Het onvermijdelijke lijkt te gebeuren: Iran zegt delen van de afspraak op waarmee zijn nucleaire programma aan banden werd gelegd en koerst aan op een eigen atoombom. De spanningen tussen de VS en Iran zijn daar debet aan.
President Trump speelt hoog spel. Het begon met het eenzijdig opzeggen van de Iran-deal. De Europeanen proberen manmoedig die deal levend te houden. Maar Europese bedrijven zijn zo bevreesd voor secondary sanctions van de VS dat ze zich twee keer bedenken voordat ze met Iran handel gaan drijven. Die sancties zorgen ervoor dat bedrijven die met Iran zaken doen, in Amerika worden geboycot. Daarmee is de deal feitelijk dood. De Franse energiegigant Total heeft zich inmiddels uit Iran teruggetrokken.
Inmiddels heeft Trump ook zijn waivers ingetrokken. Landen als Griekenland en Italië, die afhankelijk zijn van Iraanse olie, mochten ondanks sancties die olie importeren. Nu niet meer. Op die manier hoopt Trump de Iraanse exporten tot nul terug te brengen en de economie te verwoesten.
Tot slot zijn Amerikaanse oorlogsschepen, luchtdoelraketten en B-52-bommenwerpers naar de Golf gestuurd en zijn er geruchten over het zenden van grondtroepen.
Wapengekletter
Waarom dit wapengekletter? Trump wil niet alleen dat Iran geen kernwapens en raketten krijgt, maar ook stopt met de steun aan de Syrische president Assad, Hezbollah, Hamas, en rebellen in Jemen. Daarnaast is zijn doel dat Teheran de inmenging in Irak en de vijandschap ten opzichte van Saoedi-Arabië en Israël staakt.
Dit zijn terechte eisen, maar Trump manoeuvreert zich daardoor wel in een positie waarin oorlog en de komst van nieuwe kernwapens haast onvermijdelijk worden. Iran kan namelijk nooit aan de Amerikaanse druk toegeven. De sancties overleven ze wel en militaire aanvallen zullen weinig effect hebben. De enige optie is bombardementen op bijvoorbeeld nucleaire complexen. Maar net zoals Kim Jong-un zullen de Iraanse leiders die diep onder de grond hebben gebouwd, waardoor deze wapens relatief onkwetsbaar zijn.
Door de escalatie van de spanningen door Amerika wordt het voor Iran onvermijdelijk om kernwapens te gaan bouwen. Die stappen neemt Teheran nu. President Rohani poogt nog om via de Europese leiders druk op Trump uit te oefenen. Lukt dat niet, dan zal Iran onderdelen van het akkoord opzeggen en stappen nemen in de richting van de fabricage van kernwapens.
Veiligheidsgaranties
Voor Iran is het inmiddels duidelijk dat je er in de internationale betrekkingen uiteindelijk alleen voor staat en dat alleen kracht telt. Door de acties van Trump concludeert Iran dat er met Amerika geen afspraken te maken zijn.
Van Oekraïne kan Iran leren dat het opgeven van je kernwapens in ruil voor veiligheidsgaranties niet werkt. Rusland zegde in het Memorandum van Boedapest (1994) toe Oekraïne nooit te zullen aanvallen. Maar dat gebeurde toch met de annexatie van de Krim en de betrokkenheid bij de opstand in het oosten van Oekraïne . Met kernwapens zou dat ondenkbaar zijn geweest. En van Noord-Korea kan Iran leren dat dit land door Trump serieus wordt genomen omdat het kernwapens heeft.
Iran is vermoedelijk al tot de conclusie gekomen dat kernwapens een rationele optie zijn. Amerikaanse bombardementen zullen die conclusie alleen maar versterken.
Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw
Experts
Related Content
