On 4 October 2018, a consortium of Dutch companies, knowledge institutions and The Netherlands Enterprise Agency (RvO) signed a collaboration agreement ‘Partners for International Business’ (PIB). The agreement can lead to great opportunities for Dutch businesses in the Indian market.

The consortium consists of eight companies –Fox-IT, Group 2000, Crosspring, Global Business Academy, Enterprise Summit, E2-Labs, Newgen Payments and The Hague Centre for Strategic Studies—as well as Innovation Quarter and HSD Foundation. Three education institutions –Delft University of Technology, Leiden University of Applied Sciences and The Hague University of Applied Science—are directly involved as collaboration partners. From the Dutch government, the Dutch Embassy and RvO will be playing an important role in making the consortium a success.

This PIB focuses on specific segments within the overall cyber security market in India: Cyber Security, Training and Education as well as Knowledge Exchange for Internet of Things (IoT) and Protection of Critical Infrastructures (CI) both in Government as the private sector. The focus on IoT and (mostly) government-controlled CI like energy, drinking water, telecommunications, as well as financial services (banking) is important because there are significant opportunities for new business deals in these fields. The PIB will focus initially on the states Telangana (Hyderabad) and Karnataka (Bangalore) extending when feasible to the rest of States in India.

The PIB will be guided by a liaison in India, in close collaboration with the Dutch Embassy. The daily coordination of the programme will be in the hands of HSD Office. HSD Office will be the linking pin towards RVO, the Dutch Embassy in India and the participants of the Cyber Security cluster. Together they will arrange that the consortium will be part of trade missions, matchmaking events, knowledge exchange opportunities and collaborative presentations at conferences.

Municipality of The Hague

Since 2015, contacts with India have been developed via the municipality of The Hague and its many partners, amongst others HSD. The objective of this PIB is to further develop and strengthen the business relations that were build earlier and were made official during the Dutch trade mission to India from 22 -25 May 2018 and which included collaborations with the Hyderabad Security Cluster and the Center of Excellence Karnataka. This PIB is a direct outcome of this.

Partners for International Business (PIB)

Partners for International Business is a programme of the Netherlands Enterprise Agency (RvO) commissioned by The Ministry of Foreign Affairs.

Rob de Wijk gaf bij Goedemorgen Nederland een korte toelichting op de steun van Nederland aan de strijd in Syrië.

Bekijk het item hier.

Inspelen op de huidige ontwikkelingen in conflicten en technologie vereist een wendbare organisatie en nieuwe capaciteiten. Dat staat in het afgelopen week verschenen onderzoek “Playing to your strengths” van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS). Commandant Landstrijdkrachten luitenant-generaal Leo Beulen nam de studie in ontvangst.

Generaal Beulen gaf aan het rapport te gebruiken voor de ontwikkeling van de 'Visie Landmacht', welke een aantal thema’s opwerpt waar we met zijn allen goed over moeten nadenken.

Mens en technologie

Mens en technologie raken meer met elkaar verweven. Machines ondersteunen tal van menselijke taken op het gevechtsveld - van logistiek en inlichtingen tot het daadwerkelijk leveren van strijd. Technologie maakt de mens echter niet onmisbaar. Er zijn immers bijvoorbeeld juridische en ethische dilemma’s bij de inzet van technologie. Vinden wij de inzet van autonome systemen en robots acceptabel? En wat als onze tegenstander verder gaat dan wat wij zelf acceptabel vinden? Dat zijn discussies die we met zijn allen moeten voeren.

Timing van technologische doorbraken

Technologische ontwikkeling gaat razendsnel, denk maar aan robotica, kunstmatige intelligentie en de mogelijkheden van big data. Maar wanneer deze opkomende technologieën echt geïmplementeerd kunnen worden in het optreden van de Landmacht is onzeker. Dat er in geïnvesteerd moet worden, staat volgens HCSS buiten kijf. Maar hoe doe je dat? Nu volledig investeren op de beschikbare nieuwe technologie of wendbaar zijn als disruptieve technologische doorbraken zich voordoen? Een belangrijk deel van de oplossing ligt in het continu blijven experimenteren met innovatieve concepten om zo klaar te zijn als doorbraken zich aandienen.

Invloed uitoefenen of tegenstanders verslaan?

