaten per dag weliswaar afgenomen, maar er blijkt nog voldoende te exporteren. Dat komt opmerkelijk genoeg door Trump zelf.

Grote afnemers als India, China, Japan, Zuid Korea en Taiwan hebben van de VS toestemming  gekregen om op een lager niveau toch olie te blijven afnemen van Iran. Ook Italië en Griekenland kregen dergelijke ‘waivers'. Trump dreigde die landen aanvankelijk met sancties als ze olie en gas uit Iran zouden blijven importeren. En toch staat Trump het toe. De reden? Als dat niet zou gebeuren zou de krapte op de markt toenemen, de energieprijzen stijgen en de wereldeconomie worden geschaad. En dat vinden Trump's kiezers niet fijn.

Het ziet er naar uit dat veel analisten deze politieke dynamiek missen en daardoor ook de plank bij hun inschatting van vraag en aanbod misslaan. Enerzijds is het aanbod hoger dan ooit, anderzijds lijkt de vraag terug te lopen door de hoge dollar die de prijs opjaagt en de handelsoorlog met China waardoor er minder geïmporteerd wordt.

Inmiddels lijkt de OPEC ook niet meer zo tevreden met de prijsdaling richting 50 dollar per vat. Begin december lijkt de OPEC de productie al weer te willen beperken om de prijs op 80 dollar te krijgen. Die hogere prijs is in landen als Saoedi Arabië en Rusland nodig om de burger tevreden te houden en interne onlusten af te kopen. Het is precies de omgekeerde redenering als die van Trump. Hij wil, zoals gezegd, juist lage prijzen om zijn kiezers tevreden te houden.

Ik vraag me daarom af wat voor tweet we dan weer van Trump kunnen verwachten.

Lees de column van Rob de Wijk eens per maand op het Energiepodium.

De gedachte dat 400 miljoen inwoners van de Europese Unie 350 miljoen Amerikanen nodig hebben om zich te verdedigen tegen ruim 140 miljoen Russen lijkt mij niet geruststellend. 

Zeker niet omdat president Trump met zijn kritiek op de Navo, met zijn handelsoorlog en zijn afkeer van het multilateralisme de trans-Atlantische verhoudingen op scherp zet.

Bondskanselier Merkel, het primaire doelwit van Trumps hoon, was over de gevolgen hiervan duidelijk. In het Europees Parlement stelde ze dat de tijden dat we op elkaar kunnen vertrouwen voorbij zijn en dat we ons lot in eigen handen moeten nemen. Daarom pleitte ze, in navolging van haar Franse collega Macron, voor een Europees leger. Naar aanleiding van Macrons opmerkingen twitterde president Trump dat dit idee very insulting (zeer beledigend) was. 

Een rare opmerking van een president die net besloten had het voor de Europese veiligheid cruciale INF-akkoord, het verdrag tegen kruisraketten, op te zeggen.

Zware tanks

Het idee van een Europees leger speelde al in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Duitsland mocht zich niet herbewapenen, maar moest zich wel tegen Rusland kunnen verdedigen. Dit leidde tot het voorstel voor een Europese Defensiegemeenschap. Die kwam er uiteindelijk niet, omdat Frankrijk dwars lag. Angst voor het opgeven van soevereiniteit en de afnemende Sovjetdreiging waren daar debet aan.

Macrons en Merkels ideeën zijn een volstrekt logische reactie op de erosie van de trans-Atlantische betrekkingen en de militaire onmacht van Europa. Door aanhoudende bezuinigingen zijn alleen Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk in staat een brigade met enkele duizenden militairen te mobiliseren en naar de oostgrens te sturen. Of ze daar dan ook aankomen, is de vraag. Bruggen zijn niet meer bestand tegen zware tanks, spoorbreedtes verschillen en bureaucratische obstakels verhinderen soepele grenspassages.

Voorts stuiten ze op nieuwe Russische defensiesystemen die deze eenheden effectief de toegang tot de Baltische landen kunnen ontzeggen. Als die brigades toch aankomen, versterken ze de Baltische minilegertjes en de snel inzetbare eenheden van de Navo die qua omvang ook niets voorstellen.

Geweldig voorbeeld

Met de honderdduizenden militairen die in het westen van Rusland zijn gelegerd kan Poetin, volgens een studie van het internationale onderzoeksinstituut Rand binnen zestig uur Estland, Letland en Litouwen innemen. De Navo kan dan uitsluitend nog antwoorden met kernwapens. Dat wil niemand.

Dus moet de Europese defensie worden versterkt. Maar dat kan alleen als een euro meer gevechtskracht oplevert. Dat betekent dat we af moeten van al die nationale hoofdkwartieren, ministeries en bureaucratieën die een te groot deel van het budget opslokken.

Het idee van Merkel en Macron draait daarom om de vraag hoe je als land je soevereiniteit houdt, terwijl je eenheden beschikbaar stelt aan een Europees leger. De Duits-Nederlandse samenwerking laat zien hoe dat moet. Bij het Duits-Nederlandse legerkorps is geen sprake meer van samenwerking, maar van integratie, terwijl beide landen uiteindelijke zeggenschap behouden.

Een Duitse luchtverdedigingseenheid staat inmiddels onder Nederlands bevel. Maar in plaats van dit als een geweldig voorbeeld te zien van hoe zo’n Europees leger kan worden vormgegeven, wordt het hele idee politiek van tafel geveegd. Angst voor het opgeven van soevereiniteit, angst voor de oppositie en angst voor kiezer. Dat heet een gemiste kans. 

Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw!

On Friday 9th November, strategic analyst Jan Frederik Braun spoke on the “Oil, Gas, Shale and Renewable: Toward a New Energy Order” panel at the MEDays Forum, organized by the Amadeus Institute.

Alongside him on the panel are: Abbas Ali Al Naqi (OAPEC), Elham Mahmoud Ahmad (World Energy Council Regional Vice Chair for Africa, Osama Kamal (Former Minister of Petroleum and Mineral Resources, Francis Perrin (Director of Research at the Institute of International Relations and Strategies) and Sun Xiansheng (Secretary General of the International Energy Forum).  Watch the panel discussion in the video below.

 Jan concluded that climate change is not yet the central issue in regional discussions on energy policy.

Are you a university student interested in disarmament and non-proliferation? Would you like to learn more about challenges and prospects for progress in conventional, chemical, and nuclear arms control?

Registration is closed, tickets are sold out. 

The Arms Control Symposium aims to:

• Provide students with knowledge of the most important arms control agreements across nuclear, chemical and conventional weapons.

• Inform about current and future arms control initiatives, as well as about their relevance and shortcomings in the current security environment.

• Provide a room for discussion as well as a networking opportunity with seasoned academics and professionals, who will present during the event.

See the full program here.

Date: Thursday 22nd November

Time: 14:20-16:30 (followed by a drink)

Location: HCSS, Lange Voorhout 1, 2514 EA The Hague, The Netherlands

For inquiries, contact Katarina Kertysova at katarinakertysova@hcss.nl