“Het is een gevaarlijke strategie, maar het zou kunnen werken” zegt Tim Sweijs in Trouw.
De Amerikaanse president Donald Trump dreigt opnieuw een belangrijk verdrag in de prullenbak te gooien. Na het TPP-handelsverdrag met Aziatische landen en het klimaatakkoord van Parijs gaat het deze keer om de internationale nucleaire overeenkomst met Iran uit 2015.
Trump zal naar verwachting vandaag bekendmaken dat hij de Iran-deal, die na jarenlange moeizame onderhandelingen tot stand kwam, niet ‘certificeert’, zoals het in Washington wordt genoemd. Mogelijk zal Trump ook de Iraanse Revolutionaire Garde bestempelen tot ‘terroristische organisatie’.
Wat was die atoomdeal ook alweer?
De vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad – de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland en China – plus Duitsland en de Europese Unie, sloten de deal in 2015 met Iran. De Iraniërs beloofden hun atoomprogramma te beperken, in ruil voor opheffing van de meeste sancties tegen hun land.
Omdat er in het Amerikaanse Congres veel weerstand tegen was, werd de overeenkomst in de VS niet geratificeerd. In plaats daarvan nam het Congres een wet aan die bepaalt dat de president de deal elke drie maanden moet ‘certificeren’.
De president moet dan vaststellen dat Iran de afspraken naleeft, dat het land atoominspecteurs toestaat en dat het verdrag nog steeds in het Amerikaanse nationale belang is. Blijft deze vaststelling uit, dan gaat de kwestie naar het Congres. Het Congres heeft vervolgens zestig dagen om te beslissen of de VS de sancties van voor 2015 opnieuw instellen tegen Iran.
Waarom wil Trump van de overeenkomst af?
De Amerikaanse president sprak meermaals van ‘de slechtste deal ooit’. Trump en zijn getrouwen zijn ervan overtuigd dat de overeenkomst de ontwikkeling van Iraanse kernwapens slechts vertraagt.
Ze ergeren zich er ook aan dat de Iraniërs doorgaan met het ontwikkelen van ballistische raketten. En ze vinden dat de Iraanse regering met haar steun aan de Hezbollah-militie en haar interventie in Syrië te veel invloed krijgt in het Midden-Oosten.
“Trump weet natuurlijk ook dat een beetje Iran-bashing het altijd goed doet bij zijn achterban”, zegt Amerika-kenner Willem Post. “Dat hij de rest van de wereld ermee op de kast jaagt, maakt hem niet zo veel uit.”
Hoe reageren Iran en de rest van de wereld?
De Israëlische regering wantrouwt Iran diep en zal waarschijnlijk staan te juichen als Trump de deal opblaast. Maar China, Rusland en Europese landen lobbyen voor het behoud ervan. Zij wijzen erop dat Iran zich volgens inspecteurs van het Internationaal Atoomagentschap aan de afspraken houdt.
In Iran won president Hassan Rouhani eerder dit jaar verkiezingen met de belofte dat hij, mede dankzij de opheffing van de sancties, de economie uit het slop zou halen. Zijn regering lobbyt dan ook in het buitenland voor het verdrag. Maar Teheran heeft ook al verzekerd dat Iran, als Trump het akkoord torpedeert, met gepaste munt zal terugbetalen. “De Amerikanen maken de wereld gek met hun gedrag”, aldus een woordvoerder. “Het is tijd om hen opnieuw een lesje te leren.”
Als Trump het verdrag niet certificeert, is dat dan het einde?
Nee. De Republikeinen hebben wel een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, en zij moeten in overgrote meerderheid weinig hebben van Iran. Maar er zijn onder hen wel realisten op het gebied van buitenlandse politiek. Het is dan ook niet zeker of het Congres zal instemmen met het weer instellen van de sancties van voor 2015. Sommige analisten vermoeden dat Trump vooral probeert Teheran onder druk te zetten om er een betere deal uit te slepen. De Iraniërs zouden onder meer moeten worden verplicht om de ontwikkeling van ballistische raketten te staken. “Het is een gevaarlijke strategie”, zegt analist Tim Sweijs van denktank HCSS. “Maar het zou kunnen werken.”
Lees verder in Trouw
Experts
Related Content