De landmacht opereert in het human domain. Conflicten beginnen bij mensen en eindigen daar ook. Dat betekent dat je conflicten kan winnen en voorkomen door het beïnvloeden van menselijk handelen en menselijke besluitvorming. Tegelijk moet de Landmacht ook in staat zijn om een tegenstander te verslaan. Invloed uitoefenen is vaak alleen effectief als je ook in staat bent om je argumenten kracht bij te zetten. Afschrikking van potentiële tegenstanders is op dat principe gebaseerd. De landmacht moet kunnen schakelen tussen invloed uitoefenen in het human domain en robuust kunnen optreden ook in het fysieke domein.

Jong en oud

Tijdens de presentatie van de studie zaten jong en oud door elkaar in de zaal. Dat leverde een levendige discussie op. Nu worden de pijlers gezet voor de landmacht over 20 jaar. Jongeren denken en gebruiken technologie anders dan de oudere en hun inzichten zijn daarom waardevol. Generaal Beulen gaf aan dat het belangrijk is om de jongere collega’s te betrekken bij het formuleren van een antwoord op de toekomst. Zij schrijven actief mee aan de Visie van de Landmacht.

Dit artikel is verschenen op het intranet van het Ministerie van Defensie.

Kijk mevrouw May, het zit dus zo: op 23 juni 2016 stemde de Europese Unie niet tegen het lidmaatschap van de Britten, maar stemden de Britten voor de brexit. Dat de onderhandelingen over die brexit nu in een impasse zitten, kan u niet verbazen. Want wat u wilt, kan niet.

De Europese Unie is gebouwd op vrij verkeer van personen, goederen en diensten. U wilt geen vrij verkeer van personen, omdat de brexiters vrezen dat uw eiland overspoeld wordt door migranten. Vindt u het ook niet frappant dat juist de EU voorlopig een einde aan die ­massa-immigratie heeft gemaakt?

U vond het bezoek aan Salzburg vernederend. U had op meer respect gerekend. Maar respect en macht zijn in de internationale politiek twee zijden van dezelfde medaille. De tijd dat de Britse kranten konden koppen ‘Mist boven het Kanaal, continent geïsoleerd’ zijn ­definitief verleden tijd. U heeft zich geïsoleerd van het continent en u heeft weinig meer te eisen. Uw land is geen wereldmacht meer. Zeker niet nu China opkomt en uw belangrijkste bondgenoot, de Verenigde Staten, de mede door uw voorgangers geschapen liberale ­wereldorde aan gort helpt.

Chaos

In de jaren twintig van de vorige eeuw raakte u ­Ierland kwijt en na de Tweede Wereldoorlog verloor u uw koloniën en wereldmacht. En nu mag u blij zijn als over een jaar of tien het Verenigd Koninkrijk zijn naam nog eer aan doet. Want ik ben er niet zeker van dat Schotland en Wales er dan nog bij willen horen en of Noord-Ierland niet wederom een chaos is. Want de katholieke minderheid zal niet accepteren dat er een harde grens met de Ierse republiek komt.

U probeert ons duidelijk te maken dat een goede deal in ons voordeel is. Wij willen inderdaad handel drijven. Maar u bent baas van een eiland dat heel veel moet ­importeren. U kunt niet anders. De schade valt daarom voor ons wel mee. Helaas geldt dat niet voor uw ­onderdanen, die steeds meer voor die importen moeten betalen. Al was het alleen maar omdat het pond steeds minder waard wordt.

Suïcidale neigingen

U voelt zich vernederd, omdat de Europese leiders u slechts twee keuzes bieden. Het lidmaatschap van de Europese Economische Ruimte en een douane-unie wilt u niet. Want dan heeft u nog steeds geen controle over de migratie. De tweede is een vrijhandelsakkoord van het soort waarvan Thierry Baudet altijd beweert dat dit een opmaat voor het lidmaatschap van de EU is. Dit wilt u ook niet omdat er dan douanecontroles komen. Bovendien vreest u dat door de harde grens met Noord-Ierland de burgeroorlog weer kan oplaaien.

Omdat uw wensen nauwelijks kunnen worden ­ingevuld, lijkt mij een harde brexit het beste. Dat is ­vervelend voor ons, maar dramatisch voor u. Adviesje? Houd op met onderhandelen en organiseer nieuwe ­verkiezingen met als inzet blijven of een no-deal-brexit. Als men voor dat laatste kiest, weten we dat de Britten echt suïcidale neigingen hebben.

