De huidige gascrisis wordt onderschat, vreest de Tweede Kamer. Als Rusland inderdaad de gaskraan naar Duitsland sluit, heeft ook Nederland mogelijk een acuut probleem. Industrie en glastuinbouw vrezen dat ze komende winter worden afgesloten van het gas.
Fabrieken dreigen te worden stilgelegd bij een gastekort of om te vallen door de almaar stijgende gasprijs. Om te voorkomen dat het gastekort Nederland in een economische recessie stort, vinden partijen dat het kabinet snel met een gasplan voor de industrie moet komen.
“Ook nationalisatie van de gasopslag Bergermeer moet serieus bekeken worden als dat nodig is voor de leveringszekerheid,” zegt VVD-Kamerlid Silvio Erkens. In Bergermeer wordt hoogcalorisch gas voor de industrie opgeslagen. Nu is die commerciële, ondergrondse gasopslag nog angstwekkend leeg, ook omdat het Russische Gazprom niet levert. Als de opslag niet vol komt, kunnen bedrijven dit najaar snel in de problemen komen.
Het kabinet heeft al scenario’s klaarliggen voor het geval ons land te weinig gas heeft. Dan kunnen sectoren of grootverbruikers worden afgesloten. Huishoudens hoeven vooralsnog niet te vrezen dat ze komende winter in de kou zitten.
Gasunie
Gasunie Transport Services (GTS), eigenaar en beheerder van het landelijk gastransportnet in Nederland, heeft berekend hoeveel gas Nederland gemiddeld nodig heeft. Volgens het bedrijf hoeft het gastekort niet te leiden tot problemen, ook niet voor bedrijven. Daarbij stelt de gasbeheerder wel een aantal voorwaarden. De belangrijkste is dat de gasvoorraden goed gevuld worden deze zomer. Ook verwacht GTS dat door de hoge prijzen er tot eenvijfde minder gas gebruikt wordt dan voorgaande jaren. Bij hogere vraag, is er wel een risico.
Nederland krijgt al vrijwel geen gas meer uit Rusland. Het kabinet zet daarom in op kolencentrales, energiebesparing en het importeren van vloeibaar gas uit andere landen. Maar al die plannen zijn volgens energiedeskundigen niet genoeg als straks ook Duitsland geen Russisch gas meer krijgt. Dan zal Nederland ook moeten leveren aan onze buren.
De angst voor een Duitse gascrisis is niet ongegrond. Rusland levert al minder. En de komende week ligt de grote pijpleiding van Rusland naar Duitsland (Nordstream) stil wegens onderhoud. De angst is dat Rusland daarna niets meer levert. “We hebben nog onvoldoende in de gaten hoe groot de crisis is,” vindt Erkens. CDA’er Henri Bontenbal waarschuwt dat ‘denken dat het meevalt’ geen optie is.
Behalve het gastekort lijden bedrijven ook onder de almaar stijgende gasprijs. Het Internationaal Energie Agentschap verwacht dat de prijs nog zeker tot 2025 hoog blijft. Dat zal leiden tot faillissementen.
Nordstream-pijpleiding krijgt onderhoud
Angstig wacht Duitsland af tot 21 juli. Dan moet de Nordstream-pijpleiding vanuit Rusland na het jaarlijkse onderhoud weer gas leveren. Maar gezien de ruzie over Oekraïne is de kans groot dat de kraan dicht blijft. In Duitsland liggen er al scenario’s klaar om in dat geval bepaalde industrieën af te sluiten van het gas. En ook in Nederland liggen er zulke scenario’s bij een gastekort.
Het kabinet heeft de afgelopen maanden geprobeerd de gascrisis te bestrijden met kolencentrales, energiebesparing en de import van vloeibaar gas (lng) uit ander landen. Maar als dat straks niet genoeg blijkt, blijven er nog maar twee opties over volgens Jilles van den Beukel, energie-expert van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). “De gaskraan in Groningen weer openzetten of de industrie die veel gas verbruikt afschakelen. Dat laatste zal eerst gebeuren. Denk dan aan Hoogovens en de glastuinbouw.”
Als Duitsland minder gas krijgt, komt Nederland in de problemen. We vullen nu onze eigen wintervoorraden aan, maar zijn verplicht in geval van nood ook aan de buren te leveren. Ons probleem is zelfs groter, stelt Van den Beukel: “Duitsland is voor een kwart van zijn energie afhankelijk van gas, wij voor 40 procent.”
Groningen openen is taboe
En dat is slecht nieuws voor bedrijven. Groningen weer openen, is vooralsnog taboe. Zowel het kabinet als Tweede Kamer noemen dat het ‘allerlaatste redmiddel’. “Oppompen in Groningen is nu niet veilig,” benadrukt staatssecretaris Hans Vijlbrief (Mijnbouw) telkens. Eind oktober gaat het veld dicht, al blijft het in 2023 en waarschijnlijk ook in 2024 wel op de ‘waakvlam’. Dat betekent dat de putten niet worden dichtgegooid en er nog zo’n 2,8 miljard kuub gas per jaar wordt gewonnen om de installaties draaiende te kunnen houden. Het kabinet houdt het veld zo achter de hand voor geval van nood.
Reden voor een groep wetenschappers om, onder de naam Overleggroep Groningen 2.0, te pleiten voor onderzoek naar een manier om de winning veilig te laten plaatsvinden. “Gezien de enorme problemen met Poetin is het gek om dat niet te onderzoeken,” stelt ingenieur Margriet Kuijper. Al langer pleit de groep ervoor om te kijken of de Groningse bodem kan worden gestabiliseerd door er stikstof in te pompen. Kuijper: “Als dadelijk de kraan toch weer open moet, betekent dat ook iets voor de bevingen. Laten we niet afwachten totdat dat gebeurt.”
‘Huishoudens hoeven niet te vrezen’
Van den Beukel verwacht dat het veld op de waakvlam kan blijven. “Huishoudens hoeven niet te vrezen dat ze deze winter zonder gas zitten. Het opvullen van de gasopslag in Norg loopt op schema.”
Maar er is geen reden om gerust te zijn. Europa koopt nu massaal lng in op de wereldmarkt. “Het maximale wat kan. Daardoor schiet de prijs van gas omhoog en die zal nog lang hoog blijven.” Want een gascrisis is niet alleen tekort aan gas, het is ook de hoge prijs van gas, waarschuwt hij. Sommige bedrijven kunnen de rekening straks niet meer betalen en moeten stoppen. De gevolgen voor de economie zullen daarom hoe dan ook groot zijn.
Als de winter extreem koud wordt, de Russen nog minder leveren en ook het Verenigd Koninkrijk geen lng meer levert Europa (een van de noodscenario’s die de Engelsen al hebben klaarliggen), dan wordt de crisis nog veel groter. “De industrie voelt de bui al hangen,” zegt Van den Beukel. “We hebben onszelf té afhankelijk gemaakt van Russisch gas. Iets wat overigens erger werd toen we een paar jaar geleden de gaswinning in Groningen begonnen af te bouwen.”
Bron: Het Parool
Foto bron: Minister-president Rutte
Experts
Related Content
