Optimisme is een gevoel, geen plan. En met optimisme trek je Nederland niet uit het slop. Dit kwam bij mij op na de lezing van premier Rutte deze week in De Rode Hoed.
Ik ben het met hem eens dat Nederland te maken krijgt met radicale veranderingen die nu al zichtbaar zijn: economisch, maatschappelijk en geopolitiek. Maar welk antwoord moet daarop worden gegeven? Niet met een visie en blauwdrukken, vindt Rutte, maar door mensen perspectief te geven.
De volgende vraag is waaruit dat perspectief dan wel bestaat. Volgens onze premier moeten we de basis onder de economie op orde krijgen door onder meer de banken, de woningmarkt, de zorg en de overheidsfinanciën te repareren. Dat moet inderdaad gebeuren. Maar dit is geen perspectief dat de mensen nieuw vertrouwen geeft.
Stuurloos
Het aanpassen aan radicale veranderingen laat Rutte aan de mensen zelf over, want van zijn ouders leerde hij dat je eerst moet proberen om voor jezelf te zorgen, voordat je een beroep doet op de overheid. Ook daarmee kan ik het eens zijn, maar dit gaat voorbij aan het feit dat de overheid richting moet geven aan de aanpassing van Nederland aan die radicale veranderingen. Dat is geen opgave voor de welwillende burger, maar voor een regering die daarvoor een strategie ontwikkelt. Zonder dat is Nederland stuurloos.
Welke strategie en welke richting, dat is inmiddels wel duidelijk. De crux is dat Nederland zijn positie bepaalt in een wereld met nieuwe economische grootmachten als China, waarin geo- economie of competitie om grondstoffen en energie een steeds grotere uitdaging wordt en waarin de gevolgen van klimaatverandering een antwoord eisen.
Hoe gaat de regering om met opkomende staatskapitalistische, autocratische landen? Die denken in termen van machtspolitiek en handelsrelaties in termen van overheidsrelaties zien. De zo door liberalen gepropageerde marktwerking wordt door deze nieuwe geopolitieke realiteit ondermijnd. De Duitsers weten dat inmiddels, Nederland nog niet.
Concurrentiekracht
Een strategie is ook essentieel om onze economische basis op orde te krijgen. Meer maakindustrie moet. Want dat is de basis van een gezonde dienstensector. Als de Amerikaanse schaliegasrevolutie doorzet, raken we onze chemische industrie kwijt. Waarom zet Nederland ter compensatie niet hard in op nieuwe economische activiteiten gericht op vergaande onafhankelijkheid van grondstoffen en energie? Zo worden we minder kwetsbaar, met een steviger economische basis.
Meer buitenlandse bedrijven moeten ook, maar dit eist een beter vestigingsklimaat. Met een magere 31ste plaats op de Doing Business Index van de Wereldbank scoort Nederland ronduit slecht. Verbetering van de concurrentiekracht is prioriteit. Rutte meldde tevreden dat Nederland in de top-5 van concurrerende economieën staat, maar een dag later zakte Nederland naar plaats 8.
In de speech van Rutte ontbrak elke notie van een strategie. Daardoor kan Nederland zich niet aanpassen en is het door Rutte geschetste doemscenario van maximaal 1 tot 1,5 procent groei per jaar zelfs nog te optimistisch. En alleen een heldere strategie met concrete doelstellingen kan mensen ervan overtuigen om bezuinigingen voorlopig te slikken.
Experts
Related Content