O ja, die afkoopsom van 60 miljard euro moet u ook dan gewoon betalen.

Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw!

The Global Commission on the Stability of Cyberspace (GCSC) agreed to five new norms of responsible behavior in cyberspace, focusing on improving and maintaining the stability and security of cyberspace. It is the intention of the GCSC that these norms be adopted by governments, companies and other players in their behavior, policies and laws.

This norms package was developed by the GCSC Commissioners, advisory experts and the GCSC Research Advisory Group, and refined by extensive debate. The new norms were agreed at the fourth full Commission meeting on September 20 in Singapore, held during the Singapore International Cyber Week (SICW). The finalized norms package will be released in the next few weeks.

“This package of norms recognizes the increasing interdependence of people around the world who rely on a stable and secure Internet. They aim to prevent the very real consequences of any major disruption,” stated Marina Kaljurand, Chair of the GCSC. “They represent an important step towards defining and promoting changes in behavior on the part of all parties involved.”

Once finalized, the norms will urge governments and others to avoid taking actions that would substantially impair the stability of cyberspace, including inserting vulnerabilities into products and services, commandeering others’ devices to create botnets, and allowing non-state actors to conduct offensive cyber operations. The norms will also urge action to preserve the stability of cyberspace, including establishing vulnerabilities equities processes and ensuring basic cyber hygiene. The GCSC agreed to continue discussions on artificial intelligence, on the cybersecurity responsibilities of product and service providers and on principles and definitions. The GCSC will next meet in Wuhan, China, in early December.

“Maintaining the integrity of cyberspace and all of the benefits it provides is the responsibility of government, the private sector, manufacturers and non-state actors, among others,” said Latha Reddy, Co-Chair of the GCSC and Former Deputy National Security Advisor of India. “The norms set forth by the GCSC today acknowledge the role of each organization and individual in maintaining appropriate standards and refraining from compromising the Internet, for the greater good.”

The norms package builds on previous norms introduced by the GCSC concerning the disruption of elections through cyber attacks on electoral infrastructure and a Call to Protect the Public Core of the Internet.

To inform its work, the Commission held a public hearing in Singapore. The hearing featured the participation and input of senior representatives from international organizations including Izumi Nakamitsu, United Nations Under-Secretary-General and High Representative for Disarmament Affairs, and representatives from ICANN, the United Nations Institute for Disarmament Research (UNIDIR), the Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE), and the Secretariat of the UN Secretary General’s High-Level Panel on Digital Cooperation. Several cyber coordinators also participated in the meeting, including from the Asia-Pacific Network Information Centre (APNIC), Australia, Belgium, Canada, Estonia, Finland, France, Germany, Hungary, India, Japan, Kenya, Mexico, the Netherlands, New Zealand, Norway, Poland, Singapore, Switzerland, the United Kingdom and the United States. Microsoft, JPMorgan Chase and other private sector actors were present as well.

For general inquiries, please contact Louk Faesen at loukfaesen@hcss.nl or Anneleen Roggeman at aroggeman@eastwest.ngo.

This report contains the results from a research project aimed at identifying new capabilities for the future Royal Netherlands Army (RNLA). Rather than sketch a full future force profile, it concentrates on promising new, or to be renewed capabilities. The results are intended to feed ongoing transformation efforts within the RNLA and inform the Army leadership in anticipation of the Defense Review 2020 [de Herijkingsnota].

In the context of the changing character of conflict on the one hand, and the burgeoning costs of traditional military platforms on the other, force providers should actively explore new capabilities for their armed forces that play to their strengths.
For small and medium sized force providers, their agility puts them in a relatively propitious position to pursue innovative concepts and capabilities, instead of trying to merely be smaller versions of the great powers’ militaries.

This report presents six themes, each suggesting a diverse set of new or to be renewed capabilities for the RNLA. 

1. Rethinking Phase Zero: Shaping the Human Domain;
2. Multi-Domain, Multi-Level Operations;
3. AI in the OODA Loop;
4. Robotic and Autonomous Systems;
5. Mosaic Warfare: Distributed and Networked Capabilities;
6. Empowering the Agents of Resilience

This report offers a concise description of each of these themes, examines relevant developments for the Army, and identifies promising and typically underexplored capabilities or lines of capability development that the RLNA can pursue in conjunction with a particular theme. This is summarized in Table 3 on page 53.

