HCSS
  • News
    • BNR | De Strateeg
    • Columns
    • Draghi Report Series
    • Events
    • Podcasts
  • Publications
    • Publications
      • All Publications
    • Defence & Security
      • Behavioural Influencing in the Military Domain
      • (Nuclear) Deterrence and Arms Control
      • Hybrid Threats
      • Rethinking Fire and Manoeuvre
      • Robotic and Autonomous Systems
      • Strategic Monitor Dutch Police
      • Transnational Organised Crime
    • Geopolitics & Geo-economics
      • China in a Changing World Order
      • Europe in a Changing World Order
      • Europe in the Indo-Pacific
      • Knowledge base on Russia (RuBase)
      • PROGRESS / Strategic Monitor
      • Transatlantic Relations
    • Climate, Energy, Materials & Food
      • Climate and Security
        • International Military Council on Climate and Security (IMCCS)
        • Water, Peace & Security (WPS)
      • Critical Minerals
      • Energy Security
        • Tank Storage in Transition
      • Food Security
    • Strategic Technologies
      • Cyber Policy & Resilience
        • Global Commission on the Stability of Cyberspace (GCSC)
      • Emerging Technologies
      • Global Commission on Responsible Artificial Intelligence in the Military Domain (GC REAIM)
      • Semiconductors
      • Space
  • Dashboards
    • Dashboards
      • All Dashboards
        • GINA
    • Defence & Security
      • DAMON | Disturbances and Aggression Monitor
      • GINA | Military
      • Nuclear Timeline
    • Geopolitics & Geo-economics
      • Dutch Foreign Relations Index
      • GINA | Diplomatic
      • GINA | Economic
      • GINA | Information
    • Climate, Energy, Materials & Food
      • Agrifood Monitor
      • CRM Dashboard
    • Strategic Technologies
      • Cyber Arms Watch
      • Cyber Comparator
      • Cyber Norms Observatory
      • Cyber Transparency
  • Services
    • HCSS Boardroom
    • HCSS Datalab
    • HCSS Socio-Political Instability Survey
    • Strategic Capability Gaming
    • Studio HCSS
    • Indo-Dutch Cyber Security School 2024
    • Southern Africa-Netherlands Cyber Security School 2025
  • NATO Summit
  • GC REAIM
    • GC REAIM | Members
    • GC REAIM | Conferences
    • GC REAIM | Partners, Sponsors, Supporters
  • About HCSS
    • Contact Us
    • Our People
    • Funding & Transparency
    • Partners & Clients
    • HCSS Newsletter
    • HCSS Internship Programme
    • Press & Media Inquiries
    • Working at HCSS
    • Global Futures Foundation
  • Click to open the search input field Click to open the search input field Search
  • Menu Menu

News

Frederik Mertens | Militaire Courant: Waar is de Russische luchtmacht?

April 19, 2023

In elke editie van de Militaire Courant publiceert HCSS een artikel over een recent onderzoek. Deze keer: HCSS strategisch analist Frederik Mertens over luchtverdediging en de afwezigheid van de Russische luchtmacht in de oorlog in Oekraïne.

Een van de grote verrassingen van de oorlog in Oekraïne is de ‘afwezigheid’ van de Russische luchtmacht. Bijna alle analisten – inclusief schrijver dezes – gingen er aan het begin van de oorlog van uit dat de Russische luchtmacht eerst de Oekraïense luchtverdediging zou neutraliseren om vervolgens de Oekraïense luchtmacht te vernietigen. Op die manier had Rusland luchtsuperioriteit kunnen verwerven, om dan met luchtaanvallen diep in het achterland het Oekraïense leger te verlammen en directe luchtsteun aan de Russische pantserspitsen te bieden. Maar de Russische luchtmacht lijkt te schitteren door afwezigheid. Wat is er aan de hand?

Het blijkt dat de Russen eind februari en begin maart wel geprobeerd hebben om de Oekraïense luchtverdediging uit te schakelen, maar de schreeuw om hulp van het Russische leger bij Kiev heeft ervoor gezorgd dat de Russische luchtmacht te snel de focus op directe luchtsteun heeft gelegd. Hierdoor konden de Oekraïners hun luchtverdediging herorganiseren, met de nadruk op mobiliteit en survivability.

‘Mutual Air Denial is een Oekraïense overwinning

en meer dan we hadden durven hopen.’

HCSS strategisch analist Frederik Mertens

Het gevolg was dat de Russen toen op middelgrote en grote hoogtes alsmaar meer aanvalsvliegtuigen begonnen te verliezen aan de mobiele Buk-systemen. Ze moesten wel lager gaan vliegen, maar laag vliegen maakte Russische vliegtuigen kwetsbaar voor draagbare luchtverdedigingsraketten – zoals de door Nederland geleverde Stinger.
Al met al liepen de verliezen zo hoog op dat de Russische luchtmacht het nauwelijks nog aandurft om binnen het bereik van de Oekraïense luchtverdediging te komen.

Air Denial

De Oekraïners weten zo het gebruik van hun luchtruim door Russische vliegtuigen grotendeels te voorkomen. Dat heet: Air Denial. Ze kregen dit voor het grootste deel voor elkaar met oudere versies van Russische wapens. Het hielp dat de Russen slecht gecoördineerd waren. Zo verblindden de Russische stoorzenders tijdens de aanval op Kiev niet alleen de Oekraïense luchtverdedigingsradars, maar ook hun eigen communicatieapparatuur. De Russen moesten toen een keuze maken: de radars blijven neutraliseren of met elkaar kunnen communiceren. Ze kozen het laatste. Maar dat hielp de Oekraïense luchtverdediging weer om erbovenop te krabbelen.

