We zijn dus in oorlog. Althans, volgens president Hollande en premier Rutte. President Poetin, die voor Hollande van vijand tot bondgenoot is gepromoveerd, klonk al even martiaal.
Sterker, zijn woorden deden denken aan die van president Bush. Net als Bush na de aanslagen van 11 september 2001, wil Poetin wraak nemen op terroristen die nergens ter wereld veilig zullen zijn. Evenals Bush zal hij pas rusten als die terroristen zijn uitgeroeid. Bush voegde er aan toe: “U kiest voor ons, of voor de terroristen.”
Die laatste notie klonk ook door in het besluit van Hollande om een beroep te doen op Artikel 42.7 van het EU-verdrag. Dit artikel is een collectieve defensieclausule, gebaseerd op Artikel 51 van het Handvest van de Verenigde Naties dat zegt dat landen zich gezamenlijk tegen agressie van buiten mogen verdedigen. Interessant is dat deze clausule verder gaat dan het beroemde Artikel 5 van het Navo-verdrag.
Onduidelijk
Waar de EU spreekt over de ‘verplichting’ van landen om met ‘alle machtsmiddelen’ het aangevallen land bij te staan, spreekt de Navo over ‘bijstand’ op een ‘wijze die zij nodig oordeelt’. Kortom, ook op grond van Artikel 42.7 zou Nederland verplicht zijn Frankrijk met alle beschikbare machtsmiddelen bij te staan.
Wat dat precies betekent, is nu nog onduidelijk. De EU-buitenlandcoördinator Mogherini heeft het al een politieke verklaring genoemd die bilateraal met de Fransen moet worden ingevuld.
Ook dit doet denken aan de situatie van na 11 september 2001. Toen werd uit solidariteit met de Verenigde Staten het Navo-artikel geactiveerd. Dit leidde tot operatie ‘Eagle Assist’ ter bescherming van het Amerikaanse luchtruim en later tot de contraterrorisme-operatie ‘Active Endeavour’ in het oosten van de Middellandse Zee.
Hoe dan ook, het inroepen van een collectieve defensieclausule, zoals Hollande nu heeft gedaan, zal niet zonder gevolgen blijven.
Kardinale fouten
Door de reactie op de aanslagen is de strijd tegen de terreur in een nieuwe fase beland. Maar door de snelheid waarmee, evenals na 11 september 2001, actie wordt ondernomen, is de kans groot dat wederom kardinale fouten worden gemaakt.
Immers, de wijze waarop president Bush destijds reageerde, met name de onverantwoordelijke verlegging van de strijd van Afghanistan naar Irak, heeft sterk bijgedragen aan de terroristische chaos waarin we nu zijn beland. Toen ontbrak een strategie en die ontbreekt nu weer. Gaan we het Russische recept volgen van keiharde bombardementen en nietsontziende strijd op de grond, zoals we die kennen van de Tsjetsjeense oorlogen? Het zou kunnen.
Een lichtpunt is dat de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken optimistisch is over een akkoord dat tot een staakt-het-vuren in Syrië kan leiden. Dit maakt het mogelijk de strijd op IS te concentreren. Die strijd moet hoe dan ook op de grond worden gewonnen. De Koerden zijn tot nu toe de enige betrouwbare bondgenoot.
Daarnaast zal een moeizame coalitie moeten worden gesmeed van Assadgetrouwe troepen en zijn oppositie. Die troepen moeten worden aangevuld met westerse en Russische troepen, waaronder special forces.
Maar zonder een goed plan en de juiste strategie zal ook deze nieuwe episode tot een deceptie kunnen leiden.
De column van Rob de Wijk verschijnt elke week in Trouw.
Photo credit: The U.S. National Archives / Foter.com / No known copyright restrictions
Experts
Related Content