Click here to download the report. 

The Global Security Pulse tracks emerging security trends and risks worldwide.

This month’s edition explores trends connected to the existing nexus between crime and terrorism, and presents new and underappreciated developments regarding European disengagement strategies, rising right-wing extremism, countering FinTech abuse, and the effects on the international order.

The Global Security Pulse (GSP) makes use of an advanced horizon-scanning methodology that relies on the manual monitoring of hundreds of validated foresight resources, the structured coding of signals, and expert assessment. The GSP product is based on the Clingendael Radar and has been further developed by The Hague Centre for Strategic Studies and the Clingendael Institute. It is part of the Strategic Monitor Program, which receives funding from the Dutch Ministries of Foreign Affairs and Defense.

Authors: Reinier Bergema, Esther Chavannes (HCSS), Renske van der Veer, Walle Bos (ICCT). Contributors: Alastair Reed (TU Delft), Kristina Tranakieva, Tim Sweijs, Arlinda Rrustemi (HCSS), Danny Pronk, Aaron Arends (Clingendael).

Click here to download the Pulse.

Click here to access the methodology document.

DISCLAIMER

The research for and production of this report has been conducted within the PROGRESS research framework agreement. Responsibility for the contents and for the opinions expressed, rests solely with the authors and does not constitute, nor should be construed as, an endorsement by the Netherlands Ministries of Foreign Affairs and Defense.

Terwijl de politieke verhoudingen met Rusland sinds 2014 alleen maar problematischer zijn geworden, groeit de Europese afhankelijkheid van gas uit Siberië. De aanleg van de gaspijp Nordstream 2 naar Duitsland is zo controversieel dat Polen en de Baltische landen aandringen op sancties van de VS tegen de eigen bondgenoten.

Raam op Rusland sprak met Lucia van Geuns. Lees het gehele artikel hier.

Photo by rcbodden on Foter.com / CC BY

Jilles van den Beukel en Lucia van Geuns over de vraag of Nederland en Europa wel zijn voorbereid op krappere oliemarkten en hogere olieprijzen voorafgaand aan peak oil demand.

De komende jaren voorzien wij een onderstroom richting krappere oliemarkten die, met name in een wereld zonder grote geopolitieke of economische verrassingen, de kans op hogere olieprijzen substantieel vergroot. Dat is de uitkomst van onze analyse van ontwikkelingen op de oliemarkten ‘Towards tighter markets before peak oil demand' die wij onlangs uitbrachten bij HCSS (the Hague Centre for Strategic Studies).

Bij onze marktverwachting speelt een groot aantal factoren een rol. De lage investeringen in conventionele olie van 2014 tot 2018 zullen pas ten volle gevoeld worden in de vroege 2020'er jaren. Er gaat een aantal jaren overheen voordat het niet in gang zetten van het ontwikkelen van een nieuw veld ook daadwerkelijk leidt tot een lagere olieproductie. De hoeveelheid olie uit nieuwe projecten (conventioneel, exclusief OPEC) die jaarlijks op de markt verschijnt vermindert de komende jaren van ongeveer 3 tot 1,5 miljoen vaten per dag. Ondertussen gaat de vermindering van de productie uit bestaande velden gewoon door. Elk jaar is dat gemiddeld zo'n 3 miljoen vaten per dag (conventioneel, exclusief OPEC).

 Schalieolie uit de VS kan niet blijvend het grootste deel van de groei in de vraag naar olie blijven opvangen - zoals het de afgelopen jaren deed. De grote technologische stappen zijn gemaakt. De huidige, meer incrementele en kleinere stappen hebben steeds meer moeite om te compenseren voor de groeiende geologische problemen. De hoeveelheid gas die per vat olie wordt mee geproduceerd neemt steeds verder toe. Van de nieuwe putten is een steeds groter aandeel infill putten (putten die geboord worden tussen de bestaande putten in, op een relatief geringe afstand) die een 20-40 procent lagere productie geven. Naar verwachting van de EIA vlakt de productie van schalieolie in de VS in de vroege 2020'er jaren af.

 Wat de vraag naar olie betreft: het staat buiten kijf dat energietransitie en het akkoord van Parijs de wereld van olie en gas fundamenteel hebben veranderd. Maar voorlopig uit zich dat meer in de vorm van een dreigend verlies van de license to operate (met name in West Europa) en een grote druk van stakeholders op oliebedrijven (om bv meer te investeren in renewables) dan in de vorm van een daling in de vraag naar olie. Peak oil demand wordt, naar het zich nu laat aanzien, pas op zijn vroegst in het midden van de 2020'er jaren bereikt.