Systeem tegen systeem

Ondertussen hebben de Oekraïense jachtvliegtuigen het moeilijk. Toen tijdens de eerste chaotische dagen de Oekraïense luchtverdediging was geneutraliseerd, moesten de oude Oekraïense MIG-29’s en SU-27’s het opnemen tegen een overmacht van veel modernere Russische SU-30’s, SU-35’s en MIG-31’s. Tegelijkertijd moesten ze rekening houden met het dodelijke Russische S-400 luchtverdedigingssysteem, dat tot ver achter de frontlijn Oekraïense vliegtuigen op grote en middelgrote hoogtes kan neerschieten.

De Oekraïners moesten laag vliegen, wat de hoogvliegende Russische jagers met hun moderne beyond-visual-range raketten met actieve radargeleiding een beslissend voordeel bood: ze kunnen veel eerder Oekraïense vliegtuigen aanvallen dan andersom.

UA anti-air training 2021 S-300, WikiMedia Commons
Mutual Air Denial

Op dit moment is een soort negatieve balans in de lucht ontstaan: Mutual Air Denial. De Oekraïners lopen enorme risico’s als ze hun vliegtuigen tegen het door de Russische luchtmacht en luchtverdedigingssystemen beschermde Russische leger inzetten. Maar de Russen kunnen hun luchtoffensief alleen maar volhouden met hun alsmaar slinkende arsenaal aan ballistische en kruisraketten. En van die kruisraketten wordt trouwens een aanzienlijk percentage neergeschoten.

Hoeveel pijn dit raketoffensief ook doet, de impact is veel minder groot dan wat een grootschalig en volgehouden luchtoffensief door vliegtuigen kan bereiken. Gezien de krachtsverhoudingen is Mutual Air Denial feitelijk een Oekraïense overwinning en meer dan we eind februari hadden durven hopen.

‘Een foto op sociale media zetten, kan al een dodelijke aanval uitlokken.’

HCSS strategisch analist Frederik Mertens

Moderne luchtverdediging is een gevecht van een systeem tegen een systeem: niemand ontsnapt eraan. En dus heeft elke eenheid en soldaat hier ook zijn rol in. Want om je luchtverdediging een goede kans te geven, moet je de vijand zo min mogelijk doelen bieden. Een foto van je kameraden op sociale media zetten, kan de tegenstander al genoeg informatie geven om een dodelijke aanval uit te voeren. Dekking, camouflage, verspreiding en mobiliteit zijn voor alle eenheden cruciaal om de luchtdreiging te overleven, zelfs ver achter de frontlinie.

Want ook Nederlandse troepen zullen in de toekomst rekening moeten houden met luchtaanvallen. Goedkope wapens als de Iraanse Shahed-136 drones zijn misschien niet zo gevaarlijk als HIMARS-raketten of JDAM geleide bommen, maar als je er geen rekening mee houdt, zijn ze even dodelijk. Net als de Oekraïners zullen we altijd onze hersens moeten gebruiken.

Frederik Mertens

Bron: Militaire Courant, 18 april 2023.

Cover image: SU-34, WikiMedia Commons

Over de auteur: Frederik Mertens, Strategisch Analist bij HCSS, schreef onder andere mee aan ons rapport “Surviving the Deadly Skies: Integrated Air and Missile Defence 2021-2035” en werkt aan het vervolgonderzoek.

  • Share on Facebook
  • Share on X
  • Share on WhatsApp
  • Share on LinkedIn
  • Share by Mail

Experts

Frederik Mertens

Related News

Related Content

Militaire Courant | Het belang van de Noordzee
Militaire Courant | Oorlog in Oekraïne: kansen en uitdagingen voor wapenbeheersing
Militaire Courant | China’s partijdige neutraliteit

Office Address

  • The Hague Centre for Strategic Studies
  • Lange Voorhout 1
  • 2514 EA The Hague
  • The Netherlands

Contact Us

  • Telephone: +31(70) 318 48 40
  • E-mail: info@hcss.nl
  • IBAN NL10INGB0666328730
  • BIC INGBNL2A
  • VAT NL.8101.32.436.B01
  • Contact

Legal & Privacy

  • Disclaimer & Privacy
  • Algemene Voorwaarden (NL) 
  • Terms & Conditions (ENG) 
  • Coordinated Vulnerability Disclosure
  • Ethical Standards
  • Manual for Responsible Use of AI

Follow us

© The Hague Centre for Strategic Studies
    Link to: Paul van Hooft authors chapter in book Evaluating NATO Enlargement Link to: Paul van Hooft authors chapter in book Evaluating NATO Enlargement Paul van Hooft authors chapter in book Evaluating NATO Enlargement Link to: NOS | Frank Bekkers: mogelijk voorbode van Russische sabotage acties Noordzee Link to: NOS | Frank Bekkers: mogelijk voorbode van Russische sabotage acties Noordzee NOS | Frank Bekkers: mogelijk voorbode van Russische sabotage acties Noordz...
    Scroll to top Scroll to top Scroll to top

    GDPR Consent

    Your privacy is important to us. Here you can set which consent you are allowing us with regards to the collection of general information, the placing of cookies of the collection of personal information. You can click 'Forget my settings' at the bottom of this form to revoke all given consents.

    Privacy policy | Close
    Settings

    GDPR Consent Settings

    Your privacy is important to us. Here you can set which consent you are allowing us with regards to the collection of general information, the placing of cookies of the collection of personal information. You can click 'Forget my settings' at the bottom of this form to revoke all given consents.

    Website statistics collect anonymized information about how the site is used. This information is used to optimize the website and to ensure an optimal user experience.

    View details

    Functional cookies are used to ensure the website works properly and are neccessary to make the site function. These cookies do not collect any personal data.  

    View details
    Forget my settings Deleted!