In Japan werd mij onlangs bezorgd gevraagd wat de toekomst voor de Unie zonder Britten is. Gaan de Britten ter compensatie meer handeldrijven met Rusland en China?
Met het besluit van de regering-May om met Chinese steun een kerncentrale te bouwen bij Hinkley Point is die vrees alleen maar toegenomen. De Brexit heeft dit besluit ongetwijfeld beïnvloed. De relatie met China wordt er inderdaad door verbeterd, de Britten worden onafhankelijker in hun energievoorziening en het levert banen op die het verlies ervan door de Brexit enigszins compenseert.
De keerzijde is dat door de heroriëntatie op Rusland en China de machtsafkalving van de Unie versnelt. Als vervolgens Trump president wordt, wordt bondgenoot Amerika meer isolationistisch en protectionistisch. Daardoor valt het Westen uiteen en kan het zijn mondiale belangen niet goed meer beschermen. Dat raakt Japan ook.
En dat terwijl Europese leiders de woorden ‘existentiële crisis’ nu al openlijk in de mond nemen. Commissievoorzitter Juncker deed het in zijn State of the Union; de Europese ‘minister van buitenlandse zaken’ Mogherini deed het in haar recent gelanceerde Global Strategy; en de overgebleven 27 EU-leiders deden dit het afgelopen weekeinde in Bratislava.
Slaapverwekkend
De grote vraag is of de voorstellen die de EU nu lanceert helpen het vertrouwen in de Unie te verbeteren. Van al die mooie documenten moeten we het niet hebben. Met mij leest nog een handjevol mensen ze, maar daar blijft het bij. Het overgrote deel van de Europeanen vindt die documenten slaapverwekkend of kan ze niet duiden. Als de nationale politici de inhoud ervan niet omarmen en de boodschap niet uitdragen wordt het dus niets.
Met het omarmen van de boodschap is overigens niets mis. Want wie kan er tegen hechte samenwerking zijn op het gebied van terreurbestrijding, het tegengaan van ongecontroleerde aantallen vluchtelingen, het aanjagen van de economie en het tegengaan van sociale ongelijkheid? En wie vindt het onzin om gezamenlijk een oplossing te bedenken voor de crises die Europa omringen?
Verdeel-en-heerspolitiek
Als we geen EU hadden gehad, dan zouden de Europese burgers er nu schande van spreken dat landen niet beter samenwerkten om hun welvaart en veiligheid te beschermen. En we zouden ons het hoofd breken over de vraag hoe we als individuele landen kunnen voorkomen dat we het slachtoffer van de verdeel-en-heerspolitiek van Rusland en China worden.
Gezien de Russische dreiging zou ook de roep om meer defensiesamenwerking klinken. Precies daartoe is nu besloten. Natuurlijk blijft de Navo de hoeksteen voor de verdediging van Europa, maar landen die wel EU-lid, maar geen Navo-lid zijn, willen ook onderdak hebben.
Machtsmiddelen bundelen
Na de Brexit krijgt de Unie steeds meer de trekken van een Unie die zich richt op de bescherming van welvaart en veiligheid; een Unie waarvoor ik ruim tien jaar geleden al pleitte in mijn boek ‘Supermacht Europa’. Daarin betoogde ik dat de Unie zijn machtsmiddelen moet bundelen zonder te verworden tot een superstaat. Het lijkt mij nog steeds de enige logische toekomst. Als dit daadwerkelijk gebeurt dan zullen de Britten de haren uit hun hoofd trekken dat ze eruit zijn gestapt.
Deze column verscheen in Trouw.
Experts
Related Content