 Oliebedrijven beginnen nu voorzichtig aan meer te investeren. Dat komt langzaam op gang - langzamer dan bij vorige cycli. Voor kleinere bedrijven die zich specialiseren in het zoeken naar nieuwe velden is de financiering vrijwel geheel weggevallen. Banken zijn, onder druk van aandeelhouders en andere stakeholders, huiverig geworden om te investeren in fossiel. Private equity richt zich vrijwel uitsluitend op het financieren van bedrijven die zich richten op het overnemen en exploiteren van bestaande velden.

 Maar ook de majors zoals Shell zijn huiverig geworden om al te veel te investeren in de exploratie naar nieuwe velden. De financiële wereld vraagt van hen een hoog dividend, het inkopen van eigen aandelen en een terughoudendheid met de investeringen. Dat voor deze bedrijven de verhouding tussen bewezen reserves en jaarlijkse productie ondertussen gedaald is tot historisch lage niveaus (Shell, met een relatief grote focus op gas, kan met zijn bewezen reserves aan olie niet meer dan 6 jaar vooruit) wordt door de markten genegeerd.

 Oliemarkten zijn relatief onzeker en moeilijk te voorspellen. Een verandering in vraag of aanbod met bijvoorbeeld twee procent kan tot een verandering in de prijs met een factor 2 leiden. Het bovenstaande betekent dan ook zeker niet een garantie op krappere oliemarkten. Een wereldwijde economische crisis, al of niet gerelateerd aan een escalatie van het handelsconflict tussen de VS en China, kan leiden tot een substantiële uitval van de vraag. Omgekeerd kunnen geopolitieke ontwikkelingen leiden tot een uitval van aanbod en de krappere oliemarkten naar voren halen naar 2019. De sancties tegen Iran komen al een eind in die richting.

 De komende jaren voorzien wij dus een onderstroom richting krappere oliemarkten die, met name in een wereld zonder grote geopolitieke of economische verrassingen, de kans op krappere oliemarkten en hogere olieprijzen substantieel vergroot. Voor Nederland (en ook voor Europa) zou dat op een ongelukkig moment kunnen komen. De komende jaren draait onze economie nog steeds op fossiel - of wij dat nu leuk vinden of niet. Een periode van hogere olieprijzen heeft nog steeds een significante invloed op onze economie; zeker ook als wij dan tegelijkertijd de hoge uitgaven voor de energietransitie krijgen.

Iedereen heeft het erover of oliebedrijven zijn voorbereid op stranded assets en peak oil demand. Misschien moeten we ook eens bedenken of wij zijn voorbereid op krappere oliemarkten voorafgaand aan peak oil demand.

Dit opiniestuk verscheen op Energiepodium.nl

Na de onthullingen van Trouw en Nieuwsuur dat Nederland in Syrië foute groepen heeft gesteund, kreeg ik een soort déjà vu. Niet vanwege de onthullingen, maar door de reacties uit de Kamer, die niet geheel onverwacht 'geschokt' waren.

Het was bovendien niet de eerste keer dat de Nederlandse politiek deelnam aan een oorlog op grond van een eigen werkelijkheid.Jaren geleden leidde dit tot commotie toen bleek dat de Kamer onder leiding van GroenLinks onhaalbare voorwaarden stelde aan de deelname van 500 militairen en politietrainers in de Afghaanse provincie Kunduz. In het voorjaar van 2010 sprokkelde het minderheidskabinet van VVD en CDA een meerderheid voor de missie bijeen die er dankzij de voorwaarden van GroenLinks kwam. De opgeleide Afghanen mochten niet meevechten en er moest een agentenvolgsysteem komen. De voorwaarden bleken onuitvoerbaar omdat ze niet pasten bij de realiteit van de strijd in Afghanistan.

