Duitse politici gedragen zich als varkens. Ze leveren zich volledig aan de Amerikanen uit.” Dat vond de Franse president De Gaulle. Daardoor gooiden de Duitsers in zijn visie de Frans-Duitse samenwerking te grabbel. Nu, 56 jaar na de ondertekening van het Elyséeverdrag, is er het nieuwe Verdrag van Aken waarin de samenwerking wordt herbevestigd en versterkt.
Bij het lezen van de tekst viel ik niet van mijn stoel van verbazing. De samenwerking moet worden verdiept op het gebied van economie, cultuur, onderwijs, onderzoek, klimaat, energie, innovatie en buitenlands beleid. Het verdrag herbevestigt in bedekte termen de Frans-Duitse motor van de Europese integratie op basis van gedeelde waarden. Zo bezien is het een antwoord op het nationalistische populisme van Italië en de Visegrád-groep waarin Hongarije, Polen, Slowakije en Tsjechië hun anti-immigratiebeleid vormgeven.
Het meest interessant is de nieuwe impuls die aan de defensiesamenwerking wordt gegeven. Daartoe is alle reden. De prioriteit van Amerika ligt niet langer bij Europa, maar bij China. Rusland is assertiever geworden en de meeste Navo-landen slagen er niet in twee procent van hun bruto binnenlands product aan defensie uit te geven.
Penibel
De opkomst van China heeft gevolgen voor de veiligheid van de handelsroutes en zelfs de militaire aanvoerlijnen over zee. Chinese marineschepen oefenen inmiddels met Russische in de Middellandse Zee en de Oostzee. Tot slot vereist een mogelijke brexit nieuw Europees leiderschap.
Geen wonder dat het verdrag eerder door bondskanselier Merkel en president Macron uitgedragen ideeën over een militair autonoom Europa bevat. Dat er stappen in die richting moeten worden gemaakt, staat buiten kijf. Europese landen zijn niet in staat zichzelf te verdedigen en grootschalige militaire operaties buiten Europa uit te voeren. Zo ontbreekt het aan systemen voor commandovoering en het verzamelen van informatie over het inzetgebied. Die essentiële ruggegraat van elke militaire operatie wordt door de VS geleverd. Trekken de Amerikanen zich terug, dan zijn Europese legers grotendeels niet inzetbaar.
Trump
Hoe penibel de situatie is, blijkt uit het feit dat besloten is om bij dit jaar, een jubileumjaar voor de Navo, het jubelen achterwege te laten. Het zeventigjarig bestaan van het bondgenootschap had gepaard moeten gaan met een top van staatshoofden en regeringsleiders. Die zouden feestelijk een nieuwe strategie omarmen waarmee richting aan de verdediging van Europa zou worden gegeven. Maar als gevolg van de angst dat de Amerikaanse president Trump een streep door de strategie zet en zich ruziënd uit de top terugtrekt, is dit alles geschrapt. De kans dat Trump met zijn gedrag de Navo de nek omdraait werd als een te groot risico gezien.
Dit gegeven is een extra argument voor Frans-Duitse defensiesamenwerking. Het Verdrag van Aken wil daartoe ook een aanzet geven voor een nieuwe veiligheidscultuur.
Maar daarvoor moet een vrijwel onoverbrugbare kloof worden overbrugd. Want het verdrag is een compromis tussen twee landen: Duitsland is een geoliede economische macht met pacifistische trekken, Frankrijk is een gemankeerde economische macht met martiale trekken. Dat maakt het lastig om militair de handen ineen te slaan, het noodzakelijke antwoord op de nieuwe uitdagingen te vinden en De Gaulle alsnog tevreden te stellen.
Experts
Related Content
