Helaas vrees ik voor Libië het ‘Nepalscenario’ (NL)

Interessant te zien hoe westerse leiders over elkaar heen buitelden met hun veroordelingen van de Libische leider Kadafi. Zonder uitzondering eisten ze harde maatregelen.

De Italiaanse leider Berlusconi riep de Europese Unie op zich in te spannen om een burgeroorlog te voorkomen. Het Nederlandse parlement kwam in spoedzitting bijeen. Timmermans (PvdA) wilde van minister Rosenthal weten op welke wijze Nederland en de Europese Unie de druk op Kadafi opvoeren. Zelf had Timmermans al wat ideetjes: bevriezen van de tegoeden, een vliegverbod voor de Libische leider en zijn entourage en een aanklacht tegen hem bij het Internationale Strafhof in Den Haag.

Dat maakt vast indruk. ‘Wat heb ik gedaan? Was ik maar wat aardiger geweest tegen mijn schofterige onderdanen’, jammerde Kadafi in zijn tent. Ook denk ik dat hij diep onder de indruk was van een vliegverbod boven Libië, zodat hij zijn eigen onderdanen niet meer kan bombarderen. Dit werd afgelopen woensdag in deze krant geopperd.

Allemaal goedbedoelde pogingen om Kadafi te beïnvloeden, maar ze maken vooral één ding duidelijk: machteloosheid. Gelooft u maar van mij dat de Libische leider zich niet door de bevriezing van zijn banktegoeden laat leiden. Een vliegverbod klinkt mooi, maar militair- technisch is het lastig uitvoerbaar. Bovendien duurt het weken voordat het geëffectueerd kan worden.

Ongetwijfeld zal in Nederland de Kamer in navolging van de besluitvorming over Kunduz oeverloos debatteren over een specifieke Dutch Approach, die het mogelijk maakt dat vliegtuigen niet kunnen opstijgen om de bevolking te bombarderen, maar wel de lucht in mogen als piloten willen deserteren.

Kortom, de gebeurtenissen in Libië leiden tot begrijpelijke symboolpolitiek.

Alleen binnenlandse druk kan leiders verdrijven. We kunnen daarom slechts afwachten hoe de situatie zich in de Arabische wereld ontwikkelt. In de tussentijd is het overigens wel belangrijk om landgenoten te evacueren en tot een genereuze opvang van vluchtelingen te komen, waarbij de lidstaten van de EU, dus ook Nederland, solidair met frontlijnstaat Italië moeten zijn.

Daarna moeten we een werkbare relatie met nieuwe regimes opbouwen. Nederland heeft niet veel te kiezen, want we moeten de politici accepteren die na de volksopstanden boven komen drijven.

Helaas acht ik Nepalscenario’s heel wel mogelijk. Daar leidde een volksopstand in 2008 tot het einde van de monarchie, maar sinds die tijd strijden politici om de macht en glijdt het land af naar een failed state. Het is een klassiek scenario van een land dat zich transformeert van autocratie naar democratie.

Door al die verontwaardiging over Kadafi, vergeten we dat Iran voor het eerst sinds decennia oorlogsschepen door het Suezkanaal stuurt. Dat is geen toeval.

De omwentelingen in de Arabische wereld maken de tanende invloed van het Westen pijnlijk duidelijk. We staan erbij en kijken ernaar. Dat is voor Iran ideaal om zijn invloed uit te breiden en relaties met bondgenoten aan te halen.

Vorige week constateerde ik dat ook China en Turkije hun posities in de regio verstevigen. Of het roeptoeterende Westen daar ook in slaagt, hangt af van de pro-westerse gezindheid van toekomstige regimes. Hun gunst is bepalend voor de vraag wie zijn oliebelangen kan veiligstellen.

Trouw