Bij de steun aan het Vrije Syrische Leger legde de politiek zichzelf weer onuitvoerbare voorwaarden op. De belangrijkste voorwaarde voor niet-letale steun zoals tenten en pick-uptrucks, was dat ze slechts aan de gematigde oppositie mocht worden geleverd. Oud-ambassadeur Van Dam, die met enkele collega's strijdgroepen voor die steun mocht aanwijzen, kwam niet echt uit de vraag wat 'gematigd' is. Die vraag is ook niet te beantwoorden. Volgens Rusland en Assad bestaat het 'gematigde' Vrije Syrische Leger uit terroristen omdat ze tegen de Syrische staat vechten. En Al-Qaida presenteerde zich in Syrië als het 'gematigde' alternatief voor IS.

Dat strijdgroepen om een overwinning te boeken of strijders te rekruteren gelegenheidscoalities sluiten met de hardcore extremisten van al-Nusra of IS, ligt voor de hand. Dat zij zich niet altijd aan het humanitaire oorlogsrecht houden komt door de aard van de oorlogvoering. Ze vechten een guerrilla waarbij per definitie de grenzen van de 'fatsoenlijke' oorlogvoering worden overschreden. Bovendien zijn ze vaak crimineel omdat oorlogvoeren nu eenmaal geld kost.

Het belangrijkste criterium voor steun aan dit soort groepen is of ze behulpzaam zijn bij het verdrijven van Assad. Het tweede criterium is of ze zich kunnen inhouden en zich niet aan dezelfde grootschalige gruweldaden als IS bezondigen. Maar echt kieskeurig kun je niet zijn. Het resultaat telt.

Dus dan maar geen steun? Dat kan niet. Want wie Assad daadwerkelijk wil verdrijven, zal dat niet lukken met bommenwerpende F16's alleen. Die jachtvliegtuigen kunnen stellingen van IS of Assad bombarderen, maar daarmee win je geen oorlog. Die win je uiteindelijk op de grond.

Schandesprekende parlementariërs

Als een land als Nederland geen grondtroepen wil leveren, maar wel Assad en IS wil verdrijven, dan moet die strijd op de grond aan anderen worden overgelaten. Dat kan alleen als de strijd met geld, wapens en, inderdaad, met tenten en pick-uptrucks wordt gefaciliteerd.

Wil je geen strijdgroepen faciliteren, dan is bombarderen zinloos. Schandesprekende parlementariërs zijn naïef of protesteren om opportunistische reden. Met beide heb ik moeite. Het debat moet gaan over de vraag in hoeverre je als politicus bereid bent om vuile handen te maken. Als het antwoord 'nee' is, dan is verdere deelname aan militaire operaties zinloos.

Lees wekelijks de column van Rob de Wijk op Trouw.nl!

We talk with HCSS Strategic Advisor on Energy Lucia van Geuns who is joined by independent Energy Analyst Jilles van den Beukel, in discussing the future of the oil markets and industry.

This podcast is released in conjunction with their latest paper "Towards Tighter Markets Before Peak Oil Demand", accessible here, and the podcast offers additional insight into the conclusions drawn from the publication.

Rob de Wijk over dat het voorlopige gebruik van ‘blauwe' waterstof geproduceerd met aardgas essentieel is in de transitie naar waterstof gemaakt met groene elektriciteit.

Mijn collega is een overtuigd Teslarijder en probeert mij al jaren te bekeren. Tot nu toe zonder succes. Ik geef toe dat zo'n elektrische auto, afgezien van het verslavende geluid van een V6, geweldig rijdt. Maar ik ben niet onder de indruk van het bereik. Pogingen om mij aan de hand van de een of andere app ervan te overtuigen dat ik toch echt mijn huisje in Frankrijk kan bereiken leiden tot niets. Ik moet volgens die app omrijden en uren opladen. Geen alternatief dus.  

Wat dan wel? Ik probeer mijn collega te overtuigen van de zegeningen van de waterstofauto. Dat is tanken zoals ik gewend ben en een bereik waardoor ik mijn huisje in een keer kan bereiken. BMW is een van die grote autofabrikanten die na 2020 voorzichtig waterstofmodellen op de markt gaan brengen en dat vijf jaar later massaal wil gaan doen. Met de kennis van nu lijken we in de toekomst voor de korte afstand met de stekker te gaan rijden en voor de langere afstand dat op waterstof doen.  

Dit betekent dat we nu echt haast moeten gaan maken met de vraag hoe we waterstof een plaats in de energietransitie kunnen geven. Plannen te over. Afgezien van de bouw van een keten van waterstofpompen is er het idee om parallel aan de afbouw van het Groninger gas, de provincie om te bouwen tot de waterstofproducent van Nederland en deze energiedrager als een alternatief voor gas te gaan ontwikkelen.  

