Augustus 2017. Donald Trump is president van de Verenigde Staten. Marine Le Pen heeft het Franse presidentschap veroverd. De rechtse FPÖ-populist Norbert Hofer is na de afgekeurde verkiezingen van 2016 alsnog president van Oostenrijk geworden. Geert Wilders heeft de verkiezingen in Nederland gewonnen en wordt premier.
Hoe ziet de westerse wereld eruit als rechtse populisten aan de macht komen? Zonder uitzondering zijn ze dol op Rusland. Trump en Poetin hebben elkaar al als krachtige leiders geprezen. Le Pens Front National hangt financieel aan een Russisch infuus; en de economische relatie tussen Oostenrijk en Rusland is nu al innig. Wilders drukte in 2014 de kritiek van PVV-Kamerlid De Roon op de Russische interventiepolitiek de kop in. Bovendien is hij dol op autoritaire leiders. ‘Hongarije heeft Orbán. Een leider. Wij hebben Rutte. Een slapjanus’, twitterde hij eerder dit jaar.
Aardverschuiving
Een rechts-populistische aardverschuiving zorgt ervoor dat de sancties die na de annexatie van de Krim werden ingesteld, snel worden opgeheven. Poetin weet dan dat landjepik mag.
Het internationale recht is dan op dat punt dood, evenals de EU en de Navo. De EU is overbodig omdat die club indruist tegen de ideologie van het soevereinisme, dat uitgaat van de zelfstandigheid van de staat en supranationalisme verwerpt. De Navo was al door Trump terzijde geschoven en zal door rechts-populisten ten grave worden gedragen omdat Rusland een vriend, geen vijand is.
Machtspolitcus
Maar populisten vergeten dat Poetin een machtspoliticus pur sang is en de opkomst van het rechts-populisme als een teken ziet dat de nieuwe vrienden geen bezwaar tegen nog meer landjepik zullen maken.
Hij ziet zijn kans schoon om oude rekeningen met het Westen te vereffenen en te proberen de oude invloedssfeer van de Sovjet-Unie te herstellen.
Als ook nog eens de instituties worden gesloopt die bedoeld waren om de bloedbaden van de 20ste eeuw definitief uit te bannen, slopen we tevens de fundamenten onder onze vrede. Met de Baltische Staten als eerste slachtoffers.
Meer geweld zal ook het gevolg zijn van het opvoeren van de strijd tegen het terrorisme. Trump wil dat. Maar niets mobiliseert het extremisme beter dan dat.
Pers aan banden
Wat er in de door rechts-populisme gedomineerde landen zelf gaat gebeuren is nu al zichtbaar. In Hongarije en Polen worden pers en rechtelijke macht al aan banden gelegd.
Want die staan leiders als Orbán alleen maar in de weg. Dat geldt ook voor burgers met andere meningen. Vreemdelingen, vooral moslims, kunnen ophoepelen. Aanhangers van anti-migratiepopulisten kunnen hun xenofobie omzetten in geweld.
#Kominverzet
In maart schreef de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid al dat de door Wilders geïntroduceerde hashtag #kominverzet door rechts-radicale extremisten wordt misbruikt om verder te gaan dan het vreedzame verzet waartoe Wilders oproept. In een dergelijk gepolariseerd klimaat is het niet raar dat ook meer moslims radicaliseren.
Populisten spelen met vuur. Maar dat geldt ook voor de kiezers die hen aan de macht brengen. Het is al lang bekend dat kiezers de democratische rechtsstaat om zeep kunnen helpen en hun land in de richting van racisme, xenofobie, conflict en zelfs fascisme kunnen duwen.
Een onwaarschijnlijk scenario? Net zo onwaarschijnlijk als de Brexit.
Deze column is verschenen in Trouw.
Experts
Related Content
