Over je eigen schaduw heen springen. In Nederland lijkt het een politieke folklore. Eind jaren tachtig van de vorige eeuw sprong de Sovjetleider Michael Gorbatsjov ook over zijn eigen schaduw heen en veroorzaakte het einde van de Koude Oorlog (en de ineenstorting van zijn rijk). Niets is in steen gebeiteld. Als politici veranderingen willen, kunnen die er komen. Dat is iets wat Israëlische en Palestijnse hardliners nog moeten leren.
Israël komt maar niet uit de groef van de Holocaust en de retoriek van bijbelse rechten op een beloofd land. Radicale Palestijnen willen een einde aan Israël maken en eisen een eigen staat. De Palestijnse kwestie is door en door gepolitiseerd. Objectieve analyses zijn verdacht en neutrale waarnemers worden gedwongen partij te kiezen. Ik ken daarom weinig experts die diepgaand in dit conflict zijn geïnteresseerd. Bovendien is een patstelling die al decennia duurt voor een duider nauwelijks interessant.
Toch is er veel veranderd sinds operatie Gegoten Lood, de drie weken durende militaire operatie van Israël tegen de militanten in de Gazastrook, eind 2008, begin 2009. De operatie leidde tot een afname van raketaanvallen tegen Israël, maar dit jaar werden opnieuw vele honderden raketten op Israël afgeschoten, waaronder nieuwe, waarmee Tel Aviv en Jeruzalem werden getroffen. Hamas is sinds Gegoten Lood niet verzwakt. Sterker, Hamas is machtiger dan ooit. Dat laatste komt doordat de geopolitiek situatie volkomen veranderd is. Wat in het Westen hardnekkig de Arabische Lente wordt genoemd, was niet meer dan opstanden die werden aangejaagd door een explosie van de voedselprijzen en disfunctionele regimes die zichzelf verrijkten en in crisistijd weinig voor hun bevolkingen konden betekenen.
Landen zoals Egypte, Jemen en Libië zijn onder hun nieuwe regimes aantoonbaar instabieler geworden. Zij zijn op de failed states index van het blad Foreign Policy sterk gestegen. Antiwesterse en anti-Israëlische sentimenten kregen door de opstanden meer ruimte. De bezoeken van de emir van Katar en de premier van Egypte aan Gaza passen in dit beeld. Turkije, een oude bondgenoot van Iraël, noemt Israël nu een terroristische staat. De eerste schermutselingen tussen Israël en het in chaos verkerende Syrië hebben inmiddels plaatsgevonden. En premier Netanjahoe dreigt zonodig eenzijdige stappen tegen Iran te ondernemen als dat land doorgaat met zijn kernwapenprogramma.
Het is mooi dat de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Clinton bemiddelt in het conflict met Gaza, maar het is veelzeggend dat zij vanuit Azië arriveerde. Daar liggen tegenwoordig de belangen van het door de financiele crisis verzwakte Amerika dat geen vuist meer in het Midden-Oosten kan maken.
Israël is door de Arabische opstanden en de financiële crisis in een geïsoleerde positie gekomen. Voor de Palestijnen geldt het omgekeerde. Hamas wordt volop door de Egyptische president Morsi gesteund en is in één klap een gesprekspartner geworden.
De context waarbinnen het conflict tussen Palestijnen en Israël zich afspeelt, is de afgelopen paar jaar dus compleet veranderd. Dat biedt kansen voor een oplossing, maar Gaza kan ook gemakkelijker escaleren tot een regionaal conflict. Het is tijd dat de hardliners in beide kampen over hun eigen schaduw heen springen.
Experts
Related Content