Technisch zou het mogelijk zijn om het gasnet voor het transport ervan te gebruiken, en uiteindelijk zou op waterstofgas ook gekookt en verwarmd kunnen worden. Maar het vreemde is dat over dit soort plannen nauwelijks een publiek debat wordt gevoerd. Ik denk dat dit komt door de discussie over de wijze waarop waterstof voorlopig moet worden geproduceerd.

Berenschot en TNO deden vorig jaar een onderzoek naar ‘blauwe waterstof' die wordt geproduceerd met aardgas, waarbij de vrijgekomen CO2 vervolgens ondergronds wordt opgeslagen. Deze techniek zou schoon zijn en gemakkelijk kunnen worden uitgerold omdat gebruik kan worden gemaakt van de bestaande gasinfrastructuur en ondergrondse opslag onder de zeebodem. Deze infrastructuur moet dan later worden gebruikt voor groene waterstof die wordt geproduceerd met groene elektriciteit. Ik heb plannen zien langskomen om dit op zee te doen, waarbij gebruik kan worden gemaakt van afgedankte boorplatforms en windmolenparken.  

Hoopgevend is dat waterstof in het Klimaatakkoord een belangrijke rol speelt en dat groene waterstof wordt omarmd door een brede coalitie van bedrijven variërend van Greenpeace tot Gasunie, en van Natuur en Milieu tot VNO/NCW. Zij zien dit als essentiële bouwsteen voor de energietransitie. Deze waterstofcoalitie roept de regering en de partijen van het Klimaatakkoord op om hieraan prioriteit te geven. Over blauwe waterstof rept hun manifest niet, terwijl die wel eens essentieel zou kunnen zijn in de transitie naar groene waterstof. Behalve Berenschot en TNO kwam het onderzoeks- en adviesbureau CE Delft een paar maanden geleden tot een soortgelijke conclusie.  

De politiek worstelt echter met een maatschappelijk probleem. De publieke perceptie is negatief. Bij het horen van de woorden ‘ondergrondse opslag' en het idee dat gas moet worden gebruikt om waterstof te produceren, steigeren burgers en delen van de milieubeweging. Ondergrondse opslag is ‘gevaarlijk' en we willen nu juist van het gas af. Deze weerstand maakt het lastig om waterstof een belangrijke rol te laten spelen in de energietransitie van Nederland. Wil ik binnenkort op waterstofgas naar mijn huisje in Frankrijk kunnen tuffen, dan zal de politiek die weerstand snel moeten doorbreken.  

Rob de Wijk schrijft maandelijks een column voor Energiepodium!

HCSS is delighted to announce that Christopher Painter, a globally recognized leader and expert on cyber diplomacy, security and cyber policy, is joining the institute as Principal Visiting Fellow from the 1st of October 2018.  Mr Painter has been on the vanguard of U.S. and international cyber issues for over twenty-five years – first as a prosecutor of some of the most high-profile cybercrime cases in the country and then as a senior official at the Department of Justice, the FBI, the National Security Council and finally the State Department. He has initiated, helped drive, or advised on virtually every major U.S. cyber policy for over a decade and has created innovative new organizations and approaches to deal with cyber threats and take advantage of opportunities in cyberspace.

In his most recent government role as the nation’s top cyber diplomat, Mr. Painter coordinated and led the United States’ diplomatic efforts to advance an open, interoperable, secure and reliable Internet and information infrastructure and advised the Secretary and Deputy Secretary of State on these emerging issues.  The pioneering office that Mr. Painter established — the Office of the Coordinator for Cyber Issues — was the first high-level position and office dedicated to advancing the diplomatic aspects of cyber issues ranging from national security to human rights matters. These issues include promoting norms of responsible state behavior and cyber stability, preventing cyber conflict, enhancing deterrence, advancing cybersecurity, fighting cybercrime, promoting multi-stakeholder Internet governance and advancing Internet freedom.

Prior to joining the State Department, Mr. Painter served in the White House as Senior Director for Cyber Policy and Acting Cyber Coordinator in the National Security Council. He was a senior member of the team that conducted the President’s Cyberspace Policy Review in 2009 and he subsequently helped create and then structure a new directorate in the National Security Council devoted to these issues.

