Voor wat hoort wat. Dat is het beginsel waarop het vluchtelingenakkoord met Turkije is gebaseerd. Iedereen die de oversteek naar Griekenland wil maken wordt teruggestuurd in ruil voor 6 miljard euro, uitzicht op visumvrij reizen, versnelling van de toetredingsonderhandelingen tot de EU en een luchtbrug voor Syrische vluchtelingen tussen Turkije en de Europese landen.
Diederik Samsom hoopt dat vluchtelingen zo niet langer gebruikmaken van mensensmokkelaars. Want wie betaalt 5000 euro voor een overtocht als je wordt teruggestuurd?
Klinkt mooi, maar gaat het werken? Mensensmokkel is uiterst lucratief, dus valt het te verwachten dat nieuwe methoden worden bedacht om vluchtelingen naar de EU te brengen. Vergelijk het met de import van drugs. De creativiteit is schier oneindig. En naarmate de reis moeilijker wordt, gaat de prijs omhoog. Om het verdienmodel van de smokkelaars maak ik mij dus geen zorgen.
Een grote gok
Belangrijker is dat de lidstaten van de EU hun problemen op het bord van een ander land schuiven. De betrekkingen tussen landen zijn echter gebaseerd op zero sum games – ik win, jij verliest. Omdat de lidstaten van de EU zich nu afhankelijk maken van de luimen van Turkije is deze deal een grote gok.
Chantage is in de internationale betrekkingen heel gebruikelijk. Dat gebeurt nu ook. Want de deal van november was in wezen niet heel veel anders dan de deal van deze week, behalve dat Turkije nu nog meer heeft gekregen. Zo zal het in de toekomst ook gaan. Die zes miljard zijn dan verdwenen en de Turken hebben hun visumliberalisatie, maar als er bijvoorbeeld nog een crisis in het Midden-Oosten uitbreekt, komen er nieuwe eisen op tafel. Bovendien zal Turkije nu trachten zoveel mogelijk Syriërs op het vliegtuig naar Europa te zetten.
Wat werkt wel?
Deze afhankelijkheid van Turkije is niet goed. Wat dan wel?
Optie 1 is opvang in de regio. Richt veilige gebieden in en vang die vluchtelingen daar op. Dat wil Turkije en de EU steunt dit plan nu. Maar deze optie is nu onhaalbaar. Europese landen willen opvangkampen niet militair afdwingen en Poetin en Assad zullen zo’n veilig gebied in het noorden van Syrië blokkeren.
Optie 2 is de opvang van vluchtelingen in Griekenland of Italië om hen daarna volgens een gezamenlijk afgesproken verdeelsleutel over de lidstaten te verdelen. Maar daar willen vooral de lidstaten in Midden- en Oost-Europa niet aan. Die zijn nog xenofober dan wij.
Optie 3 is twee of drie mega-opvangkampen binnen de EU. Alle binnenkomers worden daarin ondergebracht en degenen die toch illegaal de EU binnenkomen, worden daarnaartoe gebracht. In die kampen wordt bepaald of mensen worden teruggestuurd of daar het moment moeten afwachten dat hun landen weer veilig zijn. Deze optie beperkt de instroom, is dus goed voor Europa en maakt ons onafhankelijk van Turkije. Bovendien kunnen hekken weg, is Schengen gered en, gekoppeld aan schuldenverlichting voor Griekenland, is dat probleem ook opgelost.
Of het deze optie wordt of de deal met Turkije: laten we in ieder geval ophouden anderen de les te lezen over mensenrechten en humaniteit.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
Photo credit: FreedomHouse via Foter.com / CC BY
Experts
Related Content
