De Sloveense premier Cesar zegde het onze eigen premier in iets hardere bewoordingen na: als er geen oplossing komt voor de vluchtelingencrisis kan de EU uit elkaar vallen. De paradox die al door de Griekse crisis zichtbaar werd, is dat eindeloze toppen van democratisch gekozen leiders het crisisgevoel onder de burgers versterken.
Momenteel worden landen niet bedreigd, zoals EU-haters willen doen geloven, door een ondemocratische Brusselse moloch, maar door toppen van democratische gekozen leiders die tandeloze oplossingen presenteren.
Wat we nu zien bij de vluchtelingencrisis, werd al eerder tijdens de Griekse crisis meedogenloos zichtbaar. Tientallen keren is er vergaderd. Iedere keer kwam er een compromis waardoor de problemen niet werden opgelost, maar wel de basis voor de volgende crisis werd gelegd.
Noordelijke lidstaten als Duitsland en Nederland vonden dat Griekenland hard moest saneren om voor steun in aanmerking te komen. De ‘nieuwe’ leden in Midden- en Oost-Europa deden geen water bij de wijn, omdat zij harde maatregelen moesten nemen om lid van de Unie te mogen worden. En de ‘oude’ zuidelijke lidstaten eisen soepelheid.
Dooretteren
Omdat de Griekse crisis jaren geleden niet in een keer goed werd opgelost, geloven nog weinigen dat het laatste steunpakket van 86 miljard euro soelaas biedt. De crisis ettert door en uiteindelijk staat de EU voor de keuze: kwijtschelden van schulden of een Grexit. En omdat politici terugschrikken voor de gevolgen een Grexit, draait het vermoedelijk uit op schuldsanering.
Dit proces van politieke leiders die zich door nationale voorkeuren laten leiden en daarom met halfbakken compromissen komen, herhaalt zich nu met de vluchtelingscrisis. ‘Brussel’ bepaalt uiteindelijk tamelijk weinig. De voorzitters van Raad of Commissie kunnen hooguit de landen bijeenroepen. Maar uiteindelijk zijn het de staatshoofden, regeringsleiders en ministers die besluiten nemen.
Gebrek aan internationale solidariteit, problemen met de opvang van vluchtelingen in eigen land en een opstandig electoraat verklaren het zwakke compromis van afgelopen weekend. De frontlijnstaten, in het bijzonder Hongarije, willen draconische maatregelen, maar die komen er niet.
Draconische maatregelen
Er komen 400 grenswachten voor Slovenië en er zijn afspraken gemaakt om beter te coördineren. Maar Midden- en Oost-Europese landen zijn niet of nauwelijks bereid vluchtelingen op te nemen. En Duitsland kan de toestroom niet meer aan.
Met elk tandeloos compromis komt de noodzaak van draconische maatregelen dichterbij, temeer omdat de toekomstige emigratiestromen zich laten voorspellen. Sommige landen in sub- Sahara-Afrika groeien snel, maar niet snel genoeg om de enorme bevolkingsaanwas te kunnen accommoderen. Die mensen komen ooit naar Europa.
Voorlopig verergert de cisis zich door de wijze waarop de lidstaten aan crisisbeheersing doen. De Europese eenheid wordt verder ondermijnd en compromissen worden nog lastiger bereikbaar. Het is een neerwaartse spiraal waardoor de burger bij iedere onderhandelingsronde zijn geloof in ‘Europa’ verder verliest.
Dat geloof wordt dus niet ondermijnd door een gebrek aan democratie, maar door het functioneren van de democratie. En ja, daardoor kan zelfs de EU uit elkaar spatten.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekeliks in Trouw.
Experts
Related Content
