Nederland nam het initiatief als tijdelijk voorzitter van VN-Veiligheidsraad voor de resolutie die uithongeren als oorlogstactiek strafbaar te maakt.
Honger mag niet langer als wapen worden ingezet door strijdende partijen in landen waar oorlog is. De VN Veiligheidsraad heeft deze week een resolutie met die strekking aangenomen die was ingediend door Nederland, Zweden, Koeweit en Ivoorkust.
Het is voor het eerst dat het verband tussen hongersnood en conflict in de wereld op deze manier wordt onderkend. Humanitaire organisaties als de Wereldvoedselorganisatie WFP noemen de resolutie een ‘doorbraak’. Hiermee kan een einde worden gemaakt aan ‘de cyclus van honger en conflict die in de weg staat van vrede en welvaart voor miljoenen mensen’, zo zei regiodirecteur Muhannad Hadi van WFP.
De Veiligheidsraad wil met de resolutie een eind maken aan ‘man made’ honger zoals die in Syrië werd veroorzaakt met de belegering van steden of in Zuid-Soedan door het tegenhouden van voedseltransporten. De VN hekelt de ‘aloude tactiek van de verschroeide aarde’ die groepen burgers tegen elkaar uitspeelt en de toegang tot landbouwgrond, water of markten ontzegt. Uithongering is verboden onder het internationaal humanitair recht en kan worden beschouwd als een oorlogsmisdrijf.
De resolutie biedt de internationale gemeenschap een nieuw instrument om strijdende partijen ter verantwoording te roepen als zij hun bevolking uithongeren, legt Eran Nagan van de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging bij de VN in New York uit. ‘Tot nog toe was voedselzekerheid geen onderwerp in de Veiligheidsraad.’ In het uiterste geval kan de Veiligheidsraad voortaan sancties opleggen aan personen of partijen die burgers de toegang tot voedsel ontzeggen. Ook kunnen VN-vredesmissies voortaan de specifieke opdracht krijgen om te zorgen dat burgers veilige toegang tot voedsel krijgen.
De rol van Nederland
Nederland heeft het tijdelijke voorzitterschap van de Veiligheidsraad afgelopen maart aangegrepen om de resolutie er door te drukken. Het initiatief werd al genomen nadat in 2015 alarmerende cijfers naar buiten waren gekomen over de toename van honger in de wereld. Honger is na decennia van daling weer fors toegenomen. Dit is volledig het gevolg van het recordaantal verwoestende oorlogen en conflicten in landen als Syrië, Zuid-Soedan, de Democratische Republiek Congo, Afghanistan, Nigeria en Jemen. Alleen al in Jemen leven 7 miljoen mensen in acute voedselnood. Wereldwijd lijden bijna een half miljard mensen chronisch honger als gevolg van door mensen veroorzaakte voedselschaarste in conflictsituaties, 74 miljoen daarvan verkeren in levensgevaar.
Volgens Nagan was er aanvankelijk veel weerstand om honger of voedselzekerheid op de agenda van de Veiligheidsraad te zetten, vooral bij Ethiopië, China en Rusland. De Nederlandse missie is er trots op dat het er toch van gekomen is na ‘een zorgvuldig diplomatiek proces’. Het succes is zeker ook te danken aan minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, die veel indruk maakte tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de Veiligheidsraad.
‘Het ondenkbare is realiteit geworden: in de 21ste eeuw stijgt het aantal mensen dat honger lijdt. De reden: gewapend conflict’, zo zei Kaag afgelopen maart in New York in de Veiligheidsraad. ‘Uithongering is een afschuwelijk middeleeuwse manier van oorlog voeren die we voor eens en altijd moeten uitbannen.’
Belangrijk Signaal
Volgens Tim Sweijs, directeur onderzoek aan het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) is de resolutie een belangrijk signaal aan de strijdende partijen in landen als Syrië, Jemen en Zuid-Soedan ‘die internationale verdragen aan hun laars lappen’. ‘De Veiligheidsraad kan landen niet dwingen hun legers terug te roepen, maar de morele betekenis van deze resolutie moet niet worden onderschat’.
‘Het is duidelijk dat internationaal humanitair recht overal met voeten wordt getreden’, zegt Sweijs, ‘maar dan is het juist belangrijk om dit publiekelijk te blijven afkeuren. Op het moment dat je niets meer onderneemt zeg je feitelijk ‘laat ze hun gang maar gaan’ en geef je een soort carte blanche voor partijen in nieuwe conflicthaarden.’
De resolutie, getiteld #2417, roept partijen op om ‘internationaal humanitair recht’ te eerbiedigen en de bevolking ‘veilige toegang tot voedselleveranties te garanderen’. Ook veroordeelt de VN de ‘gerichte aanvallen op burgers en burgerinfrastructuur zoals toegangshavens voor voedsel, watersystemen, boerderijen en andere essentiële schakels voor de productie en het transport van voedsel’.
Lees het artikel terug op de site van De Volkskrant
