Daar gaan we weer, dacht ik toen ik de aanzwellende berichtenstroom zag over een mogelijk vliegverbod voor Libië. Frankrijk en Engeland, mogelijk gesteund door delen van de Arabische wereld, willen een resolutie van de VN-Veiligheidsraad.
Maar de Russische minister van buitenlandse zaken Lavrov vond dat de Libiërs hun eigen problemen moeten oplossen. Ook China kan in de Veiligheidsraad tegen een vliegverbod stemmen.
Deze landen hebben een strikte opvatting over soevereiniteit. Inmenging in interne aangelegenheden wordt afgewezen. Als dat voor andere landen wordt toegestaan, kunnen Rusland en China er uiteindelijk zelf ook het slachtoffer van worden. Gezien hun aanhoudende problemen met minderheden en de keiharde wijze waarop deze landen tegen minderheden optreden, is dat een begrijpelijke vrees. Dit betekent dat een resolutie wel eens moeilijk haalbaar kan zijn.
Een andere optie is een beroep op het genocideverdrag. Dat stelt dat de internationale gemeenschap mag ingrijpen bij dreigende of feitelijke genocide. Maar daarvan is in Libië, voor zover ik kan inschatten, geen sprake. Blijft over de VN-norm Responsibility to Protect; R2P in het jargon. R2P houdt in dat als een staat zijn bevolking niet beschermt, de internationale gemeenschap mag ingrijpen. Maar dan nog geldt dat de Veiligheidsraad militair ingrijpen formeel moet sanctioneren.
Afgezien van het mandaatprobleem geloof ik nauwelijks in de militaire effectiviteit van een vliegverbod. Het doel is om de rebellen te steunen. Maar het is mij niet duidelijk hoe die precies door Kadafi’s luchtmacht worden bestookt. De schaarse berichten die er zijn, duiden niet op grote doeltreffendheid. Bovendien is het de vraag in hoeverre een vliegverbod de opstandelingen soelaas biedt.
Uiteindelijk wordt de strijd op de grond beslecht en laagvliegende helikopters kunnen ondanks een vliegverbod worden ingezet.
Voordat een vliegverbod kan worden uitgevoerd zijn we vele dagen verder en zijn de slecht uitgeruste opstandelingen al verslagen of is Kadafi opgestapt. Tot slot begint een vliegverbod met het uitschakelen van de Libische luchtverdediging en commandoknooppunten. Ik moet er niet aan denken hoeveel slachtoffers dat oplevert.
Rest de vraag waarom het Westen toch altijd weer met dit soort gedachten op de proppen komt. Hebben we dan niets geleerd van al die interventies van de afgelopen twee decennia? Zelf ben ik tegen vrijwel alle militaire interventies geweest. Niet effectief en uiteindelijk schadelijk voor het Westen.
Zo was ik tegen interventies in Kosovo (1999) en Irak (2003) vanwege het ontbreken van een behoorlijke juridische grondslag en dubieuze aanleidingen. Ik was alleen voor de interventie in Afghanistan omdat ik het ontoelaatbaar vond dat een land vrijplaats was voor terroristen die aanvallen op het Westen uitvoerden.
Alleen het Westen blijkt met dit soort plannen te komen. Niet-westerse landen zijn meestal tegen of steunen ze ten hoogste passief. Kennelijk voelt alleen het Westen een morele verplichting om militair in actie te komen als humanitaire tragedies zich aandienen. Maar als we in actie komen, blijkt het vaak een symbolische maatregel die vooral betrokkenheid moet uitdrukken, maar veelal zorgt voor verlenging van de strijd, dus meer slachtoffers. Vandaar mijn verzuchting: daar gaan we weer.
Trouw
Experts
Related Content
