Research
HCSS studie voor het ministerie van Buitenlandse Zaken: Geopolitieke veranderingen eist een revolutie in het denken over het Nederlandse buitenlandbeleid.
Drastische veranderingen in de wereld ondermijnen de grondslagen van het Nederlands buitenlandbeleid. Geopolitieke veranderingen tasten het multilateralisme van sterke internationale instituties, internationaal recht, handelsverdragen en een door waarden gedreven buitenlandsbeleid aan. De Brexit en de verkiezing van President Trump verzwakt de positie van Nederland in het machtspolitieke spel dat van oudsher gebaseerd is op hechte relaties met de Britten en Amerikanen. De sociale media, desinformatie en nepnieuws bemoeilijken het realiseren van een consistent en effectief buitenlandbeleid
De vraag waarmee deze studie voor het ministerie van Buitenlandse Zaken begint, is in hoeverre Nederland in staat is om vast te houden aan de traditionele uitgangspunten van het Nederlandse buitenlandbeleid, die geworteld zijn in onze historische tradities en gevormd zijn door de internationaal-politieke ontwikkeling van de naoorlogse tijd. De conclusie is dat dit niet mogelijk is en dat fundamentele aanpassing van het buitenlandbeleid noodzakelijk is. Dit vereist niet minder dan een revolutie in het denken.
Op basis van een analyse van twaalf mondiale trends wordt in deze HCSS studie een aantal nieuwe handelingsbeginselen geformuleerd voor ons buitenlandbeleid. De belangrijkste boodschap is dat visie-gedreven pragmatisme de nieuwe leidraad van dit beleid zou moeten worden. Dit houdt in dat daar waar traditionele partnerschappen onder druk staan er moet worden geanticipeerd op het zoeken naar alternatieve partners. Dit betekent bijvoorbeeld ook dat waarden, verdragen en instituties meer instrumenteel moeten worden benaderd, en niet per se als doel op zich moeten worden beschouwd.
De uitdaging waar Nederland internationaal voor staat is om een buitenlandse politiek te bedrijven waarin geopolitieke realiteiten duidelijk weerspiegeld zijn, maar waarbij tevens de sociaal-politieke en economische waarden en instituties die ons land welvaart en stabiliteit hebben gebracht zoveel mogelijk in stand kunnen worden gehouden. Deze HCSS studie biedt daartoe concrete aanbevelingen om de plaats van Nederland in de wereld toekomstbestendig te maken.