Mr. Painter has been a frequent media spokesperson and presenter on cyber issues around the globe.  He was named the Bartels World Affairs Fellow by Cornell University for 2017-2018 and chosen as a member of the Board of the Center for Internet Security. He is the recipient of the prestigious RSA Award for Excellence in the Field of Public Policy (2016), the Attorney General’s Award for Exceptional Service, the Intelligence Community Legal Award (2008) and has been named to the “Federal 100” list, among other honors.  He is a graduate of Stanford Law School and Cornell University and clerked for US Circuit Judge Betty Fletcher. Currently Mr Painter serves as a Commissioner in the Global Commission on the Stability of Cyberspace.

At HCSS, Christopher Painter will do research on the above-mentioned topics, will be available as a keynote speaker and in an advisory capacity.

Het ging aan Nederland voorbij, maar er lijkt zich een defensierevolutie in Duitsland te voltrekken.

Welt am Sonntag, een van de grootste Duitse zondagskranten, vroeg zich op de voorpagina af of Duitsland geen atoombom nodig heeft. Het debat werd aangejaagd door de prominente politicoloog Christian Hacke, die ervan overtuigd was dat Trump de Amerikaanse atoomparaplu onklaar had gemaakt, waardoor Duitsland onveilig werd.

Ter herinnering: na de oorlog werd Duitsland ingekapseld in Europese instituties, om grip op dat land te krijgen. De voorloper van de huidige Europese Unie, de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal van 1952, was bedoeld om de staalproductie onder supranationaal gezag te brengen, zodat Duitsland nooit meer een oorlogsindustrie kon opbouwen. Pogingen om via Europese defensiesamenwerking de Duitse krijgsmacht onder controle te krijgen mislukten, maar de toetreding van Duitsland tot de Navo had wel het beoogde effect.

Pacifistische cultuur

Duitsland zag in dat elke poging een militaire grootmacht te worden bedreigend voor Europa zou zijn. Dit resulteerde in een welhaast pacifistische cultuur, grote aarzelingen om aan militaire operaties deel te nemen en een defensiebudget dat daarmee in overeenstemming was. Duitsland spendeert 1,2 procent van zijn bruto binnenlands product aan defensie, veel minder dan de 2 procent die tijdens de ­Navo-top van Wales in 2014 werd afgesproken, en heel veel minder dan de 4 procent die Trump afgelopen juli tijdens de Navo-top van Brussel ineens eiste.

In Duitsland heerst de overtuiging dat het land per definitie minder dan Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk moet besteden aan defensie, om niet de indruk te wekken dat het behalve de machtigste economie ook de grootste militaire macht van Europa wil zijn. Wat dat betreft wordt knarsetandend naar Trump gekeken, die maar niet wil begrijpen waarom Duitsland zo weinig aan defensie besteedt. Maar als Duitsland de afgelopen jaren vol enthousiasme de defensiebestedingen had opgeschroefd, het voortouw in operaties in Syrië, Libië of Irak had genomen en zich had ontwikkeld tot de drijvende kracht achter de defensie tegen Poetins Rusland, dan waren in Europa alle alarmbellen gaan rinkelen.

Onbetrouwbare bondgenoot

Door Trumps gebeuk op Merkel om de Duitse defensie-uitgaven te verhogen, zijn inmenging in haar strijd met minister van binnenlandse zaken Seehofer over immigratie en de twijfel die hij zaait over de waarde van de Navo, vrezen experts als Hacke dat Amerika een onbetrouwbare bondgenoot is geworden.

De stap naar een Duitse bom is dan snel gezet. Deze discussie speelde al eens in de jaren zestig van de vorige eeuw, toen bondskanselier Konrad Adenauer aan de betrouwbaarheid van de Amerikaanse veiligheidsgarantie twijfelde en aan Frankrijk vroeg of Duitsland zich bij de force de frappe mocht aansluiten.

Afgezien van barrières zoals de Duitse handtekening onder het non-proliferatieakkoord die het land verbiedt kernwapens te ontwikkelen, is het debat toch van grote betekenis. Het laat zien hoe diep het wantrouwen in het huidige Amerika zit en hoe de betekenis van de Navo ondanks de toegenomen dreiging van Rusland is geërodeerd.

Wat mij betreft is er voor de Europeanen maar één conclusie mogelijk: volop inzetten op een Europese ­defensie. Op een Duitse atoombom zit niemand te wachten.

De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.

Photo on Foter.com